↧
Να είσαι σαν το σύννεφο
↧
Μνήμη 2 Αυγούστου Ολοκαυτώματος των Ρομά (Τσιγγάνων)
Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος
των Ρομά (Τσιγγάνων)
Αφορμή για τη σημερινή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ρομά είναι η τελευταία εντολή εξολόθρευσής τους, που δόθηκε από τους Γερμανούς ναζιστές στις 2 Αυγούστου 1944. Τη νύχτα της 2ας προς 3η Αυγούστου, 2.897 γυναικόπαιδα Ρομά εκτελέστηκαν στους θαλάμους αερίων του ναζιστικού στρατοπέδου Άουσβιτς-Μπίρκεναου.
Στις 2 Αυγούστου κάθε χρόνο
να είσαι έτοιμος να τιμάς
τη μνήμη των Τσιγγάνων
που έπεσαν θύματα
του ναζιστικού καθεστώτος
γιατί είναι ο μόνος τρόπος
να μαθαίνουν και οι επόμενοι
τι έγινε εκείνη την εποχή
και τι πρέπει να κάνουμε
για να μην ξαναγίνει
το ανάλογο αφού τώρα
υπάρχουν και τα Δικαιώματα
της Ανθρωπότητας.
2 Αυγούστου
είναι σήμερα
και θα βρεθούμε
όλοι στο Ζάππειο
για πρώτη φορά
για την επέτειο
της γενοκτονίας
των Ρομά από τους ναζί
που ποτέ δεν σταμάτησαν
τη βαρβαρότητά τους
ενάντια σ'ένα λαό
της Ανθρωπότητας
που δεν έκανε
κανένα πόλεμο
ενάντια σε κανένα
γι'αυτό κάθε κίνησή μας
πρέπει να γίνει και πράξη
για το μέλλον.
2 Αυγούστου 2018: η αρχή του αγώνα της
αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ρομά
Στις 2 Αυγούστου 2018 άρχισε η ιστορία της επετείου της Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ρομά. Κι είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα τιμά τα θύματα και την ιστορία που επέλεξαν την 2 Αυγούστου 1944 για ν’ αρχίσει το έργο της μνήμης των Δίκαιων. Έως σήμερα οι θεσμοί της Ελλάδας ήταν ας πούμε αθώοι λόγω αγνοίας. Τώρα όμως μετά τις 2 Αυγούστου 2018, η Ελλάδα ξέρει πια με τον πιο επίσημο τρόπο ότι έγινε η Γενοκτονία των Ρομά εξαιτίας του ναζιστικού καθεστώτοςπου προσπάθησε με όλες τις δυνάμεις του να τους αφανίσει μέσω φασιστικών θεωριών και βάρβαρων πειραμάτων που είχαν ως στόχο να αποδείξουν ότι οι Ρομά ήταν υπάνθρωποι.
Τώρα μετά από τόσες δεκαετίες, αυτή η γενοκτονία πρέπει να γίνει όλο και περισσότερο γνωστή για να μάθουν και οι επιζώντες και οι Δίκαιοι πώς ν’ αντιμετωπίσουν τις ιδέες των γενοκτόνων. Επίσης είναι η αρχή μιας διαδικασίας διόρθωσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι βέβαια και για την Ελλάδα, η αρχή μιας εξέλιξης, διότι θα πρέπει να περάσουμε επίσημα και στο στάδιο της επίσημης αναγνώρισης αυτής της γενοκτονίας, όπως κάναμε με τη γενοκτονία των Ποντίων το 1994 και τη γενοκτονία των Αρμενίων το 1996. Έτσι με το 2018 αρχίζουμε μια νέα περίοδο στην Ελλάδα που μας φέρνει ακόμα πιο κοντά στην έννοια των Δικαιωμάτων της Ανθρωπότητας, διότι οι Ρομά είναι λαός της Ανθρωπότητας χωρίς όρια και σύνορα.
Οι Ναζί έβλεπαν τους Ρομά
ως παράσιτα της κοινωνίας
γιατί ήταν ακοινώνητοι
αλλά εσύ είσαι διαφορετικός
όταν τους βρίζεις έτσι δεν είναι;
Μήπως επειδή δεν ξέρεις
τίποτα για τη γενοκτονία των Ρομά
είχες αυτήν τη συμπεριφορά;
Αν είναι έτσι μάθε γι'αυτήν
για να βοηθήσεις
για την αναγνώρισή της
από τη Βουλή των Ελλήνων
για να πάψει επιτέλους
αυτή η συλλογική αδικία.
Περί γενοκτονίας των Ρομά - Ν. Λυγερός
αυτή η συλλογική αδικία.
Περί γενοκτονίας των Ρομά - Ν. Λυγερός
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν με αντικειμενικά δεδομένα την ύπαρξη μιας γενοκτονίας. Κάθε γενοκτονία γίνεται για κάποιο σκοπό και δεν είναι όλοι οι ίδιοι. Για πολλούς αυτό μπορεί και να μην έχει σημασία, αλλά για τους αγωνιστές της Ανθρωπότητας έχει τεράστια σημασία. Έτσι βρίσκουμε μια παθητική μορφή γενοκτονίας με τη χρήση των ακραίων καιρικών συνθηκών που θα εξοντώσουν από μόνες τους τα θύματα.
Υπάρχει και η ενεργητική μορφή, όπου οι αθώοι εγκλωβίζονται έτσι ώστε να μην έχουν πόρους για την επιβίωση τους. Όμως δεν πρέπει να ξεχάσουμε και μια άλλη περίπτωση, η οποία είναι ακόμα πιο βάρβαρη, διότι βασίζεται στην απάνθρωπη ιδέα του υπάνθρωπου που πρέπει να αφανιστεί με τεχνικό και υποτίθεται επιστημονικό τρόπο μετά από μια πειραματική προσέγγιση μέσω των βασανιστηρίων.
Για να είμαστε ακόμα πιο ξεκάθαροι, δεν πρόκειται για βασανιστήρια που έχουν στόχο την αρπαγή πληροφοριών, αλλά για πειράματα που γίνονται, θεωρώντας δεδομένο ότι δεν αφορούν καν ανθρώπους. Η φρίκη αυτών των πειραμάτων που επιδιώκουν την απόδειξη της διαφοράς σε φυλετικό επίπεδο ξεπερνά κάθε βαρβαρότητα, διότι δεν είναι ένας απλώς αφανισμός αλλά για μια εσκεμμένη εξόντωση που γίνεται χωρίς κανένα συναίσθημα, ούτε τύψεις, ούτε ενοχές μόνο και μόνο ένα καθήκον βαρβαρότητας που εκτελεί τον απάνθρωπο ρόλο της. Αυτό το είδος γενοκτονίας έχουν υποστεί οι Ρομά.
Αν δεν έχεις μέσα σου την αγάπη της Ανθρωπότητας
μάθε τουλάχιστον για τις ημερομηνίες που δείχνουν
τις πληγές της από τη βαρβαρότητα των αυταρχικών καθεστώτων
που δεν ήθελαν ν’ αποδεχτούν ότι τα θύματα είναι άνθρωποι
και τα εξόντωσαν μέσω γενοκτονιών για να μην υπάρχει ούτε ίχνος
της ύπαρξής τους πάνω στη Γη δίχως όμως να τα καταφέρουν.
Johann Rukeli Trollman
Τον Μάρτη του 1933 ο τσιγγάνος Johann Rukeli Trollman σε δώδεκα γύρους κέρδισε τον γερμανό Adolf Witt και πήρε τον τίτλο του πρωταθλητή Γερμανίας στην πυγμαχία. Όμως λόγω του ρατσισμού της κυβέρνησης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης της εποχής που τον κατηγόρησαν γιατί δεν πάλευε μ’ έναν γερμανικό γνήσιο τρόπο, του ακύρωσαν τον τίτλο διότι δεν ήθελαν να τον κατέχει ένας τσιγγάνος. Ουσιαστικά έβαλαν ένα τέλος στην επαγγελματική του καριέρα. Ο Johann Rukeli Trollman θύμωσε και αποφάσισε να γελοιοποιήσει το ναζιστικό καθεστώς. Έτσι στον επόμενο αγώνα του, βάζει πάνω στο σώμα του λευκή πούδρα και βάφει τα μαλλιά του με ξανθό χρώμα έτσι ώστε να μοιάζει με γνήσιο γερμανό.
Στη συνέχεια ανέβηκε στο ρινγκ κι αντί να παλέψει με τον κλασσικό του τρόπο κάνοντας γρήγορες κινήσεις με τα πόδια του και χτυπώντας τον αντίπαλο με μη προβλέψιμο τρόπο, κάθισε στο κέντρο ακίνητος σαν δέντρο και άντεξε όλα τα χτυπήματα για πέντε γύρους μέχρι να πέσει λιπόθυμος. Έτσι τελείωσε η καριέρα του οριστικά. Μετά από χρόνια όμως ενώ τα τρία του αδέλφια είχαν οδηγηθεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης εκείνος πολεμούσε στο ρωσικό μέτωπο. Το 1942 συλλαμβάνεται από τη Γκεστάπο που τον καταδικάζει σε καταναγκαστικά έργα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Neuengamme. Και στις 9 Φεβρουαρίου τον εκτελούν οι ΣΣ με μια σφαίρα στο ύψος του λαιμού.
![]()
![]()
Με τους Ναζί, οι Τσιγγάνοι θεωρήθηκαν ως ένας πληθυσμός που δεν μπορεί να ενσωματωθεί και κατά συνέπεια αποφασίστηκε να τον απομονώσουν πολιτειακά. Δεν τους έδιναν πρόσβαση στην εκπαίδευση, τους απαγόρευαν την κυκλοφορία και τους εξανάγκαζαν να πάνε σε τοπικά κέντρα εγκλεισμού.
Το 1933 αρχίζει η υποχρεωτική στείρωση των γυναικών στο πλαίσιο του νόμου περί μη κοινωνικών ομάδων.
Πάνω στους Τσιγγάνους
οι Ναζί έκαναν πειράματα
με φωσγένιογια να μελετήσουν
την τοξικότητά του στους πνεύμονες
έτσι θύματα έζησαν τη φρίκη
του πειραματόζωου μόνο και μόνο
επειδή οι θύτες θεωρούσαν ότι άνηκαν
σε κατώτερη κατηγορία των ανθρώπων
γι’ αυτό δεν πρέπει να ξεχάσουμε
αυτή τη βαρβαρότητα
έτσι ώστε ν’ αποφύγουμε
τις επόμενες με τον αγώνα μας.
Η καταπάτηση και η γενοκτονία των Τσιγγάνων
τις επόμενες με τον αγώνα μας.
Η καταπάτηση και η γενοκτονία των Τσιγγάνων
Με τους Ναζί, οι Τσιγγάνοι θεωρήθηκαν ως ένας πληθυσμός που δεν μπορεί να ενσωματωθεί και κατά συνέπεια αποφασίστηκε να τον απομονώσουν πολιτειακά. Δεν τους έδιναν πρόσβαση στην εκπαίδευση, τους απαγόρευαν την κυκλοφορία και τους εξανάγκαζαν να πάνε σε τοπικά κέντρα εγκλεισμού.
Το 1933 αρχίζει η υποχρεωτική στείρωση των γυναικών στο πλαίσιο του νόμου περί μη κοινωνικών ομάδων.
Το 1934 ο νόμος ενάντια στους επικίνδυνους εγκληματίες εφαρμόζεται στους τσιγγάνους και καταγράφονται από την αστυνομία μ’ έναν τρόπο ανθρωπολογικό.
Το 1935 απαγορεύονται οι μικτοί γάμοι.
Το 1935 οι νόμοι της Nuremberg περί αρειανισμού βάζουν συλλογικά τους Τσιγγάνους στο σύνολο των εγκληματιών που δεν σώζονται.
Το 1935 η Αστυνομία κατέχει όλες τις εξουσιοδοτήσεις για τον εθνικό αγώνα ενάντια στους Τσιγγάνους.
Το 1938 αρχίζουν οι πρώτες φυλακίσεις στο στρατόπεδο Dachau και στη συνέχεια γενικεύονται και στα άλλα κέντρα. Στο τέλος του χρόνου γενικεύονται οι υποχρεωτικές στειρώσεις, οι φυλακίσεις και τα μέτρα του αυταρχικού καθεστώτος.
Το 1940 αρχίζει η μαζική μεταφορά στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης της Πολωνίας όπως το Auschwitz.
Το 1941 ο Himmler διατάζει την καταγραφή των Τσιγγάνων και το 1942 γενικεύεται σε όλους τους Τσιγγάνους που ζούσαν στη Γερμανία, η καταδίκη τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για να τελειώσει ο κύκλος της γενοκτονίας. Ν. Λυγερός
Στο στρατόπεδο οικογενειών
των Τσιγγάνων στο Άουσβιτς
ο λαός της Ανθρωπότητας
βασανίστηκε λόγω πειραμάτων
που έκαναν πάνω τους
και στη συνέχεια όσοι επέζησαν
από τις κακουχίες και τις ασθένειες
γενοκτονήθηκαν από τους SS
στους θαλάμους αερίων
αλλά να ξέρεις ότι αντιστάθηκαν
όταν το 1944 αποφάσισαν
να δολοφονήσουν
όσους έμειναν στο κτίριο.
Η αξιοπρέπεια των Ρομά
δεν προέρχεται μόνο λόγω
αθωότητας απέναντι
στο γενοκτόνο σύστημα
των Ναζί
αλλά και για τη δική τους
αντίσταση στο Άουσβιτς
όταν προσπάθησαν
να τους αφανίσουν
αλλά οι SS προτίμησαν
να μην κάνουν
μια μετωπική πράξη
και περίμεναν να κάνουν
άλλες μετακινήσεις
πριν επιτεθούν
στους αθώους
που απέμειναν
στις 2 Αυγούστου.
Η αλήθεια του Ρομά
Το σπίτι μου είχε μια μόνο εποχή
μα μ'έκλεισαν μέσα στη φυλακή,
μου κλέψαν τη ζωή, μου σπάσαν το κορμί
και μ'έκαψαν αγκυλωτοί σταυροί.
Βίντεο: Εκδήλωση Μνήμης
για την Γενοκτονία των Ρομά
για την Γενοκτονία των Ρομά
Αν ήσουν στην επέτειο
της γενοκτονίας των Τσιγγάνων
ξέρεις πώς νιώσαμε
στο περίστυλο του Ζαππείου
για πρώτη φορά
στην ιστορία της Ελλάδας
διότι τότε γράφτηκε
η πρώτη σελίδα του αγώνα
της αναγνώρισης κι αυτή η αρχή
έδειξε σε όλους ποιο είναι
το πρέπον σε επίπεδο
όχι κοινωνίας αλλά Ανθρωπότητας
για το μέλλον της ιστορίας ενός λαού
που βασανίστηκε χωρίς λόγο.
ΒίντεοΝ. Λυγερός 11:56: Ημέρα Μνήμης για την
Γενοκτονία των Ρομά. Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα 2/8/2018
Πηγή: Αέναη επΑνάσταση / Νίκος Λυγερός
Σχετικά θέματα:
39412) Η αλήθεια του Ρομά. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39436) 2 Αυγούστου. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39438) Η αξιοπρέπεια των Ρομά. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39449) 2 Αυγούστου 2018: η αρχή του αγώνα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ρομά. Perfection 19 7 7/2018.
Σχετικά θέματα:
- Ο Άγιος Κοσμάς, οι Γυναίκες και οι Ρομά (Τσιγγάνοι)
- Όταν ένας Ρομά σηκώνει την Ελληνική σημαία (Η ιστορία του μικρού Ρομά που παρέλασε την 28η Οκτωβρίου)
- Ν. Λυγερός: το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων δεν έκλεισε: Τα θύματα του ναζισμού και ο ναζί δικτάτορας
Τα Κείμενα και τα Ποιήματα του Δρ Νίκου Λυγερού στο Opus
Κλικ στον αριθμό και το βλέπετε στο Opus of N. Lygeros
Κλικ στον αριθμό και το βλέπετε στο Opus of N. Lygeros
39412) Η αλήθεια του Ρομά. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39436) 2 Αυγούστου. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39438) Η αξιοπρέπεια των Ρομά. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39449) 2 Αυγούστου 2018: η αρχή του αγώνα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ρομά. Perfection 19 7 7/2018.
39450) Το όραμα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ρομά. Perfection 19 7 7/2018.
39451) Όταν ακούσαμε το κλαρίνο των Ρομά. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39452) Όταν τελείωσε η αθωότητα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39453) Περί γενοκτονίας των Ρομά. Perfection 19 7 7/2018.
39454) Ποίημα για την Ανθρωπότητα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39455) Η κοπελίτσα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39456) Πιάσε την πέτρα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39457) Όταν ζεις μαζί μας. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39458) Όταν το δώρο. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39459) Εκεί όπου ο καθένας. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39460) Οι Κούρδοι αντιστέκονται στη δικτατορία της Τουρκίας. Perfection 19 7 7/2018.
39461) Σερβικές Υποδομές Κοσσυφοπεδίου. (Dessin). Perfection 19 7 7/2018.
39462) Στρατηγικές Κινήσεις. (Dessin). Perfection 19 7 7/2018.
39463) Όταν η θάλασσα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39464) Αν νιώσεις. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39465) H πολυθρόνα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39466) Τουλάχιστον. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39467) Δεν θα ξεχάσουμε. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39468) Η κυβέρνηση του τέλους. Perfection 19 7 7/2018.
39469) Η αστάθεια του Κοσσυφοπεδίου. Perfection 19 7 7/2018.
39470) Οι Ρομά είναι επιζώντες γενοκτονίας. Perfection 19 7 7/2018.
39471) Οι Ναζί. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39473) Αν καταλαβαίνεις. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39474) Αν δυσκολεύεσαι. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
Σχετικά με την Γενοκτονία
39451) Όταν ακούσαμε το κλαρίνο των Ρομά. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39452) Όταν τελείωσε η αθωότητα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39453) Περί γενοκτονίας των Ρομά. Perfection 19 7 7/2018.
39454) Ποίημα για την Ανθρωπότητα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39455) Η κοπελίτσα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39456) Πιάσε την πέτρα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39457) Όταν ζεις μαζί μας. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39458) Όταν το δώρο. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39459) Εκεί όπου ο καθένας. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39460) Οι Κούρδοι αντιστέκονται στη δικτατορία της Τουρκίας. Perfection 19 7 7/2018.
39461) Σερβικές Υποδομές Κοσσυφοπεδίου. (Dessin). Perfection 19 7 7/2018.
39462) Στρατηγικές Κινήσεις. (Dessin). Perfection 19 7 7/2018.
39463) Όταν η θάλασσα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39464) Αν νιώσεις. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39465) H πολυθρόνα. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39466) Τουλάχιστον. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39467) Δεν θα ξεχάσουμε. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39468) Η κυβέρνηση του τέλους. Perfection 19 7 7/2018.
39469) Η αστάθεια του Κοσσυφοπεδίου. Perfection 19 7 7/2018.
39470) Οι Ρομά είναι επιζώντες γενοκτονίας. Perfection 19 7 7/2018.
39471) Οι Ναζί. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39473) Αν καταλαβαίνεις. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
39474) Αν δυσκολεύεσαι. (ποίημα). Perfection 19 7 7/2018.
Σχετικά με την Γενοκτονία
- 9 Δεκεμβρίου: Διεθνής Ημέρα Μνήμης και Αξιοπρέπειας για τα Θύματα του Εγκλήματος της Γενοκτονίας και της Πρόληψης αυτού του Εγκλήματος [+Βίντεο]
- Ν. Λυγερός: Μνήμη Μέλλοντος Αρμενίων. Μνημείο Γενοκτονίας
- Ν. Λυγερός: Στρατηγική για τη διατήρηση της ποντιακής διαλέκτου (Απομαγνητοφώνηση και Βίντεο)
- Νίκος Λυγερός: Στρατηγική ανάλυση των γενοκτονιών
- Ν. Λυγερός: Τα θύματα του ναζισμού. Το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων δεν έκλεισε. Ο ναζί δικτάτορας [Βίντεο]
- και στο Opus of N. Lygeros Génocide
↧
↧
Μεταμορφώσεως: τα πάντα είναι τα Μάτια
Της Μεταμορφώσεως σήμερα και πάντα τέτοια μέρα, έχω στο μυαλό μου εντυπωμένη μια θαυμάσια εικόνα.
Σε ένα πεζούλι στις Καρυές του Αγίου Όρουςο μακαριστός π. Δαυίδ ο Κουτλουμουσιανός, κοντούλης και παχύς με εκείνο το βλέμμα της απόλυτης ευτυχίας που ζήλευα από τότε που τον γνώρισα. Ένα καλογεράκι Ρώσος, ψηλόλιγνο με εκείνα τα σλαβικά αθώα μάτια όλο απορίες και κάτι στρογγυλά γυαλάκια, κρατώντας ένα τετράδιο με ελληνικά και κυριλλικά ορνιθοσκαλίσματα, μαθητής της Αθωνιάδας, σαν φιγούρα βγαλμένη από αφήγηση του Ντοστογιέφσκι κι εγώ, αλλόκοτη μορφή που είχε αρχίσει να συγκλονίζεται αργά και σταθερά απ'την Αγιορείτικη ζωήσαν ανακάλυψη ενός κόσμου που δεν πίστευες καν ότι υπάρχει.
Ο παπά Δαυίδ, μάς περιέγραφε με ζήλο και πόθο άσβεστο το θαύμα που επιτελέστηκε στο περίφημο, απ'την βιβλική ιστορία, όρος Θαβώρ τον καιρό του Αγίου Ευθυμίου, όπου ανήμερα της Μεταμορφώσεως γέμισε ο Ναός με το Άκτιστο Φώςπου έκανε το εκκλησίασμα να πέσει στα γόνατα με κλειστά τα μάτια, μην αντέχοντάς το και που μόνο ο Άγιος Ευθύμιος έμεινε όρθιος σε στάση ικεσίας.
Τότε άρχισε να λέει ο καλοκάκαθος καλογερόπαπας στο καλογέρι απ τη Ρωσία:
Σε ένα πεζούλι στις Καρυές του Αγίου Όρουςο μακαριστός π. Δαυίδ ο Κουτλουμουσιανός, κοντούλης και παχύς με εκείνο το βλέμμα της απόλυτης ευτυχίας που ζήλευα από τότε που τον γνώρισα. Ένα καλογεράκι Ρώσος, ψηλόλιγνο με εκείνα τα σλαβικά αθώα μάτια όλο απορίες και κάτι στρογγυλά γυαλάκια, κρατώντας ένα τετράδιο με ελληνικά και κυριλλικά ορνιθοσκαλίσματα, μαθητής της Αθωνιάδας, σαν φιγούρα βγαλμένη από αφήγηση του Ντοστογιέφσκι κι εγώ, αλλόκοτη μορφή που είχε αρχίσει να συγκλονίζεται αργά και σταθερά απ'την Αγιορείτικη ζωήσαν ανακάλυψη ενός κόσμου που δεν πίστευες καν ότι υπάρχει.
Ο παπά Δαυίδ, μάς περιέγραφε με ζήλο και πόθο άσβεστο το θαύμα που επιτελέστηκε στο περίφημο, απ'την βιβλική ιστορία, όρος Θαβώρ τον καιρό του Αγίου Ευθυμίου, όπου ανήμερα της Μεταμορφώσεως γέμισε ο Ναός με το Άκτιστο Φώςπου έκανε το εκκλησίασμα να πέσει στα γόνατα με κλειστά τα μάτια, μην αντέχοντάς το και που μόνο ο Άγιος Ευθύμιος έμεινε όρθιος σε στάση ικεσίας.
Τότε άρχισε να λέει ο καλοκάκαθος καλογερόπαπας στο καλογέρι απ τη Ρωσία:
- «Κατάλαβες Αρσένιε τί μάτια χαρίζει ο Θεός στους ανθρώπους; Ό,τι βλέπουμε είμαστε αδελφέ. Θεό βλέπουμε, αυτό είμαστε. Κόσμο βλέπουμε, αυτό είμαστε. Τα πάντα είναι τα μάτια.»
Ο καλοκάγαθος και λιγάκι αφελής Ρώσος ρωτούσε και ξαναρωτούσε:
«Πάτερ που θα βρούμε τέτοια μάτια εμείς; Πες μου πού;»
«Πάτερ που θα βρούμε τέτοια μάτια εμείς; Πες μου πού;»
Εγώ άκουγα σιωπηλός καπνίζοντας.
Δεν ξέχασα ποτέ στα χρόνια που ήρθαν και στους ατέλειωτους πολέμους μου, τα λόγια αυτά. Όσες ασχήμιες κι άν είδα στο δρόμο μου, όσες ομορφιές, κατάλαβα πως όλα είναι μάτια κι αυτά πρέπει να φιλάς σαν σύνορο μιας πατρίδας πολύτιμης, της καρδιάς σου.
Αυτά θα μας σώσουν ή θα μας κρίνουν μια μέρα. Αυτά θα αφηγηθούν όλη μας της ζωή. Αυτά τελικά θα μας μεταμορφώσουν σε αυθεντικές υπάρξεις. Και το τελικό έπαθλο θα είναι πάλι από τα μάτια: αυτά θα μας αξιώσουν ή οχι να δούμε Θεού πρόσωπο.
Φαίδων Χριστοδουλάκης, Μ.Α θεολογίας
fedon-christodoulakis.blogspot.com
Δείτε ακόμη στο Μετρό του Φαίδωνα Χριστοδουλάκη:
- Οι Εμπειρίες στο Μετρό του Φαίδωνα Χριστοδουλάκη - Ανάμεσα σε πρόσωπα ηλιοκαμένα
- Δὸς ἡμῖν σήμερον... Πορτοκάλια - Οι Εμπειρίες στο Μετρό του Φαίδωνα Χριστοδουλάκη
- Ο Χορός της θεολογικής βροχής - Οι Εμπειρίες στο Μετρό του Φαίδωνα Χριστοδουλάκη
Δείτε επίσης:
↧
Ιστορικά έγγραφα για το Θαύμα του Αγίου Σπυρίδωνα το 1716 και την Λιτανεία στις 11 Αυγούστου στην Κέρκυρα
Κέρκυρα: Οι τελετές της 11ης Αυγούστου
Το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών Εορτής στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα Κέρκυρας της 10ης, 11ης, 12ης και 13ης Αυγούστου 2019. Οι τελετές γίνονται σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου Σπυρίδωνος που έσωσε ο νησί από την πολιορκία των Τούρκων το 1716 και καθιερώθηκε την αμέσως επόμενη χρονιά και τελούνται κάθε χρόνο στις 11 Αυγούστου. Οι τελετές αρχίζουν από...
Το Σάββατο 10 Αυγούστου Ώρα 7.00 μ.μ. με προσέλευση Αρχιερέων – τέλεση Εσπερινού.
Την Κυριακή 11 Αυγούστου στις 5.00 π.μ. Όρθρος 6.00 π.μ. Έναρξις Αρχιερατικού Συλλειτουργου 9.00 π.μ. Έναρξις Παρακλήσεως και Λιτανείας 7.00 μ.μ. Προσέλευσις Αρχιερέων και τέλεσις Εσπερινού 11.00 μ.μ Παράκλησις στον Άγιο με Εγκώμια 01.00 π.μ. Όρθρος – Ιερά Αγρυπνία με Θεία Λειτουργία.
Τη Δευτέρα 12 Αυγούστου Ώρα 7.45 π.μ. Κρούση κωδώνων, προσέλευση Αρχιερέων, Καταβασίες, Αρχιερατικό Συλλείτουργο 7.00 μ.μ. Προσέλευσις Αρχιερέων και τέλεσις Εσπερινού 11.00 μ.μ Παράκληση με Χαιρετισμούς στον Άγιο Σπυρίδωνα 01.00 π.μ. Όρθρος – Ιερά Αγρυπνία με Θεία Λειτουργία.
Την Τρίτη 13 Αυγούστου Ώρα 8.15 π.μ. Κρούσις κωδώνων, προσέλευσις Αρχιερέως, Αρχιερατική Θεία Λειτουργία 6.00 μ.μ. Μπάσματα: Παράκλησις και Εναπόθεσις Ιερού Λειψάνου εις Λάρνακα.
ΕΚ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΟΣ
Αγίου Σπυρίδωνα της Κέρκυρας
Το Σάββατο 10 Αυγούστου Ώρα 7.00 μ.μ. με προσέλευση Αρχιερέων – τέλεση Εσπερινού.
Την Κυριακή 11 Αυγούστου στις 5.00 π.μ. Όρθρος 6.00 π.μ. Έναρξις Αρχιερατικού Συλλειτουργου 9.00 π.μ. Έναρξις Παρακλήσεως και Λιτανείας 7.00 μ.μ. Προσέλευσις Αρχιερέων και τέλεσις Εσπερινού 11.00 μ.μ Παράκλησις στον Άγιο με Εγκώμια 01.00 π.μ. Όρθρος – Ιερά Αγρυπνία με Θεία Λειτουργία.
Τη Δευτέρα 12 Αυγούστου Ώρα 7.45 π.μ. Κρούση κωδώνων, προσέλευση Αρχιερέων, Καταβασίες, Αρχιερατικό Συλλείτουργο 7.00 μ.μ. Προσέλευσις Αρχιερέων και τέλεσις Εσπερινού 11.00 μ.μ Παράκληση με Χαιρετισμούς στον Άγιο Σπυρίδωνα 01.00 π.μ. Όρθρος – Ιερά Αγρυπνία με Θεία Λειτουργία.
Την Τρίτη 13 Αυγούστου Ώρα 8.15 π.μ. Κρούσις κωδώνων, προσέλευσις Αρχιερέως, Αρχιερατική Θεία Λειτουργία 6.00 μ.μ. Μπάσματα: Παράκλησις και Εναπόθεσις Ιερού Λειψάνου εις Λάρνακα.
ΕΚ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΟΣ
Αγίου Σπυρίδωνα της Κέρκυρας
Ανάμνηση Θαύματος Αγίου Σπυρίδωνα
Εκδίωξη των Αγαρηνών*το 1716
Μνήμη στις 11 Αυγούστου
Το 1715 μ.Χ. ο καπουδάν Χοντζά πασάς (αρχιναύαρχος του τουρκικού στόλου), αφού κατέκτησε την Πελοπόννησο κατά διαταγή του σουλτάνου, προχωρεί για να καταλάβει και τα Επτάνησα. Και πρώτα-πρώτα βαδίζει προς την Κέρκυρα, που τόσο αυτή, όσο και τα άλλα νησιά βρισκόντουσαν κάτω από την Ενετική κυριαρχία.
Ένα πρωί της 24ης Ιουνίου 1716 μ.Χ. η τουρκική στρατιά με επίκεφαλής τον σκληρό στρατηγό της επέδραμε και πολιόρκησε την πόλη κι απ'την ξηρά κι από τη θάλασσα. Επί πενήντα μέρες το αίμα χυνόταν ποτάμι κι από τις δύο μεριές. Οι υπερασπιστές Έλληνες και Βενετσιάνοι αγωνιζόντουσαν απεγνωσμένα για να σώσουν την πόλη. Τα γυναικόπαιδα, μαζεμένα στον ιερό ναό του αγίου μαζί με τους γέρους κι όσους δεν μπορούσαν να πάρουν όπλα προσεύχονται στα γόνατα και με στεναγμούς λαλητούς εκζητούν του προστάτη αγίου τη μεσιτεία. Σαν πέρασαν οι πενήντα μέρες οι εχθροί αποφάσισαν να συγκεντρώσουν όλες τις δυνάμεις τους και να κτυπήσουν με πιο πολλή μανία την πόλη. Κερκόπορτα ζητούν κι εδώ οι εχθροί για να τελειώσουν μια ώρα γρηγορώτερα το έργο τους. Απ'την Κερκόπορτα δεν μπήκαν κι οι προγονοί τους και κατέκτησαν τη Βασιλεύουσα; Γι'αυτό και προβάλλουν δελεαστικές υποσχέσεις, για να πετύχουν κάποια προδοσία.
Το επόμενο πρωινό ένας Αγαρηνός* με τηλεβόα κάνει προτάσεις στους μαχητές να παραδοθούν, αν θέλουν να σωθούν. Την ίδια ώρα όμως αραδιάζει κι ένα σωρό απειλές στην περίπτωση, που οι υπερασπιστές δεν θα δεχόντουσαν τη γενναιόδωρη πρόταση του.
Περνούν οι ώρες. Η αγωνία κι ο φόβος συνέχει τις ψυχές. Οι Αγαρηνοί ετοιμάζονται για το τελειωτικό κτύπημα, όπως λένε. Μα κι οι υπερασπιστές εμψυχωμένοι από τις προσευχές τόσο των ίδιων, όσο και των ιδικών τους μένουν αλύγιστοι κι ακλόνητοι στις θέσεις τους. Η πρώτη επίθεση αποκρούεται με πολλά τα θύματα κι από τις δύο μεριές. Η πόλη της Κέρκυρας περνά τρομερά δύσκολες στιγμές. Η θλίψη, όμως, των στιγμών εκείνων «υπομονήν κατεργάζεται, η δε υπομονή δοκιμήν, η δε δοκιμή ελπίδα, η δε ελπίς ου καταισχύνει» (Ρωμ. ε', 3-5). Η ελπίδα στον Θεό ουδέποτε στ'αλήθεια ντροπιάζει ή διαψεύδει αυτόν που την έχει. Κι ο λαός ελπίζει και προσεύχεται. Προσεύχεται και πιστεύει πώς ο ακοίμητος φρουρός και προστάτης άγιος του, δεν θα τον εγκαταλείψει.
Στον ιερό ναό οι προσευχές του άμαχου πληθυσμού συνεχίζονται θερμές κι αδιάκοπες.
Ξημέρωσε η 10η Αυγούστου. Κάτι ασυνήθιστο για την εποχή παρατηρείται την ήμερα αυτή από το πρωί. Ο ουρανός είναι σκεπασμένος με μαύρα πυκνά σύννεφα. Από στιγμή σε στιγμή ετοιμάζεται να ξεσπάσει τρομερή καταιγίδα. Και να! Πολύ πριν από το μεσημέρι μια βροχή, καταρρακτώδης, βροχή κατακλυσμιαία αρχίζει να πέφτει στη γη. Μοναδική η περίπτωση. Νύχτωσε κι ακόμη έβρεχε. Σαν αποτέλεσμα της κακοκαιρίας αυτής καμιά επιθετική προσπάθεια δεν αναλήφθηκε εκείνη την ήμερα. Η νύχτα περνά ήσυχα. Περί τα ξημερώματα της 11ης Αυγούστου συνέβη κάτι το εκπληκτικό, το αναπάντεχο. Μια Ελληνική περίπολος που έκαμνε αναγνωριστικές επιχειρήσεις, για να εξακριβώσει από που οι εχθροί θα επιτίθεντο, βρήκε τα χαρακώματα των Τούρκων γεμάτα νερό από τη βροχή και πολλούς Τούρκους στρατιώτες πνιγμένους μέσα σ'αυτά. Νεκρική σιγή βασίλευε παντού. Στό μεταξύ ξημέρωσε για καλά. Οι χρυσές ακτίνες του ήλιου πέφτουν στη γη και χαιρετούν την άγρυπνη πόλη. Οι τηλεβόες σιγούν. Οι εχθροί δεν φαίνονται. Μήπως κοιμούνται; Τι να συμβαίνει άραγε;
Μα δεν το είπαμε; Η ελπίδα στον Θεό «ου καταισχύνει». Δεν ντροπιάζει ποτές εκείνο που την έχει. Και να!
Όλη τη νύχτα ο θαυματουργός εκείνος υπερασπιστής της νήσου, ο άγιος Σπυρίδωνας της Κύπρου με ουράνια στρατιά συνοδεία κτύπησε άγρια τους Αγαρηνούς, και τους διέλυσε και τους διεσκόρπισε. Αυτά ομολογούσαν οι ίδιοι οι Αγαρηνοί το πρωί που έφευγαν «χωρίς διώκον τος». Σωρεία τα πτώματα στην παραλία. Τα απομεινάρια της τούρκικης στρατιάς μαζεμένα στα λίγα πλοία που απέμειναν, φεύγουνε ντροπιασμένα για την Κωνσταντινούπολη. Αληθινά! «Τον ελπίζοντα επί Κύριον έλεος κυκλώσει». Και «αυτή εστίν η νίκη η νικήσασα τον κόσμον, η πίστις ημών». (Α'Ίωάν. ε', 4). Δηλαδή αυτή είναι η δύναμη που νίκησε τον κόσμο, η πίστη μας.
Η Κέρκυρα πανηγυρίζει. Ο πιστός λαός, μαζεμένος στην εκκλησία του αγίου, δοξολογεί τον Θεό και ψάλλει με δυνατή φωνή: «Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ... δόξα τω ενεργούντι δια σου... Ναι! δόξα στον Παντοδύναμο Χριστό, που σε δόξασε. Δόξα και σε σένα άγιε, που με τη χάρη Του ενεργείς τα τόσα θαύματα σου».
Στη σκέψη του αυτή πολύ ενισχύθηκε ο Ενετός διοικητής και από ένα θεολόγο Λατίνο σύμβουλο του, κάποιο Φραγκίσκο Φραγγιπάνη. Ο τελευταίος θεώρησε την ευκαιρία μοναδική για να τοποθετήσει στο ναό του αγίου αλτάριο, δηλαδή αγία Τράπεζα φράγκικη και να τελείται μέσα στον ορθόδοξο ναό του αγίου η θεία Λειτουργία με άζυμα, κατά το δικό τους το δόγμα.
Μετά τη γνωμοδότηση, που πήρε από τον σύμβουλο του ο διοικητής Ανδρέας Πιζάνης, κάλεσε τους ιερείς του Ναού και τους ανακοίνωσε τον σκοπό του και ζήτησε κατά κάποιο τρόπο από αυτούς και τη συγκατάθεση τους. Εκείνοι, όπως ήτο φυσικό, αρνήθηκαν κι υπέδειξαν, πως αυτό θα ήταν μια καινοτομία ασύγγνωστη και επιζήμια και γι'αυτό δεν έπρεπε να γίνει. Στην άρνηση των ιερέων να συγκατατεθούν στην τοποθέτηση του αλταρίου, ο διοικητής τους απείλησε κι αποφάσισε να προχωρήσει στην εκτέλεση του σχεδίου του χωρίς την άδεια τους.
Οι ιερείς στην επιμονή του κατέφυγαν με δάκρυα στον άγιο τους και ζήτησαν με θερμή προσευχή, τη βοήθεια και την προστασία του. Ο διοικητής με το δικαίωμα που του έδινε η εξουσία, προσπάθησε ανεμπόδιστα να προχωρήσει στην εκτέλεση της παράνομης επιθυμίας του. Αλλά και ο άγιος, για να προλάβει μια τέτοια απαράδεκτη πράξη, παρουσιάστηκε δύο κατά συνέχεια νύκτες στον ύπνο του με το ένδυμα ορθόδοξου μονάχου και του συνέστησε να παραιτηθεί από την απόφαση του, διαφορετικά θα το μετάνοιωνε πολύ πικρά.
Τρομαγμένος ο διοικητής κάλεσε τον σύμβουλο του και του φανέρωσε και τις δύο φορές την απειλή του αγίου. Ο θεολόγος σύμβουλος γέλασε και τις δύο φορές κι υπέδειξε πώς δεν έπρεπε αυτός ένας μορφωμένος άρχοντας να βασισθεί στα όνειρα, που είναι έργο, όπως του είπε, του διαβόλου και που σκοπό έχουν να παρεμποδίσουν και να ματαιώσουν ένα καλό και θεάρεστο έργο.
Τα λόγια του συμβούλου διασκέδασαν τον φόβο του διοικητού, ο οποίος μάλιστα την επομένη ήμερα 11 Νοεμβρίου 1718 μ.Χ.ακολουθούμενος από τη συνοδεία του πρωί-πρωί ξεκίνησε για την εκκλησία του αγίου για να προσκυνήσει τάχατες το λείψανο και να ανάψει το καντήλι του. Ουσιαστικά όμως πήγε εκεί για να καταμετρήσει το μέρος που θα κτιζόταν το αλτάριο και να καθορίσει και τις διαστάσεις του, μήκος, πλάτος και ύψος.
Εκεί στον ναό για μια ακόμη φορά αγωνίστηκαν οι ιερείς με κάθε τρόπο, να τον αποτρέψουν από του να εκτελέσει το σχέδιο του. Άδικα, όμως. Ο άρχοντας, όχι μόνο δεν μεταπείσθηκε, αλλά και με σκληρό και βάναυσο τρόπο τους απείλησε πώς, αν του ξαναμιλούσαν γι'αυτό το θέμα, θα τους έστελλε φυλακή στη Βενετία.
Έφυγε ο διοικητής με τη συνοδεία του, με την απόφαση την επομένη το πρωί, δηλαδή στις 12 του Νοέμβρη, οι άνθρωποι του να ερχόντουσαν να. αρχίσουν το έργο. Οι ιερείς κι ένας αριθμός πιστών έμειναν εκεί, συνεχίζοντας με δάκρυα τις παρακλήσεις τους μπροστά στην ανοικτή λάρνακα, που περιείχε το σεπτό λείψανο.
Πέρασε η μέρα. Νύχτωσε. Κοντά στα μεσάνυχτα, όπως μας διηγείται ο υπέροχος χρονικογράφος Αθανάσιος ο Πάριος, στο βιβλίο του «ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΡΙΣΙΣ», βροντές και κεραυνοί συνταράζουν την πόλη. Ο σκοπός, που βρισκόταν στην είσοδο του φρουρίου κοντά στην πυριτιδαποθήκη βλέπει κάποιο μοναχό να προχωρεί μ'ένα δαυλό αναμμένο στο χέρι και να μπαίνει στο Φρούριο. Πρόφτασε και του φώναξε:
- «Ποιός είσαι; Πού πάς»; Μια φωνή του απήντησε. «Είμαι ο Σπυρίδων».
- Η τιμωρία παραδειγματική. Και το δίδαγμα από το περιστατικό μοναδικό. Η Ορθοδοξία δεν μπορεί να συγχέεται με τον παπισμό. Η Ορθοδοξία είναι φως, αλήθεια, ζωή. Ο παπισμός σκοτάδι, αίρεση, πλάνη.
*Αγαρηνοίαποκαλούνταν ιδίως από τον 10ο αιώνα οι Άραβες από τους Βυζαντινούς. Το όνομα προέρχεται από την βιβλική Άγαρ με την οποία ο Αβραάμ γέννησε τον Ισμαήλ. Ο τελευταίος θεωρείται ο γενάρχης των Αράβων, γι'αυτό αποκαλούνται και Ισμαηλίτες. Το όνομα «Αγαρηνοί» εχρησιμοποιείτο από τους Βυζαντινούς με την έννοια του «μουσουλμάνου», ανεξαρτήτως του έθνους στο οποίο ανήκαν. Μερικές φορές μάλιστα αυτό το όνομα παρατίθεται μαζί με το εθνώνυμο, π.χ. Άραβες Αγαρηνοί, Πέρσες Αγαρηνοί και Τούρκοι Αγαρηνοί. Ο αυτοκράτορας Μανουήλ ο Β'έγραψε σύγγραμμα με τον τίτλο «Διάλογοι μετά Πέρσου Αγαρηνού». Η ονομασία Αγαρηνοί απέκτησε αρνητική σημασία λόγω των μεγάλων καταστροφών και αγριοτήτων που διέπραξαν οι Άραβες όταν κατείχαν την Κρήτη, μετά το 823.[1]
Στην εποχή της τουρκοκρατίας το Αγαρηνός έγινε συνώνυμο του Τούρκος και είχε τη μεταφορική έννοια του άπιστου και του αιμοβόρου και εκδήλωνε το μίσος των υποδούλων κατά των κατακτητών. Με αυτή την έννοια η λέξη συναντάται σε εκκλησιαστικά τροπάρια, σε ύβρεις (π.χ. σκύλε Αγαρηνέ) και κατάρες (π.χ. να σε πνίξει το σκοινί τ'Αγαρηνού).[2]
Παραπομπές
1. Αδαμαντίου Αδαμάντιος, λήμμα «Αγαρηνοί», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη.
2. Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς", λήμμα «Αγαρηνός». sophia-ntrekou.gr
Ιστορικά έγγραφα/ντοκουμέντα για το Θαύμα
και την Λιτανεία της 11 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ
![]()
Το έτος 1717 η Βενετική Δημοκρατία βρίσκονταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. (33) Εις το πλαίσιο των εχθροπραξιών των δύο αντιμαχόμενων δυνάμεων υπήρξε και η πολιορκία της Κερκύρας από τους Τούρκους. Ο κίνδυνος του ανδραποδισμού και του αφανισμού δια της σφαγής ήταν μεγάλος διότι οι δυνάμεις των απίστων ήσαν ασυγκρίτως μεγαλύτερες των χριστιανικών. Παρά δε την στρατηγική δεξιότητα του διευθύνοντος τα χριστιανικά όπλα σάξονα στρατάρχη Ιωάννου Ματθία κόμητα Schulemburg, και παρά την γενναιότητα και την αυτοθυσία με την οποίαν αντιμετώπισαν τον επιδρομέα οι Κερκυραίοι και οι άλλοι χριστιανοί μαχητές, στο τέλος θα υπέκυπταν, εάν δεν επενέβαινε η θεία δύναμις, και πάλι δια της μεσολαβήσεως του ιερού Σπυρίδωνος, αποτελεσματικά υπέρ των υπερασπιστών της πόλεως.
Η πολιορκία άρχισε την 24 Ιουνίου (ε.π.) 1716, τερματίστηκε δε την 11 Αυγούστουτου έτους εκείνου δια της άτακτου αναχωρήσεως των επιδρομέων. Ιδού δε πώς αναγράφει το γεγονός η διήγηση των θαυμάτων του Άγιου:
«Πολέμου καὶ μάχης ὑπαρχούσης μεταξὺ Ἑνετῶν καὶ Ὀθωμανῶν, μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Πελοποννήσου, ἐφάνη εὔλογον εἰς τὴν εὐτολμίαν τοῦ στρατηγοῦ τῶν δυσσεβῶν Ἀγαρηνῶν νὰ καταδουλώσωσι καὶ τὴν Κέρκυραν. Ὅθεν κατὰ τὸ χιλιοστὸν ἐπτακοσιοστὸν δέκατον ἕκτον σωτήριον ἔτος, τῇ εἰκοστῇ τετάρτῃ Ἰουλίου, ἐπιδραμόντες οἱ σκληροὶ οὗτοι ἐπολιόρκησαν ἐξαίφνης τὴν πόλιν διὰ ξηρᾶς καὶ διὰ θαλάσσης. Ἀφοῦ δὲ ἤρχισεν ὁ βαρβαρικὸς πόλεμος, μὲ πῦρ καὶ μὲ σίδηρον κατέθλιβον τὴν πόλιν καὶ τοὺς πολίτες· καὶ μετὰ παρέλευσιν πεντήκοντα ἡμερῶν, ἐν αἷς σφοδραὶ μάχαι εἶχον γίνει, οἱ βάρβαροι ἐβουλεύθησαν νὰ συγκεντρώσωσι τὰς δυνάμεις των, καὶ νὰ ἐπανέλθωσιν κατὰ τῆς πόλεως Κερκύρας. Πάντες δὲ οἱ πιστοὶ μὲ στεναγμοὺς καὶ δάκρυα ἐν νυκτὶ καὶ ἡμέρᾳ, τὸν Ἱεράρχην ἱκέτευον. Ὅτε δὲ τὰ τῶν Ἀγαρηνῶν στρατεύματα, ἐπανῆλθον πρὸς ἐπίθεσιν εἰς τὸ ἀκρότειχον τῆς πόλεως, μετ’ ὁλίγον πολλοὶ ἐξ αὐτῶν κακοὶ κακῶς ἠφανίσθησαν, καὶ διὰ τῶν πρεσβειῶν τοῦ Ἱεράρχου διεσκορπίσθησαν. Μετὰ τοῦτο δὲ μεγαλυτέραν σκληρότητα καὶ ἀπάνθρωπον φόνον ἔπνεον οἱ βάρβαροι ἐπαπειλοῦντες ἐναντίον τῆς πόλεως ἄλλην ἐπιδρομὴν καὶ πανάλεθρον αἰχμαλωσίαν καὶ θάνατον. Αἱ δεήσεις δὲ καὶ αἱ προσευχαὶ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς δὲν ἔλειψαν, διὰ τῶν ὁποίων μετὰ πολλῆς εὐλαβείας, ἐπεκαλοῦντο τὴν τοῦ κοινοῦ Πατρὸς προστασίαν καὶ σκέπην· διὸ καὶ τοῦ σκοποῦ δὲν ἀπέτυχον. Ἐνῷ λοιπὸν οἱ Κερκυραῖοι περιέμενον τὴν ἐκ τῶν βαρβάρων παντελῆ ἀπώλειαν, φαίνεται, ὄρθρου βαθέος, πρὸς τοὺς ἐχθροὺς ὁ μέγας πατὴρ ἡμῶν Σπυρίδων μετὰ πλήθους στρατιᾶς οὐρανίου καὶ, ἐπέχων εἰς τὴν δεξιὰν ἀστραπόμορφον ξίφος, ἐδίωκε μὲ θυμὸν αὐτούς. Τοιοῦτον λοιπὸν παράδοξον ἰδόντες οἱ Ὀθωμανοὶ στρατιῶται, εὐθὺς ἐτράπησαν εἰς φυγήν, καὶ συγκρουόμενοι μεταξύ τῶν ἐφοβοῦντο μήπως ἀοράτως πληγωθῶσιν. Ἔφυγον λοιπὸν καὶ συνετρίβησαν ἀπὸ φόβον, ἄνευ πολέμου, ἤ πυρός, ἤ μαχαίρας, ἤ ἄλλου τινὸς διώκοντος, εἰμὴ μόνης τῆς ἀοράτου δυνάμεως τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ, διὰ τῶν θερμοτάτων εὐχῶν τοῦ θαυματουργοῦ Σπυρίδωνος. Ἀφοῦ λοιπὸν ἀνεχώρησαν τὰ πεζικὰ καὶ ἱππικὰ τάγματα, ἀπέπλευσε καὶ ὁ στόλος αὐτῶν· ἔτσι δὲ διέμενεν ἐλευθέρα ἡ Κέρκυρα. Τὸ δὲ πρωΐ ἐνῶ περιέμενον οἱ πολῖται τὴν συνήθη μάχην, δὲν εἶδον οὐδένα, εἰμὴ σιωπὴν καὶ ἡσυχίαν. Περίεργοι λοιπὸν ἐπελθόντες εἰς τὰς σκηνὰς τῶν ἐχθρῶν, ἐννόησαν τὸ θαῦμα· καὶ σκιρτῶντες μετ’ εὐφροσύνης, ἠγάλλοντο διὰ τὸ καινὸν καὶ παράδοξον· ἐπειδὴ ὄχι μόνον τοὺς ἔβλεπον τοὺς Ἰσμαηλίτας φεύγοντας, ἀλλὰ καὶ τὰ ὑπάρχοντα αῦτῶν ἐλαφυραγώγησαν· ἐκεῖνοι δὲ καὶ ἐνῷ ἔφευγον, ἀναφανδὸν ὡμολόγουν, ὅτι ἀπὸ τινα σεβάσμιον μοναχόν, δηλαδὴ τὸν Σπυρίδωνα, ὅς τις άνεφάνη εἰς τὸν αἰθέρα μὲ ἔνδοξον στόλον στρατιᾶς οὐρανίου, ἐτράπησαν εἰς ταχυτάτην φυγήν. Ἔδραμον δὲ πάντες μετ’ εὐλαβείας, εἰς τὸν τοῦ ἁγίου ναό ν, δοξάσαντες τὸν Θεὸν καὶ εὐχαριστοῦντες τὸν Ἱεράρχην». (34)
Εις ανάμνηση του θαύματος τούτου, και εις δόξαν του Παντοδυνάμου Θεού και τιμήν του προστάτου αγίου Σπυρίδωνος, καθιερώθη η κατ’ έτος και κατά την 11 Αυγούστου Λιτανεία του σεπτού Σκηνώματος του Αγίου, δι’ αποφάσεως του Βενετού Γενικού Καπιτάνου Κερκύρας Ανδρέου Πιζάνη, από 1930 Μαρτίου 1717, και η όποια παρατίθεται εν συνεχεία. (35)
«Ἐπὶ τῆς πολιορκίας τοῦ φρουρίου τούτου τῶν Κορυφῶν, ὁρατὴ ὑπῆρξεν ἡ προστασία τοῦ ἐνδόξου ἁγίου Σπυρίδωνος ὑπὸ τῶν ἰσχυρῶν μεσιτεύσεων τοῦ ὁποίου, κινηθεῖσα ἡ θεία εὐσπλαχνία, ἡθέλησε νὰ ποιήσῃ τόσον λαμπρότερον τὸ θαῦμα, ὅσον καθ’ ἣν ὥραν ἦτο μάλιστα ἐπικείμενος ὁ κίνδυνος, διὰ ἀπροσδοκήτου εὐτυχοῦς μεταβολῆς ἠκολούθησεν ἡ ποθητὴ ἐλευθέρωσις τοῦ αὐτοῦ φρουρίου, κατεσπευμένως τῶν πολεμίων ἀράντων τὸ στρατόπεδον καὶ ἐγκαταλιπόντων τὸ πυροβολικόν, τὰ πολεμοφόδια καὶ τὴν ἀποσκευήν. Πρὸς τὴν ἐνάργειαν τοσούτου θαύματος, πᾶσα καρδία καὶ πᾶσα διάνοια ὀφείλει νὰ προσπέσῃ προσευχομένη καὶ ἐν ταπεινότητι τὰς εὐχαριστίας αὐτῆς ἀποδίδουσα, νὰ καταδείξη τὸ μέγεθος ἅμα τῆς ἐνεργείας καὶ τοῦ κοινοῦ ὀφειλήματος. Καὶ ἐπειδὴ εἰς ταῦτα πρέπει νὰ προστεθῶσι τὰ ἀποτελέσματα δημοσίας, εὐλαβοῦς εὐγνωμοσύνης, κρίνει εὔλογον ἡ ἐξουσία αὕτη, νὰ καθιερώσῃ διηνεκῶς ἐπέτειόν τινα μνημόνευσιν τῆς εὐτυχοῦς ἐκείνης ἡμέρας, καθ’ ἣν εἴδομεν καταβεβλημένας τὰς προσπαθείας, ἐξηυτελισμένην τὴν ὐπερηφάνειαν, καὶ τοὺς βαρβάρους ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ φόβου αὐτῶν τραπέντας εἰς φυγὴν ὅτε μᾶλλον ἤλπιζαν νὰ ἐπιθέσωσι σκληρὸν ζυγὸν εἰς τοὺς λαοὺς τούτους καὶ νὰ ὑπερνικήσωσι φρούριον, ὅπερ ἐξασφαλίζει τὴν Χριστιανοσύνην κατὰ τῶν εἰσβολῶν αὐτῶν. Εἰς δόξαν λοιπὸν Θεοῦ τοῦ Κυρίου, καὶ εἰς τιμὴν τοὺ Ἀγίου ἀντιλήπτορος, δυνάμει τῶν παρόντων καὶ τῂ ἐξουσίᾳ τοῦ ἡμετέρου Γενικοῦ Καπιτανάτου ἀποφασίζεται, ὅτι κατὰ πᾶν ἔτος, τὴν ἀξιομνημόνευτον ἡμέραν τῆς 22 Αὐγούστου ἔ.ν., δηλαδὴ 11 ἔ.π., μέλλει νὰ ἐκτίθηται τὸ θαυματουργὸν λείψανον τοῦ αὐτοῦ Ἁγίου, καὶ μετὰ τὴν τέλεσιν τῆς λειτουργίας νὰ φέρηται ἐν λιτανείᾳ κατὰ τὴν πόλιν, συνοδευόμενον ὑπὸ τοῦ κλήρου, τῶν δημοσίων παραστατῶν, καὶ τῶν ἀρχῶν τῆς αὐτῆς πόλεως μετὰ τῆς μεγίστης τοῦ λαοῦ ἀκολουθίας, ἵνα πάντες ἐπικαλῶνται διηνεκεῖς τὰς αὐτοῦ εὐλογίας, ὅπως καὶ κατὰ τὸ μέλλον προστατεύσωσι καὶ ὑπερασπίζωσι κατὰ τῶν ἐπιβουλῶν τῶν ἀπίστων, τὴν πόλιν καὶ τὴν νῆσον. Πρὸς πλειοτέραν δὲ λαμπρότητα καὶ χαρμοσύνην, πρέπει κατὰ τὴν τελετὴν ταύτην, τὸ Ἅγιον λείψανον νὰ χαιρετᾶται παρὰ τῶν φρουρίων καὶ παρὰ τῶν τυγχανόντων πλοίων, διὰ τῶν εἰς τὰς ἄλλάς λιτανείας τοῦ αὐτοῦ Ἁγίου συνήθων πυροβολισμῶν, εἰς ἀθάνατον μαρτυρίαν τῆς ἕνεκα τοσοῦτον εὐτυχοῦς συμβάντος δημοσίας εὐγνωμοσύνης.
Ἀφιέρωσεν ἡ ἐξοχωτάτη Σύγκλητος μεγάλην λαμπάδα ἀργυρᾶν, ἵνα ὑπάρχῃ πάντοτε ἀναμμένη ἐνώπιον τοῦ Ἁγίου, καὶ πρὸς συντήρησιν θέλει προμηθευθῆ παρὰ τοῦ Δημοσίου, ἀπὸ ἔτος εἰς ἔτος τὸ ἀπαιτούμενον ἔλαιον. Πρὸς δὲ τούτοις, ἀναγνωρίζοντες ἡμεῖς εὔλογον ἐπίσης τὴν ἐξάσκησιν ἔργου τινὸς ἐλεημοσύνης πρὸς τοὺς πτωχούς, ὅπερ εἶναι ἡ πρᾶξις ἡ μᾶλλον εὐπράσδεκτος πρὸς τὸν Θεόν, θεσπίζομεν νὰ ληφθῶσι κατ’ ἔτος ἐκ τοῦ δημοσίου ταμείου, ρεάλια ἑκατὸν πεντήκοντα οἱουδήποτε νομίσματος, ἵνα διανεμηθῶσιν εἰς τοὺς πτωχοὺς τόσον Λατίνους ὅσον καὶ Γραικούς, εἰς τοὺς κατὰ τὴν πόλιν ἐπαιτοῦντας, καὶ εἰς τοὺς μένοντας εἰς τὰς ἑαυτῶν κατοικίας, παραδιδομένου τοῦ ἑνὸς ἡμίσεος τῶν χρημάτων τούτων εἰς τὸν περιφανέστατον κύριον Ἀρχιεπίσκοπον, (*) τοῦ δὲ ἑτέρου εἰς τὸν κύριον Πρωτοπαπᾶν, ἵνα ὁ μὲν πρῶτος ποιήσῃ τὴν διανομὴν εἰς τοὺς πτωχοὺς τῶν Λατίνων, ὁ δὲ δεύτερος εἰς τοὺς πτωχοὺς τῶν Γραικῶν τὴν αὐτὴν ἡμέραν τῆς λιτανείας ἐνώπιον τῶν παρασταῶν, (**) ἵνα ἐφελκύσωμεν πάντοτε μᾶλλον τὰς εὐλογίας τοῦ Ὑψίστου, καὶ τὴν μεσίτευσιν τοῦ Θαυματουργοῦ αῦτοῦ Ἁγίου, ὑπὲρ τῶν δημοσίων ὅπλων καὶ ὑπὲρ τῆς διηνεκοῦς διασώσεοος τοῦ φρουρίου τούτου καὶ τῆς νήσου, ὑπὸ τὸ κράτος τῆς Γαληνοτάτης Πολιτείας.
Τῶν παρόντων διατάζομεν τὴν ἐγγραφὴν ὅπου δεῖ, καὶ ἰδίως ἐν τῷ δημοσίῳ τούτῳ Ταμείῳ διὰ τὴν ἐπὶ παντός ἐκτέλεσιν αὐτῶν. Πρὸς πιστοποίησιν τούτων, κτλ.
Κέρκυρα τῇ 30 Μαρτίου 1717.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΙΖΑΝΗΣ
Γενικὸς Καπιτάνος». (36)
Δια την περίπτωση του θαύματος συντέθηκε πλήρης ασματική Ακολουθίαευχαριστήριος, η οποία εκδόθηκε μετά από δύο έτη. (37) Σχετικό δε προς το θαύμα είναι και το έξης επίγραμμα, «Πρὸς τὸν Μέγαν Προστάτην καὶ Εὐργέτην ἐν Κερκύρα Σπυρίδωνα», «εὐχαρίστου εὐλαβείας προσφώνημα τοῦ ταπεινοῦ, καὶ διὰ πολλοῦ ἐν κλίνῃ ἀσθενοῦντος Νικολάου Βουβουλίου»: (38)
Καὶ πόσῳ, Οὐρανόφρων, πλουτίζων θαύμασι Κόσμον,
Θάμβεϊ ἐκπλήσσεις Χριστοσεβῶν πραπίδας!
Σῇσι γὰρ ἱκεσίῃς Πολιορκία ὤλετ’ ἀπηνής,
Θρῄξ ὅτ’ ἐπιδρομάδην ᾤχετο δειμαλέος.
Παμβασιλεῖ ᾄδειν Ἐπινίκια, καὶ Σὲ γεραίρειν
Εἰκός, ἰδ’ ἐγγράψαι Σώματι Θειοδότῳ.
Ἑλλαδικῶν Πρόβολος, πιστῶν καὶ ὑπέρμαχος ἄκρος,
Φαιάκων ῥύστης, Ἀδριακῶν φύλακος.
Δείγματα ευγνωμοσύνης διά το θαύμα τούτο αποτελούν και τρεις κανδήλες ευρισκόμενες μέχρι σήμερα στο Ναό του αγίου Σπυρίδωνος. Εκ τούτων η πρώτη, περί της οποίας γίνεται λόγος και εις την απόφαση του Α. Πιζάνη, αργυρά επτάφωτη, είναι αφιέρωμα της Βενετικής Συγκλήτου. Κρέμεται στο δυτικό μέρος του Ναού, προ του γυναικωνίτη και φέρει την επιγραφή:
OB SERVATAM CORCYRAM
DIVO SPIRIDIONI TVTELARI
SENATUS VENETYS
ANNO MDCCXVI (39)
Η δεύτερη κρέμεται προς της βόρειας πύλης του Ναού, είναι αργυρή, υπερβαίνει δε κατά το μέγεθος όλες τις κανδήλες του Ναού. Αφιερώθηκε από τους Βενετούς ευγενείς, καθώς μαρτυρεί η εγχαραγμένη εις αυτήν επιγραφή: DIVO / SPIRIDIONI TVTELARI / VTRAQVE CLASSE / PROTECTA / ANDREA PISANI SVPREMO / DVCE / VTRIVSQVE CLASSIS / NOBILES / EX VOTO / ANNO MDCCXVII (40)
H τρίτη κανδήλα κρέμεται προ της νότιας πύλης του Ναού, ανεπίγραφος, είναι δε αφιέρωμα των πολιτών εκ συνεισφοράς και ονομάζεται κατά παράδοση «χώρα», προφανώς διότι έγινε δια δαπάνης των κατοίκων της πόλεως, την οποίαν οι Κερκυραίοι ονομάζουν χώρα.
Λιτανεία της 11 Αυγούστου
Κατά την Λιτανεία της 11 Αυγούστουπαρατηρείται και η μεγαλύτερα συρροή των προσκυνητών. Μετά την επιστροφή της ιεράς πομπής εις τον Ναό, το σεπτό Λείψανο εκτίθεται εις προσκύνηση μέχρι του απογεύματος της 13 Αυγούστου. (41)
Γενικώς οι Λιτανείες του ιερού Λειψάνου διακρίνονται διά την μεγαλοπρέπεια και την τάξη. Από της καθιερώσεως των μέχρι και σήμερον αποτελούν εν ταύτω ιερές όσον και λαμπρές τελετές μοναδικές εις την Ελλάδα τουλάχιστον. Κατά το μακρό χρονικό διάστημα των ξενικών κατοχών εις την Κέρκυρα, υπό πάντων των στρατευμάτων, ιδιαιτέρως δε των βενετικών αδιαλείπτως αποδόθηκαν οι οφειλόμενες στρατιωτικές τιμές εις τις Λιτανείες του Άγιου Λειψάνου, (42) και η συνοδεία αυτών υπό των στρατιωτικών μουσικών. Μοναδική περίπτωση διακοπής της συμμετοχής του στρατού και της μουσικής εις την Λιτανεία του Άγιου Σπυρίδωνος, υπήρξε η, κατόπιν διαταγής της Αγγλικής Κυβερνήσεως, απαγόρευση κατά το έτος 1837. Έτσι η Λιτανεία της 11 Αύγουστου του έτους εκείνου ήταν πενιχρά., σημειώθηκε μάλιστα και επεισόδιο, όταν κατά την στιγμήν της δεήσεως υπέρ της Βασιλίσσης Βικτωρίας, εμπρός εις το Αρμοστείο (σημ. Ανάκτορα της πόλεως), μερικοί νέοι εις ένδειξη διαμαρτυρίας έριξαν τις λαμπάδας των εναντίον του παρακολουθούντος Βρετανού Αρμοστή Δούγκλα. Το γεγονός τούτο είχε και το αγαθό αποτέλεσμα. Εννέα φιλόμουσοι Κερκυραίοι αποφάσισαν και ίδρυσαν μουσικό σώμα υπό την επωνυμία «Φιλαρμονικὴ Ἐταιρεία Ἅγιος Σπυρίδων», με κύριο σκοπό την συνοδεία στις Λιτανείες του σεπτού Σκηνώματος, σκοπός ο οποίος πραγματοποιήθηκε το πρώτο κατά την Λιτανεία της πρώτης Κυριακής του Νοεμβρίου 2]14 του έτους 1841. (43)
Εκτός από τις συνήθεις Λιτανείες, εις διάφορες εξαιρετικές περιστάσεις, λιτανεύτηκε εκτάκτως το ιερό Λείψανο του Αγίου κατά το παρελθόν. Έτσι
1. την 9 Φεβρουαρίου 1743, λιτανεύθηκε το σεπτό Σκήνωμα «διἀ τὴν συναρωγῇ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου διάσωσιν τῆς νήσου ἐκ παντελοῦς καταστροφῆς, τὴν ὁποίαν ἠπείλησεν ὁ κατὰ τὴν εἰρημένην ἡμέραν ἰσχυρότατος σεισμός».(44)
2. Επίσης (κατά τις σημειώσεις του Νικολάου Αρλιώτη) (45) «τῇ 27 (Μαρτίου) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς (1779 ἔτους), ἡμέρᾳ Κυριακῇ, ἐτελέσθη λιτανεία τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, καθιερωθεῖσα διὰ τὴν ἔκ τῆς κυριαρχίας τῶν Γάλλων ἀπελευθέρωσιν...». (46)
3. «Τῇ (4 Μαρτίου 1800) δευτέραν Κυριακὴν τῆς τεσσαρακοστῆς ἐτελέσθη, ὡς τὸ προηγούμενον ἔτος, ἡ διὰ τὴν ἔξωσιν τῶν Γάλλων λιτανεία...». (47)
4. «Τῇ δὲ 12 Δεκεμβρίου (δηλ. τοῦ ἔτους 1804) ἐτελέσθη μεγαλοπρεπὴς λιτανεία τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, διαρκούσης τῆς ὁποίας ἦσαν παρατεταγμένα...τὰ ρωσσικὰ στρατεύματα». (48)
(Πηγή: Ο Ιερός Σπυρίδων, Αθανάσιος Χ. Τσίτσας, πρωτοπρεσβύτερος, Κέρκυρα 1967, σσ. 50 - 64) Παραπομπές, Εργασία, Μελέτη του www.apologitis.com
(33) Ο πόλεμος κηρύχθηκε την 7 Δεκεμβρίου 1715, όταν οι Τούρκοι κατέλυσαν την συνθήκη του Κάρλοβιτς (26 Ιανουαρίου 1699), ανακατέλαβαν την Πελοπόννησο και στράφηκαν εναντίον των άλλων ενετικών κτήσεων.
(34) Ασματική Ακολουθία κλπ. εκδ. Μητρ. Μεθοδίου σελ. 107 -108.
(35) Το ιταλ. κείμενο βλ. εν G. Pojago, μν. έργ. τ. Ι σελ. 426 - 427, όπου λείπει μία πρόταση.
(*) Εννοεί τον Λατινεπίσκοπο.
(**) Δημόσιοι παραστάτες, και απλώς παραστάτες ονομάζονταν οι Βενετοί Κυβερνήτες, ως αντιπροσωπεύοντες το κυρίαρχο Κράτος.
(36) Λ.Σ. Βροκίνη, μν. έργ. σελ. 16 κ.ε.
(37) «Ἀκολουθία τοῦ ἐν Κερκύρα κατὰ Ἀγαρηνῶν ὑπερφυοῦς θαύματος τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Σπυρίδωνος τοῦ θαματουργοῦ, συντεθεῖσα εἰς ἔπαινον τοῦ ἁγίου, καὶ ἀφιερωθεῖσα τῷ εὐγενεστάτῳ καὶ ἐκλαμπροτάτῳ κυρίῳ Ἰωάννῃ Ῥοδοστάμῳ, ἄρχοντι ἀξιωτάτῳ τῷ Κερκυραίῳ, εἰς δὲ τῶν πιστῶν ὠφέλειαν τύπῷ δοθεῖσα. Ἐνετίῃσιν, ἔτει σωτηίῶ ᾳψιη΄., παρὰ Νικολάῳ τῷ Σάρῳ. Con licenza de’ Superiori.»
(38) «Θεία καὶ ι. Ἀκολουθία τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Σπυρίδωνος. Ἑτίῃσι ᾳψιζ' (1717)» σελ. 6.
(39) «Διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς Κερκύρας ἡ Ἐνετικὴ Σύγκλητος (ἀφιερώνει) εἰς τὸν Πολιοῦχον Ἄγιον Σπυρίδωνα, κατὰ τὸ ἔτος 1716». Σχετικά με την κανδήλαν βλ. Α. Τσίτσα, Οι Επιγραφές του Ναού του Αγίου Σπυρίδωνος, Κέρκυρα 1966, σελ. 24 κε.
(40) «Εἰς τὸν Πολιούχον Ἅγιον Σπυρίδωνα, διὰ τὴν προστασίαν, τὴν ὁποίαν ἔλαβον οἱ δύο στόλοι ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν τοῦ Ἀνδρέου Πιζάνη, ὑπὰτου ἀρχηγοῦ καὶ τῶν δύο στόλων, οἱ εὐγενεῖς ἀφιέρωσαν κατὰ τὸ ἔτος 1717». Σχετικά εν εκτάσει. βλ. ανωτ. σελ. 26 κε.
(41) «Ἕνεκα τῶν εἰσέτι διαμενόντων ἐνταῦθα εὐαρίθμων Τούρκων καὶ ἑτέρων ἄλλων λόγων, δὲν ἐτελέσθη κατὰ τὴν 11 Αὐγούστου (τοῦ ἔτους 1799) ἡ συνήθης Λιτανεία». (Α. 2. Βροκίνη, μν. έργ. σελ. 12).
(42) βλ. Λ. Βροκίνη, μν. έργ. σελ. 50 κε.
(43) ένθ. ανωτ. σελ. 21 κε.
(44) ένθ. ανωτ. σελ. 5.
(45) ένθ. ανωτ. σελ. 11.
(46) ένθ. ανωτ. σελ. 5, στην υποσημείωση
(47) ένθ. ανωτ.
(48) ένθ. ανωτ. πηγή: www.apologitis.com
http://www.sophia-ntrekou.gr/2019/08/agios-spyridwn-thayma1716litaneia11ayg.html
• Διαβάστε το αφιέρωμα στον Άγιο Σπυρίδωνα εδώ: 12 Δεκεμβρίου, Μνήμη του εν Αγίοις πατρός ημών Σπυρίδονος επισκόπου Τριμυθούντος του θαυματουργού – βίος, Υμνολογική εκλογή, Παρακλητικός Κανών.
Απολυτίκιον του γενομένου θαύματος. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε: Επέστης και έσωσας, επιδρομής χαλεπής, την νήσον σου Κέρκυραν, την προσπεσούσαν θερμώς, τη θεία πρεσβεία σου. Όθεν θαυματοφόρε, Ιεράρχα Σπυρίδων, αίνον ευχαριστίας, σοι προσάδοντες πίστει, δεόμεθα του ρύεσθαι αεί, ημάς εκ πάσης θλίψεως. [11 Αυγούστου Ασματική Ακολουθία, ανάμνησις του εν Κερκύρα θαύματος του Αγ. Σπυρίδωνος.zip]
Δείτε σχετικά με τον Άγιο Σπυρίδωνα:
ΚΕΡΚΥΡΑ, 11 Αυγούστου 2017 (11.8.2017). ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ (Спиридон Тримифунтский на Корфу) : 301 χρόνια από το Θαύμα της Σωτηρίας της Νήσου Κερκύρας και ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ από την αγαρηνή πολιορκία του 1716.
Βίντεο: Ολόκληρη η Πομπή, εις την οδό Ευγενίου Βουλγάρεως, παλαιάς πόλεως Κερκύρας. Μας αξίωσε ο Άγιος Σπυρίδων και καταγράφουμε την Λιτανεία του, αδιαλείπτως και από την συγκεκριμένη θέση, από τον Αύγουστο του 2012. Η παρούσα βιντεοσκόπηση είναι και η τελευταία της συγκεκριμένης Λιτανείας. Συν Θεώ, από του χρόνου αλλού κεκλήμεθα.
(34) Ασματική Ακολουθία κλπ. εκδ. Μητρ. Μεθοδίου σελ. 107 -108.
(35) Το ιταλ. κείμενο βλ. εν G. Pojago, μν. έργ. τ. Ι σελ. 426 - 427, όπου λείπει μία πρόταση.
(*) Εννοεί τον Λατινεπίσκοπο.
(**) Δημόσιοι παραστάτες, και απλώς παραστάτες ονομάζονταν οι Βενετοί Κυβερνήτες, ως αντιπροσωπεύοντες το κυρίαρχο Κράτος.
(36) Λ.Σ. Βροκίνη, μν. έργ. σελ. 16 κ.ε.
(37) «Ἀκολουθία τοῦ ἐν Κερκύρα κατὰ Ἀγαρηνῶν ὑπερφυοῦς θαύματος τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Σπυρίδωνος τοῦ θαματουργοῦ, συντεθεῖσα εἰς ἔπαινον τοῦ ἁγίου, καὶ ἀφιερωθεῖσα τῷ εὐγενεστάτῳ καὶ ἐκλαμπροτάτῳ κυρίῳ Ἰωάννῃ Ῥοδοστάμῳ, ἄρχοντι ἀξιωτάτῳ τῷ Κερκυραίῳ, εἰς δὲ τῶν πιστῶν ὠφέλειαν τύπῷ δοθεῖσα. Ἐνετίῃσιν, ἔτει σωτηίῶ ᾳψιη΄., παρὰ Νικολάῳ τῷ Σάρῳ. Con licenza de’ Superiori.»
(38) «Θεία καὶ ι. Ἀκολουθία τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Σπυρίδωνος. Ἑτίῃσι ᾳψιζ' (1717)» σελ. 6.
(39) «Διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς Κερκύρας ἡ Ἐνετικὴ Σύγκλητος (ἀφιερώνει) εἰς τὸν Πολιοῦχον Ἄγιον Σπυρίδωνα, κατὰ τὸ ἔτος 1716». Σχετικά με την κανδήλαν βλ. Α. Τσίτσα, Οι Επιγραφές του Ναού του Αγίου Σπυρίδωνος, Κέρκυρα 1966, σελ. 24 κε.
(40) «Εἰς τὸν Πολιούχον Ἅγιον Σπυρίδωνα, διὰ τὴν προστασίαν, τὴν ὁποίαν ἔλαβον οἱ δύο στόλοι ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν τοῦ Ἀνδρέου Πιζάνη, ὑπὰτου ἀρχηγοῦ καὶ τῶν δύο στόλων, οἱ εὐγενεῖς ἀφιέρωσαν κατὰ τὸ ἔτος 1717». Σχετικά εν εκτάσει. βλ. ανωτ. σελ. 26 κε.
(41) «Ἕνεκα τῶν εἰσέτι διαμενόντων ἐνταῦθα εὐαρίθμων Τούρκων καὶ ἑτέρων ἄλλων λόγων, δὲν ἐτελέσθη κατὰ τὴν 11 Αὐγούστου (τοῦ ἔτους 1799) ἡ συνήθης Λιτανεία». (Α. 2. Βροκίνη, μν. έργ. σελ. 12).
(42) βλ. Λ. Βροκίνη, μν. έργ. σελ. 50 κε.
(43) ένθ. ανωτ. σελ. 21 κε.
(44) ένθ. ανωτ. σελ. 5.
(45) ένθ. ανωτ. σελ. 11.
(46) ένθ. ανωτ. σελ. 5, στην υποσημείωση
(47) ένθ. ανωτ.
(48) ένθ. ανωτ. πηγή: www.apologitis.com
http://www.sophia-ntrekou.gr/2019/08/agios-spyridwn-thayma1716litaneia11ayg.html
• Διαβάστε το αφιέρωμα στον Άγιο Σπυρίδωνα εδώ: 12 Δεκεμβρίου, Μνήμη του εν Αγίοις πατρός ημών Σπυρίδονος επισκόπου Τριμυθούντος του θαυματουργού – βίος, Υμνολογική εκλογή, Παρακλητικός Κανών.
Απολυτίκιον του γενομένου θαύματος. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε: Επέστης και έσωσας, επιδρομής χαλεπής, την νήσον σου Κέρκυραν, την προσπεσούσαν θερμώς, τη θεία πρεσβεία σου. Όθεν θαυματοφόρε, Ιεράρχα Σπυρίδων, αίνον ευχαριστίας, σοι προσάδοντες πίστει, δεόμεθα του ρύεσθαι αεί, ημάς εκ πάσης θλίψεως. [11 Αυγούστου Ασματική Ακολουθία, ανάμνησις του εν Κερκύρα θαύματος του Αγ. Σπυρίδωνος.zip]
Δείτε σχετικά με τον Άγιο Σπυρίδωνα:
- Κυριακή των Αγίων Πατέρων της Α'Οικουμενικής Συνόδου (Σημαντικό είναι να επισημανθεί ότι κατά την Σύνοδο της Νίκαιας έλαβαν χώρα και πολλά θαύματα από τους Άγιους και θεοφόρους Πατέρες. Χαρακτηριστικά ήταν τα θαύματα του Αγίου Σπυρίδωνος.)
Βίντεο:Ολόκληρη η Πομπή, στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας
ΚΕΡΚΥΡΑ, 11 Αυγούστου 2017 (11.8.2017). ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ (Спиридон Тримифунтский на Корфу) : 301 χρόνια από το Θαύμα της Σωτηρίας της Νήσου Κερκύρας και ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ από την αγαρηνή πολιορκία του 1716.
Βίντεο: Ολόκληρη η Πομπή, εις την οδό Ευγενίου Βουλγάρεως, παλαιάς πόλεως Κερκύρας. Μας αξίωσε ο Άγιος Σπυρίδων και καταγράφουμε την Λιτανεία του, αδιαλείπτως και από την συγκεκριμένη θέση, από τον Αύγουστο του 2012. Η παρούσα βιντεοσκόπηση είναι και η τελευταία της συγκεκριμένης Λιτανείας. Συν Θεώ, από του χρόνου αλλού κεκλήμεθα.
↧
Σε εφαρμογή μπήκε η λειτουργία του 112
Άρχισε η εφαρμογή της ενδιάμεσης λύσης του ευρωπαϊκού αριθμού άμεσης ανάγκης 112, από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
Όπως έγινε γνωστό από την Πολιτική Προστασία, λειτουργούν πλέον τα δύο κέντρα του 112, καθώς ολοκληρώθηκε η εκπαίδευση όσων τα στελεχώνουν και πλέον θα μπορούν να στέλνονται μηνύματα στα κινητά όλων των πολιτών, σε ολόκληρη τη χώρα, 24 ώρες το 24ωρο για επτά μέρες την εβδομάδα.
Μέχρι το τέλος του χρόνου που έχει οριστεί χρονοδιάγραμμα για την τελική λειτουργία του 112, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης λύσης θα στέλνονται μηνύματα και CBS και SMS.
Σύμφωνα με διευκρινήσεις από την ΓΓΠΠ (Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας από το Υπουργείο Εσωτερικών), με τον τρόπο CBS μπορούν να ενημερώνονται αυτομάτως όλα τα κινητά μιας περιοχής, για την απομάκρυνση, π.χ., του πληθυσμού λόγω κινδύνου, αλλά επειδή για τη λήψη των μηνυμάτων πρέπει τα κινητά να έχουν ειδικό πρόγραμμα, θα στέλνονται και με SMS, ώστε να υπάρχει πλήρης κάλυψη.
Παράλληλα, στο επόμενο διάστημα, θα ξεκινήσει μια καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών, με πρωτοβουλία της ΓΓΠΠ, για το πώς θα ρυθμίσουν οι πολίτες τα κινητά που δεν έχουν κατεβάσει το πρόγραμμα για την ενημέρωση με μηνύματα CBS, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν με τον τρόπο αυτό τις ειδοποιήσεις. Στην τελική λύση θα μπορούν να στέλνονται ειδοποιήσεις και σε σταθερά τηλέφωνα.
Τονίζεται ότι σε κάθε περίπτωση οι πολίτες έχουν από πριν την δυνατότητα να τηλεφωνούν για βοήθεια ή για να αναφέρουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στο 112.
Αυτή την στιγμή δεν έχει ολοκληρωθεί ο αυτόματος γεωεντοπισμός του τηλεφώνου που καλεί, κάτι που θα γίνεται άμεσα στην τελική λειτουργία του 112, αν και τώρα είναι δυνατή μέσω των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, που συνεργάζονται με τα συντονιστικά κέντρα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ενημερώστε ιδίως τους ηλικιωμένους που δεν είναι στα social media.
http://www.sophia-ntrekou.gr/2019/08/efarmogi-leitoyrgia-112.html
↧
↧
Έφυγε ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου Γιώργος Μπράμος
Μεταξύ των σημαντικών θέσεων που υπηρέτησε ήταν και αυτή του ειδικού συμβούλου για θέματα πολιτιστικού και ψυχαγωγικού περιεχομένου στην ΕΡΤ.
Ο Γιώργος Μπράμος γεννήθηκε το 1952 στην Τρίπολη και σπούδασε Νομικά και Κινηματογράφο στην Αθήνα και την Ιταλία.
Εργάστηκε στις εφημερίδες «Αυγή», στην «Καθημερινή», «Ελευθεροτυπία» και στην ηλεκτρονική έκδοση του «Βήματος». Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί μεταξύ άλλων στα περιοδικά «Σύγχρονος Κινηματογράφος», «Τέταρτο», «Αντί» κ.α. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα και μονογραφίες.
Διετέλεσε αρχισυντάκτης και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της «Αυγής» (1980-1988), Διευθυντής Ενημέρωσης στην ΕΤ-2 (1989-1990), Διευθυντής Ελληνικού Προγράμματος στο MEGA (1994-2001), Συντονιστής Προγράμματος στην ΕΡΤ (2002-2008).
Συνεργάστηκε στα σενάρια των ταινιών «Καλή πατρίδα σύντροφε» του Λευτέρη Ξανθόπουλου (Ειδικό βραβείο στο Φεστιβάλ Λοκάρνο), «Ήταν ένας ήσυχος θάνατος» της Φρίντας Λιάππα (Α'βραβείο Φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν), «Ο κλοιός» του Κώστα Κουτσομύτη (Βραβείο σεναρίου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), «Ξένια» του Πατρίς Βιβάνκο, «Terra incognita» του Γιάννη Τυπάλδου (Βραβείο σεναρίου του Υπουργείου Πολιτισμού), «Οι τρεις εποχές» της Μαρίας Ηλιού.
Έγραψε δοκίμια για τον κινηματογράφο, μονογραφίες σκηνοθετών και συμμετείχε σε πολλές συλλογές διηγημάτων. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα «Μαύρα μάτια» (1999) και «Το ψέμα του λύκου» (2013) όπως και τις συλλογές διηγημάτων «Βρεγμένο ρούχο» (1993) και «Άσπρα γένια» (2006), όλα στον Καστανιώτη. Τα «Μαύρα μάτια» έχουν μεταφραστεί στα Ιταλικά από την Λουκία Μαρκεζέλι και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Crocetti.
Στην διάρκεια της Δικτατορίας ήταν μέλος του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου (ΠΑΜ) και της Αντιδικτατορικής Οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος» και στην μεταπολίτευση της ΕΚΟΝ «Ρήγας Φεραίος» και του ΚΚΕ εσ.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ και ΕΡΤ
Ο Τέλλος Φίλης έγραψε: Ένας σπουδαίος σινεφίλ, ο άνθρωπος για χρόνια πίσω από τις εξαιρετικές κινηματογραφικές επιλογές της Δημόσιας Τηλεόρασης που εκπαίδευσε μια ολόκληρη γενιά κινηματογραφόφιλων κι ένας σεμνός δημοκρατικός άνθρωπος. Ένας Ρήγας παλαιάς κοπής. Ένας ευπατρίδης.
Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ (biblionet.gr/author)
(2017) Ανάμεσα στους τοίχους, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2013) Το ψέμα του λύκου, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2013) Το ψέμα του λύκου, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2006) Άσπρα γένια, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1999) Ότσι τσιόρνιγια (Μαύρα μάτια), Εκδόσεις Καστανιώτη
(1993) Βρεγμένο ρούχο, Εκδόσεις Καστανιώτη
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
(2007) Ελληνικά εγκλήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2005) Vivere pericolosamente, Αντίκτυπος
(2005) Αντουανέττα Αγγελίδη, Αιγόκερως
(2004) Η μετανάστευση στον κινηματογράφο, Εκδόσεις Παπαζήση [εισήγηση]
(2004) Μάνος Ζαχαρίας: Ένας σκηνοθέτης παθιασμένος με την Ελλάδα, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης [κείμενα, επιμέλεια]
(2002) Commedia all' Italiana, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
(2002) Οπτικοακουστική κουλτούρα: Όψεις του νέου ελληνικού κινηματογράφου, Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών
(2001) Luchino Visconti, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
(2000) Jules Dassin, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
(1997) Claude Chabrol, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1997) Pier Paolo Pasolini, Αιγόκερως
(1995) Nanni Moretti, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1995) Κινηματογράφος '94, Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ)
(1995) Φρίντα Λιάππα, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
(1994) Ναγκίσα Όσιμα, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1993) Παύλος Ζάννας, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Λοιποί τίτλοι (2008) Συλλογικό έργο, Μάνος Ζαχαρίας: Ο ταξιδιώτης της μνήμης, Αιγόκερως [επιμέλεια]Κριτικογραφία: Το «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου, η ήττα και τα αίτια της κακοδαιμονίας, "Η Καθημερινή", 17.1.2009
Έπαιξε ως ηθοποιός:
Τα Οπωροφόρα της Αθήνας του Νίκου Παναγιωτόπουλου
Λούφα και παραλλαγή: Σειρήνες στη στεριά του Νίκου Περάκη
H κόρη του Ρέμπραντ του Νίκου Παναγιωτόπουλου.
Συνεργάστηκε με κείμενά του στις μονογραφίες του Thessaloniki International Film Festival:
1993 Παύλος Ζάννας
1994 Ναγκίσα Όσιμα
1995 Φρίντα Λιάππα
1995 Nanni Moretti
1997 Claude Chabrol
1997 Pier Paolo Pasolini
2000 Jules Dassin
2001 Luchino Visconti
2002 Commedia all’ Italiana
2004 Η μετανάστευση στον κινηματογράφο
2004 Μάνος Ζαχαρίας 2005 Αντουανέτα Αγγελίδη.
Ο Γιώργος Μπράμος γεννήθηκε το 1952 στην Τρίπολη. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου σε εφημερίδες και περιοδικά. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα Ότσι τσιόρνιγια [Μαύρα μάτια] (1999) και Το ψέμα του λύκου (2013) και τις συλλογές διηγημάτων Βρεγμένο ρούχο (1993), Άσπρα γένια (2006) και την πιο πρόσφατη Ανάμεσα στους τοίχους, όλα από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Ο Εμφύλιος πρωταγωνιστεί στα περισσότερα από τα δεκατρία διηγήματά σας. Κυριαρχεί, θα έλεγε κανείς, αλλά αναρωτιέμαι, καλά εμείς που γαλουχηθήκαμε με αυτή την κατάρα – τα νεότερα παιδιά, όμως; «Οι γιοι που δεν έζησαν την αγριότητα αυτή», που σας διαβάζουν, τι πιστεύετε ότι εισπράττουν από όλη αυτή τη δυστυχία;
Πολλοί αποφαίνονται πως το θέμα του Εμφυλίου είναι «βαρετό και παρωχημένο». Θεωρούν ότι αυτό, το καθοριστικό για την πορεία της μεταπολεμικής Ελλάδας τραύμα ανήκει σε ένα Αριστερό «μελόδραμα». Προσπάθησα να δω, μες στην μικροϊστορία, πτυχές του δράματος, που αφορούν τον ανθρώπινο χώρο στο σύνολό του. Για παράδειγμα στην «Αφωνία» κυριαρχεί ο εσωτερικός σπαραγμός της Αριστεράς και στις «Στάχτες της μάνας» η ανατροπή των βεβαιοτήτων περί καλού και κακού. Ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα τέρας και άγγελος.
- Θεωρώ ότι η εκδικητικότητα της μετεμφυλιακής Δεξιάς ήταν εξίσου τυφλή και αδιέξοδη με τον δογματισμό και την επιθετικότητα της Αριστεράς του Εμφυλίου. Κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει την αθωότητα.
Θεωρώ ότι η εκδικητικότητα της μετεμφυλιακής Δεξιάς ήταν εξίσου τυφλή και αδιέξοδη με τον δογματισμό και την επιθετικότητα της Αριστεράς του Εμφυλίου. Κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει την αθωότητα. Πολιτικά κρατάω την πραγματικά γενναία και βαθιά σοφή στάση του Ηλία Ηλιού και της προδικτατορικής ΕΔΑ που προσανατόλισε την Αριστερά στη δημοκρατική διεκδίκηση και την απάλλαξε από τον τυχοδιωκτισμό της σταλινικής αντίληψης.
Οι ήρωες σας όλοι, στην ουσία αντιήρωες, κινούνται εν πολλοίς στη σκληρή ελληνική επαρχία, «μεροδούλι, μεροφάι, ίδια και απαράλλακτη η πικρή ζωή τους». Είναι όλοι τους, σχεδόν, απελπισμένοι. Προς τι αυτή η τόσο απαισιόδοξη ματιά στη ζωή; Δεν υπάρχουν και ρωγμές –έστω– χαράς;
Θα αναφερθώ, για πολλοστή φορά, στη ρήση του Ερνέστο Σάμπατο: «Οι απαισιόδοξοι είναι οι πρώην αισιόδοξοι που εύχονται να διαψευστούν». Δεν πιστεύω στους ακίνητους ανθρώπους, στους τρυφηλούς και τους ουδέτερους. Είναι βυθισμένοι στην πλήξη και την αδιαφορία. Με ενδιαφέρουν οι χαμένοι, οι απελπισμένοι, που παρ΄ όλα αυτά διεκδικούν με λύσσα ένα κομματάκι ζωής. Η απαισιοδοξία που, όπως διαπιστώνετε, διατρέχει το βιβλίο προσπαθώ να είναι λυτρωτική, να φαίνεται λίγο φως στο σκοτάδι.
«Υπάρχει μεγάλος έρωτας; Διαρκεί; Πότε πεθαίνει; Τι αφήνει πίσω του;» αναρωτιέται ό ήρωάς σας σε μία από τις λιγότερο λυπημένες ιστορίες σας, στο «Βήμα της χορεύτριας». Σήμερα, στα εξήντα πέντε σας χρόνια, τι πιστεύετε; Υπάρχει τελικά αυτός ο ένας και μοναδικός μεγάλος έρωτας;
Ο μεγάλος έρωτας είναι σαν τα μεγάλα οράματα. Αυτοκαταστροφικός από τη γέννησή του. Δεν θέλω να κάνω απολογισμούς και να ολοφύρομαι μπροστά σε χαμένους έρωτες και προδομένες αγάπες. Η ζωή είναι για να την πιάνεις από τα κέρατα. Αν τα καταφέρεις, τα κατάφερες. Αγαπήθηκα, αγάπησα, πρόδωσα, νικήθηκα, νίκησα κάποιες σπάνιες φορές. Τι να την κάνω τη σούμα; Την αφήνω για τους λογιστές.
- Τόσα χρόνια μες στη λάντζα της επιβίωσης είχα αφήσει πίσω μου πολλά. Τώρα ξαναβρίσκω τη λογοτεχνία, το διάβασμα, προσπαθώ να αναπληρώσω τα κενά μου. Διαβάζω, διαβάζω, διαβάζω. Ακόμα περπατάω, χαζεύω, ανακαλύπτω. Δεν νοσταλγώ. Χωρίς να παλιμπαιδίζω διεκδικώ μια καινούρια νεότητα.
Όμως και ο ξενιτεμός σάς απασχολεί πολύ στα διηγήματα σας. Τελικά, παρά το ότι η προσφυγιά είναι στο πετσί μας, είμαστε στην ουσία αλληλέγγυοι με τους ξένους που πήραν σήμερα τον παλιό δικό μας ρόλο;
Αφιερώνετε το «Ανάμεσα στους τοίχους» στον εξαιρετικό Ανταίο Χρυσοστομίδη, που έχει περάσει εδώ και καιρό στην αντίπερα όχθη. Τι σας συνέδεε μαζί του; Συναδελφικότητα, φιλία καρδιάς;
Με τον Ανταίο είχα σχέση ζωής. Είχαμε συναντηθεί στην Ιταλία, την περίοδο της χούντας, είμαστε μαζί στην αντιδικτατορική αντίσταση. Αλλά συνδεθήκαμε στενά σε πνευματικές αναζητήσεις, στην ανήσυχη προσέγγιση του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας. Κάναμε μεγάλα ταξίδια, είδαμε άλλους τόπους, σχεδιάσαμε τις «Κεραίες της εποχής μας», της πιο ουσιαστικής εκπομπής τής κατά τα άλλα ράθυμης δημόσιας τηλεόρασης. Δεν φαντάστηκα πως, τόσο απρόσμενα και τόσο σκληρά, όλα αυτά θα κόβονταν πάνω στην ακμή της δημιουργικής πορείας του φίλου μου.
Σήμερα, εκτός από τα γραπτά σας, πώς διαχειρίζεστε τον χρόνο σας, την καθημερινότητά σας;
Τόσα χρόνια μες στη λάντζα της επιβίωσης είχα αφήσει πίσω μου πολλά. Τώρα ξαναβρίσκω τη λογοτεχνία, το διάβασμα, προσπαθώ να αναπληρώσω τα κενά μου. Διαβάζω, διαβάζω, διαβάζω. Ακόμα περπατάω, χαζεύω, ανακαλύπτω. Δεν νοσταλγώ. Χωρίς να παλιμπαιδίζω διεκδικώ μια καινούρια νεότητα. Θα την έλεγα νεότητα της εμπειρίας, της ενοχής, του πλούτου της ζωής που, όπως συμβαίνει σε όλους, ξέφυγε και μένα μέσα από τα χέρια. Σκεφτείτε πως ακόμα εξοργίζομαι με την πολιτική κατάσταση, μου τη δίνει ο Καμμένος, δεν μπορώ να κατανοήσω τη συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ, που ομνύει στο όνομα της Αριστεράς, με τον πιο καθυστερημένο και αστείο Έλληνα πολιτικό (ελπίζω να μη δούμε και τον Λεβέντη συγκυβερνήτη).
Τις ιστορίες σας πώς τις ξεκινάτε; Βλέπετε π.χ. κάτι στον δρόμο ξαφνικά, ακούτε τυχαία μια κουβέντα και την προχωράτε όπως θέλετε εσείς;
Τις περισσότερες ιστορίες τις δουλεύω μέσα μου για καιρό. Έχω ορισμένες συγκεκριμένες περιοχές που με απασχολούν. Εμφύλιος, αντιδικτατορική αντίσταση, προδοσία του έρωτα και της αγάπης, γεράματα και ανημποριά. Βέβαια κανένα θέμα και καμιά προσέγγιση δεν είναι πρωτότυπα. Όλα έχουν ειπωθεί. Οι ελάσσονες, όπως εγώ, το μόνο που κάνουν είναι η συντήρηση των κατακτημένων μορφών και σκέψεων από τους άλλους, τους σημαντικούς και τους μεγάλους.
Κλείνοντας, σας λείπουν καθόλου εκείνα τα πρωινά στις κινηματογραφικές προβολές; Το σινεμά συνεχίζει να «γεμίζει» τη ζωή σας;
Στον κινηματογράφο ήμουνα λαθρεπιβάτης. Επειδή δεν είχα δημιουργική σχέση, αλλά έκρινα τις δουλειές των άλλων, ένιωθα ένα κενό, ήξερα πως πρόδιδα την πραγματική μου περιπέτεια που ήταν η λογοτεχνία. Τώρα πια δεν είμαι συστηματικός θεατής του σινεμά. Βαριέμαι λίγο αυτή την «επιγονική» υφή του, την επαναληπτικότητά του. Όταν συναντώ όμως τον Κιαροστάμι, τον Λόουτς, κάποιους Ασιάτες και Ρώσους κινηματογραφιστές και σχεδόν όλους τους Ιρανούς, έχω πάλι το ρίγος της ανακάλυψης, ίδιο, όταν άγουροι, μαζί με τον Ανταίο, συναντούσαμε τους μεγάλους Ιταλούς, τον Φελλίνι, τον Βισκόντι, τον Αντονιόνι, τον Ντε Σίκα, τον Μονιτσέλι – πώς να τους αναφέρω όλους;
Και έχοντας γράψει στο παρελθόν σενάρια για τον κινηματογράφο, ποια η γνώμη σας για κάποια «ιδιαίτερα» σημερινά ελληνικά έργα που διχάζουν το κοινό στις αίθουσες αλλά αποθεώνονται στα φεστιβάλ;
Η ενασχόλησή μου με σενάρια ήταν περισσότερο τεχνική. Ήμουν, για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση του μεγάλου Ζαβατίνι, ένας «καφετζής», υποτακτικός στη σκηνοθετική αντίληψη. Όσο για τον σημερινό ελληνικό κινηματογράφο, δεν έχω ακόμα διαμορφώσει μια σταθερή και απόλυτα τεκμηριωμένη άποψη.Γιώργος Μπράμος: Ανάμεσα στους τοίχους, εκδ. Καστανιώτης 208 σελ. ISBN 978-960-03-6150-6 Τιμή: €10,60
Στην μνήμη του Γείτονα Γιώργου
Μπράμου που έφυγε έτσι ξαφνικά...
Καλό Ταξίδι Γιώργο...
Καλό Παράδεισο †
sophia-ntrekou.gr
Kemes 3 ώρες· Στην μνήμη του συναδέλφου Γιώργου Μπραμου που ήταν εξειδικευμένος στο ιταλικό πολιτικό σινεμά. 20 ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΙΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ’70 www.facebook.com/KemesCinema
1. Υπεράνω πάσης υποψίας (Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto, 1970) Σκηνοθεσία: Έλιο Πέτρι. Ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του πολιτικού τμήματος της ασφάλειας δολοφονεί την ερωμένη του απολαμβάνοντας την κάλυψη της υπηρεσίας του.
2. Η εξομολόγηση ενός αστυνομικού (Confessione di un commissario, 1971) Σκηνοθεσία: Νταμιάνο Νταμιάνι. Ένας αστυνομικός προσπαθεί να παγιδεύσει έναν αδίστακτο εργολάβο οικοδομών και έρχεται σε σύγκρουση με το δικαστικό σύστημα.
3. Σάκο και Βαντσέτι (Sacco e Vanzetti, 1971) Σκηνοθεσία: Τζουλιάνο Μοντάλντο. Η πολύκροτη δίκη δύο Ιταλών αναρχικών στις ΗΠΑ του Μεσοπολέμου.
4. Κλειστή υπόθεση (L’istruttoria e chiusa: dimentichi, 1971) Σκηνοθεσία: Νταμιάνο Νταμιάνι. Ένας μεγαλοαρχιτέκτονας φυλακίζεται για πλημέλλημα και βιώνει την πραγματικότητα του σωφρονιστικού συστήματος.
5. Κάτω τα κεφάλια (Giu la testa, 1971) Σκηνοθεσία: Σέρτζιο Λεόνε. Ένας δυναμιτιστής του ΙΡΑ καταφεύγει στο Μεξικό κατά τη διάρκεια της μεξικάνικης επανάστασης.
6. Η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο (La classe operaia va in paradiso, 1971) Σκηνοθεσία: Έλιο Πέτρι. Ένας εργασιομανής εργάτης εργοστασίου οδηγείται σταδιακά στην παράνοια.
7. Υπόθεση Ματέι (Il caso Mattei, 1972) Σκηνοθεσία: Φραντσέσκο Ρόζι. Το παρασκήνιο του θανάτου ενός διακεκριμένου εκπροσώπου της ιταλικής βιομηχανίας καυσίμων.
8. Βιασμός στην πρώτη σελίδα (Sbatti il mostro in prima pagina, 1972) Σκηνοθεσία: Μάρκο Μπελόκιο. Ένας εκδότης εφημερίδας προσπαθεί να καλύψει το έγκλημα μιας φασιστικής οργάνωσης.
9. Θέλουμε τους κολονέλλους (Vogliamo I Colonnelli, 1973) Σκηνοθεσία: Μάριο Μονιτσέλι. Το χιουμοριστικό χρονικό ένος υποθετικού φασιστικού πραξικοπήματος.
10. Η ιδιοκτησία δεν είναι πια κλοπή (La proprieta non e piu un furto, 1973) Σκηνοθεσία: Έλιο Πέτρι. Ανατομία του τραπεζικού συστήματος μέσα από την καθημερινότητα ενός τραπεζοϋπαλλήλου.
11. Ρεβόλβερ (Revolver, 1973) Σκηνοθεσία: Σέρτζιο Σολίμα. Ένας δραπέτης και ο αστυνομικός που τον καταδιώκει μπλέκουν σε υπόθεση δολοφονίας προς συμφέρον πολυεθνικών εταιρειών.
12. Η τιμωρία και το τέλος ενός δικτάτορα (Mussolini ultimo atto, 1974) Σκηνοθεσία: Κάρλο Λιτσάνι. Οι τελευταίες μέρες του Μπενίτο Μουσολίνι λίγο πριν την εκτέλεσή του από τους παρτιζάνους.
13. Ο θάνατος ενός επιθεωρητή (Perche si uccide un magistrato, 1975) Σκηνοθεσία: Νταμιάνο Νταμιάνι. Ένας εισαγγελέας αμφιβόλου ηθικής δολοφονείται ύστερα από τη στοχοποίησή του μέσα από μια ταινία.
14. Ο ύποπτος (Il sospetto, 1975) Σκηνοθεσία: Φραντσέσκο Μασέλι. Η σύλληψη ενός παράνομου κομμουνιστή στην Ιταλία του Μουσολίνι.
15. Δολοφονίες διακεκριμένων (Cadaveri Eccellenti, 1976) Σκηνοθεσία: Φραντσέσκο Ρόζι. Ένας αστυνομικός ανακαλύπτει συνομωσία με στόχο την επιβολή φασιστικής δικτατορίας.
16. Μια σειρά δολοφονίες (Todo modo, 1976) Σκηνοθεσία: Έλιο Πέτρι. Τα μέλη της χριστιανοδημοκρατικής κυβέρνησης αποσύρονται σε ένα μοναστήρι όπου καταστρώνουν τα μελλοντικά τους σχέδια.
17. Ένα άχρηστο έγκλημα (Un delitto inutile, 1976) Σκηνοθεσία: Κάρλο Λιτσάνι. Η πορεία προς το έγκλημα μιας ομάδας νεαρών ακροδεξιών.
18. Φοβάμαι (Io ho paura, 1977) Σκηνοθεσία: Νταμιάνο Νταμιάνι. Ένας δικαστής ανακαλύπτει σύνδεση μεταξύ της μυστικής υπηρεσίας και των Ερυθρών Ταξιαρχιών.
19. Επιχείρηση Όγκρο (Ogro, 1979) Σκηνοθεσία: Τζίλο Ποντεκόρβο. Η βασκική τρομοκρατική οργάνωση ΕΤΑ αποφασίζει τη δολοφονία ενός πιθανού διαδόχου του δικτάτορα Φράνκο.
20. Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι (Cristo si e fermato a Eboli, 1979) Σκηνοθεσία: Φραντσέσκο Ρόζι. Ένας εξόριστος συγγραφέας της εποχής του Μουσολίνι ανακαλύπτει την ομορφιά της καθημερινής ζωής των απλών χωρικών.
↧
Το κατά Παζολίνι Ευαγγέλιο
Το κατά Παζολίνι Ευαγγέλιο
«Μα γιατί να πιεστώ να μισήσω εγώ που σχεδόν ευγνωμονώ τον κόσμο για τη δυστυχία μου, για το ότι είμαι διαφορετικός -και γι'αυτό μισήθηκα- και που όμως δεν ξέρω παρά ν᾽ αγαπώ, πιστά και στενάχωρα;»1Πιέρ Πάολο Παζολίνι
Η αντίφαση, ή μάλλον το παράδοξο μοιάζει να είναι το άλλο όνομα της δημιουργίας. Γιατί τι πιο παράδοξο για τον δεσμώτη του πεπερασμένου και του θανάτου άνθρωπο απ’ το να δημιουργεί; Τι πιο παράδοξο στον άνθρωπο, εν τέλει, από την πίστη; Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι δεν ήταν πιστός. Αλλ’ όταν σε μια συνέντευξη τύπου, το 1966, κάποιος τον είπε άπιστο, εκείνος σχολίασε: «εάν γνωρίζεις ότι είμαι άπιστος, τότε με γνωρίζεις καλύτερα απ’ όσο γνωρίζω εγώ τον εαυτό μου. Πιθανόν να είμαι ένας άπιστος, αλλά είμαι ένας άπιστος με νοσταλγία για μία πίστη»[2]. Είναι μ’ άλλα λόγια ένας βέρος ποιητής.
Ο Παζολίνι, γεννημένος στη Μπολόνια, στις 5 Μαρτίου του 1922, όταν το 1963 καταπιάνεται με το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, είναι 41 ετών και έχει ήδη δώσει τις μεγάλες του ταινίες Ακατόνε (1961) και Μάμα Ρόμα (1962), ταινίες-πρόζα, όπως τις χαρακτηρίζει ο ίδιος, όπου ακολουθεί το δρόμο που είχε χαράξει από νέος με τα μυθιστορήματά του. Τότε θα κάνει μια μεγάλη στροφή προς τον κινηματογράφο της ποίησης, όπως εκείνος τον εμπνεύστηκε. Κι ως ποιητής θα μπει στο δρόμο με τις μεγάλες αφηγήσεις, τους μεγάλους μύθους. Συνέβη τότε (2 Οκτωβρίου 1962) να ακολουθήσει μαζί με άλλους διανοούμενος τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ'σε προσκύνημα στην Ασσίζη. Εκείνος όμως, απ'τα γενοφάσκια του μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, άθεος και με σκανδαλώδη την ομοφυλοφιλία του, προτίμησε να μην βγει από το δωμάτιό του, «ενώ», όπως λέει, «οι κωδωνοκρουσίες βούιζαν στο κεφάλι μου, ξαφνικά η επιθυμία μου να τον δω (τον Πάπα) εξαφανίστηκε […] Αυτή η ταινία γεννήθηκε σ’ εκείνο το χώρο, εκείνη τη μέρα, εκείνες ακριβώς τις στιγμές»[3], όταν από μια «Καινή Διαθήκη» που βρήκε στο κομοδίνο του, διάβασε απνευστί το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο».
Αυτή ήταν η σύλληψη ενός από τα παραδοξότερα έργα του κινηματογράφου, κι ο Παζολίνι φτιάχνει την πιο πετυχημένη διασκευή του Ευαγγελίου στο σινεμά, την πιο δική του ταινία. «Δεν πιστεύω ότι έχω κάνει ποτέ έργο πιο προσωπικό, που να μου ταιριάζει περισσότερο από το Ευαγγέλιο»[4]. Στον Ματθαίο, ο Παζολίνι ανακάλυψε έναν όμοιό του, έναν ποιητή: «Αν και ο άγιος Ματθαίος δε γράφει σε στίχους, θα μπορούσε το έργο του να έχει ρυθμό επικό και λυρικό» και γι’ αυτό απέρριψε για την ταινία του εξ’ αρχής «κάθε είδος ρεαλιστικής ή νατουραλιστικής αναπαράστασης» κι έμεινε μακρυά από «κάθε είδος αρχαιολογίας και φιλολογίας. […] Προτίμησα», λέει, «να αφήσω τα πράγματα στο θρησκευτικό τους πλαίσιο, που είναι το μυθικό τους πλαίσιο. Το επικό-μυθικό.»[5].
Ο Παζολίνι, ακολουθώντας πρότυπα «κυρίως αρχαϊκοβυζαντινά», όπως τα ονομάζει, και με «ευνόητη αναφορά στον El Greco», δανείζεται στοιχεία από την ευρωπαϊκή παράδοση αναπαράστασης των Παθών, πρώτα και κύρια απ’ τον Μπαχ –όπως σημειώνει, διάλεξε όλες τις μουσικές πριν ακόμη γυρίσει την ταινία– και λίγο απ’ όλους της πρώιμης ιταλικής Αναγέννησης: Piero della Francesca, Duccio, Masaccio[6]. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα παρασύρεται κάποτε ως το εφετζίδικο «μπαρόκ της αντι-μεταρρύθμισης», πράγμα που τον κάνει να απορρίπτει εκ των υστέρων κάποιες σκηνές θαυμάτων[7], αλλά αυτές οι «χάρτινες αναπαραστάσεις» τον προσγειώνουν συνάμα στην κινηματογραφική παράδοση απόδοσης των Παθών, εμπνευσμένων από τις λαϊκές γκραβούρες και εικονίτσες, από την εποχή ακόμα του βωβού[8].
Στο Ευαγγέλιο του Παζολίνι πράγματι υπάρχει μια σύγκρουση ανάμεσα εφ'ενός στις αναπαραστάσεις, όπως είναι η Προσκύνηση των Μάγων, η Βάπτιση, η Βαϊοφόρος ή η Δίκη του Χριστού –η οποία μεγαλοφυώς θεάται εκ του μακρόθεν–, της Σταύρωσης, της Ανάστασης και αφ’ ετέρου στην πορεία και το κήρυγμα του Ιησού, έτσι όπως αποτυπώνονται στον Ευαγγελιστή Ματθαίο. Θα έλεγε κανείς πως αυτή η σύγκρουση εκφράζει την ίδια τη σύγκρουση του σκηνοθέτη με το έργο. Είναι φυσικό, είναι άλλωστε ιδίωμα της εποχής –μεσούσης της δεκαετίας του 1960–, ο μαρξιστής-κομμουνιστής Παζολίνι να βρεθεί κοντά στο επαναστατικό κήρυγμα του Ιησού, στην καταγγελία των Φαρισαίων, στην έξωση των εμπόρων από το Ναό κ.λπ. Το ίδιο αναμενόμενη είναι η αμηχανία του -αμηχανία του λογοκρατούμενου ανθρώπου της Δύσης εν γένει- μπροστά στην θεϊκή υπόσταση του Χριστού, όπως φανερώνεται στα θαύματα, στην αυστηρή ως προς τις προφητικές (ιουδαϊκές) της αναφορές αφήγηση του Ματθαίου. Με αξιοθαύμαστη ειλικρίνεια, ο Παζολίνι αφήνει αυτή τη σύγκρουση να φανεί και εγκαινιάζει μ’ αυτήν ένα εντελώς καινούργιο ύφος στο μέχρι τότε νεο-ρεαλιστικό έργο του. «Η ταινία είναι γεμάτη από προσωπικά θέματα και κεντρίσματα», θα πει λίγο αργότερα, «και το κατάλαβα πραγματικά, απλώς με το να την ξαναδώ πρόσφατα (το 1968), και αντιλήφθηκα ότι ακόμα και η μορφή του Χριστού μού ανήκει ολοκληρωτικά, λόγω του τρομερού επαμφοτερισμού που υπάρχει σε αυτήν.[9]» Ο Χριστός του Παζολίνι μοιάζει στην εικόνα που του έφτιαξε ο άνθρωπος του εικοστού αιώνα: ένα πρόσωπο παθιασμένο στο κήρυγμα, αμήχανο μπροστά στη θεότητα. Είναι ένας πλήρως εξανθρωπισμένος Χριστός, που ο σύγχρονος άνθρωπος τον ακολουθεί εκ του μακρόθεν, βλέποντας με σκεπτικιστική απάθεια, τα θαύματά του. Αξίζει να σταθούμε θαυμαστικά σε ένα κατ’ εξοχήν παζολινικό επίτευγμα: την απομάκρυνση από την θεατρική μπαρόκ ένταση στην απεικόνιση των Παθών, σχεδόν μόνιμη στις κινηματογραφικές αναπαραστάσεις. Ένας εκούσια αγόμενος στον Γολγοθά Χριστός είναι πράγματι μια θεοφάνεια για ένα γνήσιο παιδί της ιταλικής τέχνης. Κι όλα αυτά τα στοιχεία κάνουν το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο του Παζολίνι μια ταινία μοναδική.
Για τους πρωταγωνιστέςτου θείου δράματος ο Παζολίνι είχε σκεφτεί να χρησιμοποιήσει γνωστούς ποιητές του καιρού του, όπως τον Τζακ Κέρουακ η τον Άλεν Γκίνσμπεργκ για το ρόλο του Ιησού. Από (θεία) σύμπτωση επέλεξε τελικά τον Καταλανό φοιτητή Ενρίκε Ιραζόκι. Τον περιστοιχίζουν αγρότες και εργάτες από την περιοχή της Απουλίας, όπου γυρίστηκε η ταινία.
Μαζί τους, ακολουθώντας το αρχικό του σχέδιο, έβαλε κάποιους δικούς του ανθρώπους, όπως την μητέρα του Σουζάνα, στο ρόλο της Παναγίας του Πάθους, και ανθρώπους των γραμμάτων, τον Αλφόνσο Γκάτο, ποιητή και συγγραφέα, στο ρόλο του Αποστόλου Ανδρέα, τον φιλόσοφο Τζώρτζιο Αγκάμπεν στο ρόλο του Αποστόλου Φιλίππου, τον συγγραφέα και κριτικό Έντζο Σισιλιάνο, στο ρόλο του Αποστόλου Σίμωνα, τον Αργεντίνο συγγραφέα και ποιητή Χουάν Ροντόλφο Γουίλκοκ, στο ρόλο του Καϊάφα, την συγγραφέα Ναταλία Γκίνζμπουργκ, στο ρόλο της άλλης Μαρίας.
Αντί για την Παλαιστίνη, όπου είχε κάνει τις δοκιμές του, ο Παζολίνι διάλεξε να γυρίσει την ταινία σε πόλεις της Κάτω Ιταλίας: η Ματέρα έγινε Ιερουσαλήμ, το Μπαρίλε Βηθλεέμ, ο Κρότωνας και η Μασάφρα Καπερναούμ. Η αριστουργηματική σκηνή των πειρασμώνγυρίστηκε στις σεληνιακές πλαγιές της Αίτνας, γνώριμες στον σκηνοθέτη και από άλλες του ταινίες. Με όλα αυτά γίνεται φανερό πως για τον Παζολίνι το Ευαγγέλιο ηχεί έναν προσωπικό τόνο, με ισοκρατούσα συνοδεία την ειλικρίνειά του.
Η ταινία γιουχαΐστηκε σχεδόν από το κοινό του Φεστιβάλ της Βενετίας, τον Αύγουστο του 1964, καθώς εκείνο ήταν μαθημένο σε έναν άλλο ιταλικό κινηματογράφο.
Βραβεύτηκε με το βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής (των χριστιανών κριτικών). Ο ίδιος θόρυβος συνόδευσε την ταινία στη Γαλλία. Προβλήθηκε μέσα σ’ αυτή την Παναγία των Παρισίων, προκαλώντας παθιασμένες συζητήσεις για τη σχέση του μαρξισμού με τον χριστιανισμό. Χρειάστηκε να επέμβει υπέρ του σκηνοθέτη ο Σαρτρ, λέγοντας πως «υπάρχουν στο μαρξισμό χριστιανικά στοιχεία που πρέπει να επανεξεταστούν»[10], για να κατευναστούν λίγο τα εξημμένα εναντίον του πνεύματα ένθεν και ένθεν. Κι αλήθεια είναι πως ο Παζολίνι ήταν ένα ασίγαστο σκάνδαλο από την πρώτη κιόλας εμφάνισή του στα ιταλικά γράμματα.
«Μα γιατί να πιεστώ να μισήσω εγώ που σχεδόν ευγνωμονώ τον κόσμο για τη δυστυχία μου, για το ότι είμαι διαφορετικός -και γι'αυτό μισήθηκα- και που όμως δεν ξέρω παρά ν᾽ αγαπώ, πιστά και στενάχωρα;»1Πιέρ Πάολο Παζολίνι
Η αντίφαση, ή μάλλον το παράδοξο μοιάζει να είναι το άλλο όνομα της δημιουργίας. Γιατί τι πιο παράδοξο για τον δεσμώτη του πεπερασμένου και του θανάτου άνθρωπο απ’ το να δημιουργεί; Τι πιο παράδοξο στον άνθρωπο, εν τέλει, από την πίστη; Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι δεν ήταν πιστός. Αλλ’ όταν σε μια συνέντευξη τύπου, το 1966, κάποιος τον είπε άπιστο, εκείνος σχολίασε: «εάν γνωρίζεις ότι είμαι άπιστος, τότε με γνωρίζεις καλύτερα απ’ όσο γνωρίζω εγώ τον εαυτό μου. Πιθανόν να είμαι ένας άπιστος, αλλά είμαι ένας άπιστος με νοσταλγία για μία πίστη»[2]. Είναι μ’ άλλα λόγια ένας βέρος ποιητής.
Ο Παζολίνι, γεννημένος στη Μπολόνια, στις 5 Μαρτίου του 1922, όταν το 1963 καταπιάνεται με το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, είναι 41 ετών και έχει ήδη δώσει τις μεγάλες του ταινίες Ακατόνε (1961) και Μάμα Ρόμα (1962), ταινίες-πρόζα, όπως τις χαρακτηρίζει ο ίδιος, όπου ακολουθεί το δρόμο που είχε χαράξει από νέος με τα μυθιστορήματά του. Τότε θα κάνει μια μεγάλη στροφή προς τον κινηματογράφο της ποίησης, όπως εκείνος τον εμπνεύστηκε. Κι ως ποιητής θα μπει στο δρόμο με τις μεγάλες αφηγήσεις, τους μεγάλους μύθους. Συνέβη τότε (2 Οκτωβρίου 1962) να ακολουθήσει μαζί με άλλους διανοούμενος τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ'σε προσκύνημα στην Ασσίζη. Εκείνος όμως, απ'τα γενοφάσκια του μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, άθεος και με σκανδαλώδη την ομοφυλοφιλία του, προτίμησε να μην βγει από το δωμάτιό του, «ενώ», όπως λέει, «οι κωδωνοκρουσίες βούιζαν στο κεφάλι μου, ξαφνικά η επιθυμία μου να τον δω (τον Πάπα) εξαφανίστηκε […] Αυτή η ταινία γεννήθηκε σ’ εκείνο το χώρο, εκείνη τη μέρα, εκείνες ακριβώς τις στιγμές»[3], όταν από μια «Καινή Διαθήκη» που βρήκε στο κομοδίνο του, διάβασε απνευστί το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο».
Αυτή ήταν η σύλληψη ενός από τα παραδοξότερα έργα του κινηματογράφου, κι ο Παζολίνι φτιάχνει την πιο πετυχημένη διασκευή του Ευαγγελίου στο σινεμά, την πιο δική του ταινία. «Δεν πιστεύω ότι έχω κάνει ποτέ έργο πιο προσωπικό, που να μου ταιριάζει περισσότερο από το Ευαγγέλιο»[4]. Στον Ματθαίο, ο Παζολίνι ανακάλυψε έναν όμοιό του, έναν ποιητή: «Αν και ο άγιος Ματθαίος δε γράφει σε στίχους, θα μπορούσε το έργο του να έχει ρυθμό επικό και λυρικό» και γι’ αυτό απέρριψε για την ταινία του εξ’ αρχής «κάθε είδος ρεαλιστικής ή νατουραλιστικής αναπαράστασης» κι έμεινε μακρυά από «κάθε είδος αρχαιολογίας και φιλολογίας. […] Προτίμησα», λέει, «να αφήσω τα πράγματα στο θρησκευτικό τους πλαίσιο, που είναι το μυθικό τους πλαίσιο. Το επικό-μυθικό.»[5].
Ο Παζολίνι, ακολουθώντας πρότυπα «κυρίως αρχαϊκοβυζαντινά», όπως τα ονομάζει, και με «ευνόητη αναφορά στον El Greco», δανείζεται στοιχεία από την ευρωπαϊκή παράδοση αναπαράστασης των Παθών, πρώτα και κύρια απ’ τον Μπαχ –όπως σημειώνει, διάλεξε όλες τις μουσικές πριν ακόμη γυρίσει την ταινία– και λίγο απ’ όλους της πρώιμης ιταλικής Αναγέννησης: Piero della Francesca, Duccio, Masaccio[6]. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα παρασύρεται κάποτε ως το εφετζίδικο «μπαρόκ της αντι-μεταρρύθμισης», πράγμα που τον κάνει να απορρίπτει εκ των υστέρων κάποιες σκηνές θαυμάτων[7], αλλά αυτές οι «χάρτινες αναπαραστάσεις» τον προσγειώνουν συνάμα στην κινηματογραφική παράδοση απόδοσης των Παθών, εμπνευσμένων από τις λαϊκές γκραβούρες και εικονίτσες, από την εποχή ακόμα του βωβού[8].
Στο Ευαγγέλιο του Παζολίνι πράγματι υπάρχει μια σύγκρουση ανάμεσα εφ'ενός στις αναπαραστάσεις, όπως είναι η Προσκύνηση των Μάγων, η Βάπτιση, η Βαϊοφόρος ή η Δίκη του Χριστού –η οποία μεγαλοφυώς θεάται εκ του μακρόθεν–, της Σταύρωσης, της Ανάστασης και αφ’ ετέρου στην πορεία και το κήρυγμα του Ιησού, έτσι όπως αποτυπώνονται στον Ευαγγελιστή Ματθαίο. Θα έλεγε κανείς πως αυτή η σύγκρουση εκφράζει την ίδια τη σύγκρουση του σκηνοθέτη με το έργο. Είναι φυσικό, είναι άλλωστε ιδίωμα της εποχής –μεσούσης της δεκαετίας του 1960–, ο μαρξιστής-κομμουνιστής Παζολίνι να βρεθεί κοντά στο επαναστατικό κήρυγμα του Ιησού, στην καταγγελία των Φαρισαίων, στην έξωση των εμπόρων από το Ναό κ.λπ. Το ίδιο αναμενόμενη είναι η αμηχανία του -αμηχανία του λογοκρατούμενου ανθρώπου της Δύσης εν γένει- μπροστά στην θεϊκή υπόσταση του Χριστού, όπως φανερώνεται στα θαύματα, στην αυστηρή ως προς τις προφητικές (ιουδαϊκές) της αναφορές αφήγηση του Ματθαίου. Με αξιοθαύμαστη ειλικρίνεια, ο Παζολίνι αφήνει αυτή τη σύγκρουση να φανεί και εγκαινιάζει μ’ αυτήν ένα εντελώς καινούργιο ύφος στο μέχρι τότε νεο-ρεαλιστικό έργο του. «Η ταινία είναι γεμάτη από προσωπικά θέματα και κεντρίσματα», θα πει λίγο αργότερα, «και το κατάλαβα πραγματικά, απλώς με το να την ξαναδώ πρόσφατα (το 1968), και αντιλήφθηκα ότι ακόμα και η μορφή του Χριστού μού ανήκει ολοκληρωτικά, λόγω του τρομερού επαμφοτερισμού που υπάρχει σε αυτήν.[9]» Ο Χριστός του Παζολίνι μοιάζει στην εικόνα που του έφτιαξε ο άνθρωπος του εικοστού αιώνα: ένα πρόσωπο παθιασμένο στο κήρυγμα, αμήχανο μπροστά στη θεότητα. Είναι ένας πλήρως εξανθρωπισμένος Χριστός, που ο σύγχρονος άνθρωπος τον ακολουθεί εκ του μακρόθεν, βλέποντας με σκεπτικιστική απάθεια, τα θαύματά του. Αξίζει να σταθούμε θαυμαστικά σε ένα κατ’ εξοχήν παζολινικό επίτευγμα: την απομάκρυνση από την θεατρική μπαρόκ ένταση στην απεικόνιση των Παθών, σχεδόν μόνιμη στις κινηματογραφικές αναπαραστάσεις. Ένας εκούσια αγόμενος στον Γολγοθά Χριστός είναι πράγματι μια θεοφάνεια για ένα γνήσιο παιδί της ιταλικής τέχνης. Κι όλα αυτά τα στοιχεία κάνουν το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο του Παζολίνι μια ταινία μοναδική.
Για τους πρωταγωνιστέςτου θείου δράματος ο Παζολίνι είχε σκεφτεί να χρησιμοποιήσει γνωστούς ποιητές του καιρού του, όπως τον Τζακ Κέρουακ η τον Άλεν Γκίνσμπεργκ για το ρόλο του Ιησού. Από (θεία) σύμπτωση επέλεξε τελικά τον Καταλανό φοιτητή Ενρίκε Ιραζόκι. Τον περιστοιχίζουν αγρότες και εργάτες από την περιοχή της Απουλίας, όπου γυρίστηκε η ταινία.
Μαζί τους, ακολουθώντας το αρχικό του σχέδιο, έβαλε κάποιους δικούς του ανθρώπους, όπως την μητέρα του Σουζάνα, στο ρόλο της Παναγίας του Πάθους, και ανθρώπους των γραμμάτων, τον Αλφόνσο Γκάτο, ποιητή και συγγραφέα, στο ρόλο του Αποστόλου Ανδρέα, τον φιλόσοφο Τζώρτζιο Αγκάμπεν στο ρόλο του Αποστόλου Φιλίππου, τον συγγραφέα και κριτικό Έντζο Σισιλιάνο, στο ρόλο του Αποστόλου Σίμωνα, τον Αργεντίνο συγγραφέα και ποιητή Χουάν Ροντόλφο Γουίλκοκ, στο ρόλο του Καϊάφα, την συγγραφέα Ναταλία Γκίνζμπουργκ, στο ρόλο της άλλης Μαρίας.
Αντί για την Παλαιστίνη, όπου είχε κάνει τις δοκιμές του, ο Παζολίνι διάλεξε να γυρίσει την ταινία σε πόλεις της Κάτω Ιταλίας: η Ματέρα έγινε Ιερουσαλήμ, το Μπαρίλε Βηθλεέμ, ο Κρότωνας και η Μασάφρα Καπερναούμ. Η αριστουργηματική σκηνή των πειρασμώνγυρίστηκε στις σεληνιακές πλαγιές της Αίτνας, γνώριμες στον σκηνοθέτη και από άλλες του ταινίες. Με όλα αυτά γίνεται φανερό πως για τον Παζολίνι το Ευαγγέλιο ηχεί έναν προσωπικό τόνο, με ισοκρατούσα συνοδεία την ειλικρίνειά του.
Η ταινία γιουχαΐστηκε σχεδόν από το κοινό του Φεστιβάλ της Βενετίας, τον Αύγουστο του 1964, καθώς εκείνο ήταν μαθημένο σε έναν άλλο ιταλικό κινηματογράφο.
Βραβεύτηκε με το βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής (των χριστιανών κριτικών). Ο ίδιος θόρυβος συνόδευσε την ταινία στη Γαλλία. Προβλήθηκε μέσα σ’ αυτή την Παναγία των Παρισίων, προκαλώντας παθιασμένες συζητήσεις για τη σχέση του μαρξισμού με τον χριστιανισμό. Χρειάστηκε να επέμβει υπέρ του σκηνοθέτη ο Σαρτρ, λέγοντας πως «υπάρχουν στο μαρξισμό χριστιανικά στοιχεία που πρέπει να επανεξεταστούν»[10], για να κατευναστούν λίγο τα εξημμένα εναντίον του πνεύματα ένθεν και ένθεν. Κι αλήθεια είναι πως ο Παζολίνι ήταν ένα ασίγαστο σκάνδαλο από την πρώτη κιόλας εμφάνισή του στα ιταλικά γράμματα.
Έγινε, λοιπόν, χριστιανός ο Παζολίνι; Ας αφήσουμε τον ίδιο να πει, σε μια σπαρακτική για τη δική του πορεία, αλλά και για τη μοίρα του δυτικού ανθρώπου περιγραφή, του ποιητού σημαίνοντος εν ταυτώ «ποίω θανάτω ήμελλε αποθνήσκειν» (Ιωαν. 12:33): «Σ'όλους εκείνους που περίμεναν με ανυπομονησία, δηλαδή στους παπάδες και στους φίλους μου στην Ασσίζη […], απαντώ ότι δεν μου συνέβη καμία πτώση από άλογο, όπως ήλπιζαν να πάθω, στο δρόμο προς τη Δαμασκό. Κι αυτό για τον απλούστατο λόγο ότι έχω ξεπεζέψει από το άλογο κι έχει περάσει κάμποσος καιρός από τότε που σύρθηκα πιασμένος από τον αναβολέα βουτώντας το κεφάλι μου στην άμμο, στο χώμα, στη λάσπη του δρόμου προς τη Δαμασκό. Λοιπόν τίποτα απ᾽ όλα αυτά δεν μου συνέβη: δεν έπεσα, γιατί είχα ξαναπέσει παλιά και είχα συρθεί από αυτό το άλογο τής, ας πούμε, λογοκρατούμενης ζωής του κόσμου.»[11].
Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι δολοφονήθηκε σ'ένα έγκλημα πάθους(;)[12], σε μια «στενάχωρη αγάπη», το Σάββατο, ξημέρωμα Κυριακής, 1/2 Νοεμβρίου του 1975. Τα μέλη του βρέθηκαν κατεαγμένα. Ο καταδικασθείς ως δολοφόνος –τα γεγονότα παραμένουν μέχρι σήμερα σκοτεινά– Πίνο Πελόζι, είπε πως αφού έπεσε αιμόφυρτος από το χτύπημα τον πάτησε πολλές φορές με το αυτοκίνητο του θύματος, μια ασημένια σπορ Άλφα Ρομέο.
Σημειώσεις:
[1] Από την ποιητική συλλογή του Π. Π. Παζολίνι, «Στάχτες του Γκράμσι». Τους στίχους παραθέτει ο Γιώργος Μπράμος, περιοδικό «οδός Πανός», Νο 130, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2005, σσ. 92-94
[2] Τη φράση, αν και ευρέως διαδεδομένη, δεν κατάφερα να την εντοπίσω στην πηγή της. Τυπώθηκε ωστόσο στο πρόγραμμα πρόσφατης επαναπροβολής του Κατά Ματθαίον (10/04/2014) στην Αθήνα. Το αρκτικόλεξο από την καταληκτήρια φράση του Παζολίνι το χρησιμοποιεί ένα σύγχρονο ελληνικό μουσικό συγκρότημα, το «NfaB» (nostalgia for a belief). Σταχυολογημένη μεταξύ άλλων ρήσεων του Π. Π. Π. βρίσκεται στο http://htmlgiant.com/craft-notes/pier-paolo-pasolini-on-writing/
[3] Πιέρ Πάολο Παζολίνι, «Τα κατά Ματθαίον πάθη (σημειώσεις )», περιοδικό «οδός Πανός», όπ. π., σσ. 55-56
[4] Από συνέντευξη του Π. Π. Παζολίνι στον Τζων Χαλιντέι, στο René de Ceccatty, Παζολίνι, μετφ. Προκόπης Σοφράς, εκδ. «Κασταλία», σ. 200
[5] Συνέντευξη του Π. Π. Π. στον James Blue, περιοδικό «FilmComment», τ. Φθινόπωρο 1965, στο http://www.filmcomment.com/article/pier-paolo-pasolini-interview
[6] «Τα κατά Ματθαίον πάθη (σημειώσεις)», όπ. π., σ. 58
[7] Από τη συνέντευξη στον Τζων Χαλιντέι, όπ. π., σ. 203
[8] Η πρώτη ολοκληρωμένη ταινία: Η ζωή και το πάθος
[9]Από συνέντευξη στον Τζων Χαλιντέι, όπ. π., σ. 200-201
[10] Δες στο René de Ceccatty, Παζολίνι, όπ, π., σσ. 204-208
[11] «Τα κατά Ματθαίον πάθη (σημειώσεις)», σ. 55
[12] Μέχρι σήμερα η δολοφονία του από πολλούς χαρακτηρίζεται πολιτική, καθώς με την τελευταία του ταινία Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα (1975) και με την κριτική που άσκησε στο φασιστικό καθεστώς, είχε κορυφωθεί η δημόσια κατακραυγή εναντίον του.
Σαράντα χρόνια συμπληρώθηκαν από την άγρια δολοφονία του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, στις 2 Νοεμβρίου 1975, στη Ρώμη. Ο Πιέρ Πάολο ετάφη δίπλα στην μητέρα του Σουζάνα, στο Κοιμητήριο της Καζάρσα, στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Φρίουλι. πηγή: Aντίφωνοαπό Kώστας Μπλάθρας
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νέα Ευθύνη», τεύχος 24, Ιούλιος – Αύγουστος 2014.
Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι (Pier Paolo Pasolini, 5 Μαρτίου 1922 - 2 Νοεμβρίου 1975) ήταν Ιταλός ηθοποιός, ποιητής, συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης. Πέθανε στις 2 Νοεμβρίου 1975 στην παραλία της Όστια, κοντά στη Ρώμη, σε μια θέση χαρακτηριστική των μυθιστορημάτων του. Ο θάνατός του ήταν πολιτική δολοφονία, πιθανώς από φασίστες που ενοχλήθηκαν από την τελευταία του αντιφασιστική ταινία «Σαλό» ή «120 Μέρες στα Σόδομα». Ο Πίνο Πελόζι, συνελήφθη και ομολόγησε τη δολοφονία. Τριάντα χρόνια μετά, το 2005, απέσυρε την ομολογία του, και υποστήριξε ότι άγνωστοι είχαν σκοτώσει τον Παζολίνι. Είπε ότι αναγκάστηκε να ομολογήσει γιατί υπήρχαν απειλές κατά του ίδιου και της οικογένειάς του. Η έρευνα σχετικά με τη δολοφονία Παζολίνι άρχισε εκ νέου μετά την αναίρεση του Πελόζι.
www.sophia-ntrekou.gr
↧
Ο Ναός της Αγίας Φωτεινής «έξω της θύρας των Βλαχερνών» στη Σμύρνη (20 Αυγούστου)
η από «έξω της θύρας των Βλαχερνών».
Ίσως να πρόκειται για τα θυρανοίξια ναού.
« Εικόνες και Βίντεο πριν και μετά την
(Μικρασιατική) Καταστροφή του Ναού
Έρευνα, επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Η πολυπολιτισμική Σμύρνη στο γύρισμα του 19ου αιώνα, διακρινόταν και για την πληθώρα χώρων θρησκευτικής λατρείας και για τις πολλαπλές επιλογές υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης που προσέφερε. Σχεδόν κάθε γωνιά της πόλης, κάθε εθνοτική ομάδα και κάθε κοινωνική τάξη, διέθετε παραπάνω από έναν ναούς, ο καθένας με ξεχωριστή αισθητική και θρησκευτική σημασία.
Απ'τους χριστιανικούς ναούς της πόλης, ξεχωρίζει ο μητροπολιτικός της Αγίας Φωτεινής, ένα επιβλητικό κτίσμα, με χαρακτηριστικό τρούλο στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το καμπαναριό, ορατό στα πλοία που προσεγγίζουν το σμυρναίικο λιμάνι. Στον περίβολο του ναού λειτουργούσε ήδη από το 1837, το πρώτο ελληνικό σχολείο θηλέων στη Σμύρνη, το λεγόμενο Κεντρικό Παρθεναγωγείο, παλαιότερα ονομαζόμενο Γραικικό και Παρθεναγωγείο Αγίας Φωτεινής.
![]()
Ξημερώνει Σάββατο 27 Αυγούστου 1922. Σε Χίο και Μυτιλήνη 50 εμπορικά πλοία είναι καθηλωμένα καθώς δεν τους επιτρέπεται να πάνε να βοηθήσουν τη Σμύρνη. Στις 10:30 τσέτες ιππείς μπαίνουν στην πόλη και αρχίζουν τις πρώτες σφαγές Ελλήνων και Αρμενίων. Τούρκοι πολίτες και στρατιώτες ξεκινούν τις λεηλασίες. (βλ. αναλυτικά εδώ)
Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, το μεσημέρι, διανέμει συσσίτιο σε όσους είχαν συγκεντρωθεί στην Αγία Φωτεινή. Εκεί λειτούργησε για τελευταία φορά ο Χρυσόστομος Σμύρνης πριν από το μαρτύριο του, εκεί εκκλησιάστηκαν για τελευταία φορά οι Σμυρναίοι πριν τους πετάξουν στη θάλασσα.
Η πυρκαγιά που ξέσπασε στις 13 Σεπτεμβρίου, και σήμανε την ολοκληρωτική καταστροφή της Σμύρνης, αφήνει πίσω της και στην Αγία Φωτεινή σε στάχτες και αποκαΐδια.
Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, το μεσημέρι, διανέμει συσσίτιο σε όσους είχαν συγκεντρωθεί στην Αγία Φωτεινή. Εκεί λειτούργησε για τελευταία φορά ο Χρυσόστομος Σμύρνης πριν από το μαρτύριο του, εκεί εκκλησιάστηκαν για τελευταία φορά οι Σμυρναίοι πριν τους πετάξουν στη θάλασσα.
Η πυρκαγιά που ξέσπασε στις 13 Σεπτεμβρίου, και σήμανε την ολοκληρωτική καταστροφή της Σμύρνης, αφήνει πίσω της και στην Αγία Φωτεινή σε στάχτες και αποκαΐδια.
- Για να αποτελειώσουν τη μνήμη, την πίστη και την ελληνικότητα, οι Τούρκοι βάζουν δυναμίτη και ανατινάζουν το ναό αλλά και το κωδωνοστάσιο.
Χρειάστηκαν δεκαετίες πριν οι ξεριζωμένοι Ίωνες βρουν μια κάποια παρηγοριά ενθυμούμενοι την πατρίδα, στην Αγία Φωτεινή της Νέας Σμύρνης. (βλ. στο τέλος)
![Πανόραμα Σμύρνης.]( "Πανόραμα Σμύρνης.")
Η Αγία Φωτεινή ήταν ο ωραιότερος κι ο πιο εντυπωσιακός ναός της Σμύρνης. Ξεχώριζε για το πανύψηλο καμπαναριό, τις φανταχτερές του καμπάνες, τις μεγαλοπρεπείς τοιχογραφίες και το χρυσό σταυρό, που έλαμπε στον ήλιο. Στο καμπαναριό υπήρχε ρολόι με την επιγραφή «Ηλίου άτερ σιγώ», δηλαδή απουσία του ηλίου σιωπώ.
Αποτελούσε τον Μητροπολιτικό Ναό της Σμύρνης και αφιερώθηκε στη Σαμαρείτιδα Αγία Φωτεινή (διαβάστε το αφιέρωμα εδώ), διότι κατά την παράδοση η μεγάλη Ισαπόστολος μετά τη συνάντηση με τον Κύριο, βαπτίσθηκε η ίδια και η οικογένειά της, κήρυξε τον Χριστιανισμό σε πολλές περιοχές και κατέληξε στη Σμύρνη όπου και μαρτύρησε. Οι Σμυρναίοι ευλαβούνταν πολύ την Αγία Φωτεινή και γι’αυτό το όνομα Φωτεινή ήταν συχνό στις Σμυρναίες και εν γένει στις Μικρασιάτισσες.
![Το Ιερό Παλλάδιο των Σμυρναίων: ο Ιερός Καθεδρικός Ναός της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης. Η Αγια Φωτεινή μαρτύρησε κατά την παράδοση στη Σμύρνη. Γι’ αυτό και οι Σμυρναίοι αφιέρωσαν το Μητροπολιτικό Ναό στη μνήμη της με καμπαναριό 33 μέτρων, που ήταν το πιο ψηλό κτίσμα μέσα στην πόλη της Σμύρνης. Καταστράφηκε το 1922, όμως οι μικρασιάτες το ξανάχτισαν πανομοιότυπο στη Νέα Σμύρνη.]( "Το Ιερό Παλλάδιο των Σμυρναίων: ο Ιερός Καθεδρικός Ναός της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης. Η Αγια Φωτεινή μαρτύρησε κατά την παράδοση στη Σμύρνη. Γι’ αυτό και οι Σμυρναίοι αφιέρωσαν το Μητροπολιτικό Ναό στη μνήμη της με καμπαναριό 33 μέτρων, που ήταν το πιο ψηλό κτίσμα μέσα στην πόλη της Σμύρνης. Καταστράφηκε το 1922, όμως οι μικρασιάτες το ξανάχτισαν πανομοιότυπο στη Νέα Σμύρνη.")
-Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης Αττικής.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής του ομωνύμου προσφυγικού συνοικισμού Θεσσαλονίκης (στον χώρο του οποίου αναπυτύχθηκε αργότερα η Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ.)
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής προσφυγικού συνοικισμού Πατρών.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής & Αγίου Ιωσήφ Ευόσμου Θεσσαλονίκης.
-Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Αγίας Φωτεινής Υμηττού Αττικής.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής Παραλίας Κατερίνης (χωριό μικρασιατών προσφύγων).
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής στη συνοικία Νεαπόλεως της Καβάλας.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής Ξάνθης, στον μικρασιατικό-προσφυγικό οικισμό Χρύσα.
-Ιερός Καθεδρικός Ναός Αγίας Φωτεινής Ιεράπετρας.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής & Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης – Κάστρο Παντελίου Λέρου.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Ελευθερίου-Κορδελιού (κατακόμβη Ι.Ναού Αγίου Γεωργίου).
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής, στο αριστερό κλίτος του Ιερού Ναού Αναλήψεως του Κυρίου Θεσσαλονίκης.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Παλαιάς Φώκαιας Αττικής (Οικισμός »Θυμάρι-Αγία Φωτεινή).
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Νέας Ιωνίας (εντός Επισκοπείου Ι.Μητροπόλεως Ν. Ιωνίας)
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής, Ι.Καθεδρικού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Ν.Φιλαδέλφειας.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Χαλκίδας.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Νίκαιας Αττικής (Ενώσεως Σμυρναίων Νικαίας – Πειραιώς).
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής Καρλσρούης Γερμανίας (οι Έλληνες απόδημοι στεγάζουν την ορθόδοξη ενορία τους, αφιερωμένη στην Αγία Φωτεινή, στον Ναό του Αγίου Βερνάρδου Καρλσρούης – St. Bernhard Kirche, Karlsruhe).
-Παρεκκλήσιον Ἁγίας Φωτεινῆς στο Dunlap της Καλιφόρνια, (CA). Alex & Faye Spanos Heritage Center.
Στην ιστορική συνέχεια της Σμύρνης της Μικράς Ασίας, τη Νέα Σμύρνη της Αττικής, οι πρόσφυγες έκτισαν Ναό της Αγίας Φωτεινής σε ανάμνηση του ομώνυμου ναού της Σμύρνης. Το 1974, όταν δημιουργήθηκε ξεχωριστή Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης, ο Ναός της Αγίας Φωτεινής καθιερώθηκε ως ο Μητροπολιτικός Ναός. Το 1996 ανεγέρθηκε το κωδωνοστάσιο των 33 μέτρων πανομοιότυπο με αυτό του Ναού στην Σμύρνη.
Εντός του Ναού βρίσκεται εγκατεστημένο, εδώ και πενήντα περίπου έτη, το ξυλόγλυπτο Τέμπλο, μαζί με τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Ιερό Άμβωνα του ἱερού Ναού Αγίου Ιωάννου του «Ἐπάνω Μαχαλᾶ» της Σμύρνης (ο οποίος δεν κάηκε κατά την πυρπόληση της Σμύρνης διότι βρισκόταν σε λόφο), πανομοιότυπα των αντίστοιχων ξυλόγλυπτων κατασκευών του πυρποληθέντος παλαιού και ιστορικού Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Φωτεινής Σμύρνης.
![Αγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης.]( "Αγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης.")
Το ιστορικό Τέμπλο της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης, μαζί με τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Ιερό Άμβωνα, αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής τέχνης, που απεικονίζουν -κατά τρόπο ανάγλυφο- όχι μόνο περίτεχνα διακοσμητικά στοιχεία, αλλά και πλήθος θεμάτων, υπό μορφή ξυλόγλυπτων παραστάσεων, από την Αγία Γραφή και τη ζωή της Εκκλησίας. Έχουν κατασκευαστεί κατά τον 19ο αιώνα από τα χέρια του ίδιου, σπουδαίου, πλην άγνωστου σήμερα τεχνίτη, ο οποίος συνδύασε την ελληνική παράδοση με το δυτικό μπαρόκ. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η όλη σύνθεση του τέμπλου «μοιάζει να πάλλεται, προσφέροντας στον επισκέπτη τη ζωή, την κίνηση και τη χαρά της δημιουργίας».
Ο Ναός πανηγυρίζει την Κυριακή της Σαμαρείτιδος, εορτή της αγίας μεγαλομάρτυρος Φωτεινής, πολιούχου Νέας Σμύρνης. Επίσης, με ιδιαίτερη ευλάβεια εορτάζονται την 23η Φεβρουαρίου η μνήμη του αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης (πολιούχου της Σμύρνης) και την Κυριακή προ της Υψώσεως, τον Σεπτέμβριο, η μνήμη του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης. Ο προσφυγικός συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής στην Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ.
![Το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, στο ΑΠΘ, μοναδικό στοιχείο μνήμης του ιστορικού προσφυγικού οικισμού.]( "Το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, στο ΑΠΘ, μοναδικό στοιχείο μνήμης του ιστορικού προσφυγικού οικισμού.")
Ο χώρος στην περιοχή της Πανεπιστημιούπολης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καταλήφθηκε από το 1922-23, για να στεγάσει δεκάδες στην αρχή και εκατοντάδες οικογένειες προσφύγων στη συνέχεια. Σιγά – σιγά και χωρίς να συναντήσουν ιδιαίτερες δυσκολίες και απαγορεύσεις, οι πρόσφυγες συνέχισαν να κτίζουν μικρά σπίτια ή παράγκες στο χώρο της σημερινής Πανεπιστημιούπολης και της ΔΕΘ, μεταξύ της οδού Νοσοκομείων και της Λεωφόρου Στρατού καθώς και μεταξύ της Λεωφόρου Στρατού και της οδού Ντεσπεραί. Με τον τρόπο αυτό άρχισε να δημιουργείται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ένας συνοικισμός που στέγαζε πρόσφυγες, οι οποίοι κατά πλειοψηφία κατάγονταν από τη Σμύρνη και λιγότεροι από άλλες πόλεις της Ιωνίας. Επειδή ακριβώς οι περισσότεροι αρχικοί πρόσφυγες κατάγονταν από τη Σμύρνη, όπου μητροπολιτικός ναός ήταν ο ναός της Αγίας Φωτεινής, ο προσφυγικός συνοικισμός ονομάσθηκε συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής. Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και στα επόμενα χρόνια, ενώ καταλήφθηκαν και εκτάσεις των εγκαταλελειμμένων τουρκικών νεκροταφείων.
Το 1929 αναφέρεται ότι οι κάτοικοι ήταν 15.000 (Εφημερίς των Βαλκανίων), ενώ το 1932 στον Μέγα Οδηγό Θεσσαλονίκης και Περιχώρων οι κάτοικοι υπολογίζονται σε 13.000 (Γαβριηλίδης, 1932). Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής ήταν ο δεύτερος σε αριθμό κατοίκων μετά το συνοικισμό της Τούμπας.
Ο συνοικισμός αποτελούνταν από την Άνω και την Κάτω Αγία Φωτεινή (Σαββαΐδης, 2011). Στην Κάτω Αγία Φωτεινή τα σπίτια είχαν τα στοιχειώδη απαραίτητα για μια αξιοπρεπή ζωή, όπως τρεχούμενο νερό, ηλεκτρικό και βόθρους–αποχωρητήρια, δεν συνέβαινε όμως το ίδιο στην Άνω Αγία Φωτεινή που ήταν μεγαλύτερη σε έκταση και αριθμό κατοίκων. Οι συνθήκες διαβίωσης στο συνοικισμό της Άνω Αγίας Φωτεινής ήταν πολύ δύσκολες με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτό της έλλειψης νερού. Κατά τα πρώτα χρόνια, τα σπίτια δεν είχαν σύνδεση με το υδρευτικό δίκτυο της πόλης. Για τις ανάγκες των κατοίκων είχε κατασκευαστεί σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο μια δημόσια, κοινόχρηστη βρύση. Επίσης, δεν υπήρχε ηλεκτροφωτισμός, ενώ η λάσπη αποτελούσε χαρακτηριστικό των δρόμων με το πρώτο ψιλόβροχο.
Από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής είχε προσωρινό χαρακτήρα. Η στέγαση πυροπαθών και η στέγαση προσφύγων είχαν την έννοια της ανακούφισης και συνδρομής μέχρι να οργανωθεί κάτι λειτουργικότερο και μονιμότερο. Σύντομα, στο χώρο των νεκροταφείων άρχισαν να αναπτύσσονται παράνομες δραστηριότητες και να συγκεντρώνονται κάθε λογής περιθωριακά άτομα. Στο συνοικισμό της Αγίας Φωτεινής συναντούσε κανείς ταβέρνες, τεκέδες και οίκους ανοχής ανάμεσα στα σπίτια και τις παράγκες των προσφύγων (Ζαφείρης, 1990).
Ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων αποτελούσε πλέον ένα σοβαρό πρόβλημα για την πόλη της Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη της να ζητάει την κατάργησή του. Έτσι, το 1930 αποφασίστηκε από την τότε Κυβέρνηση Βενιζέλουη μεταφορά του προσφυγικού συνοικισμού της Αγίας Φωτεινής σε άλλο τμήμα της πόλης, ώστε ο χώρος να αποδοθεί στο Πανεπιστήμιο για την μελλοντική επέκτασή του, όπως προέβλεπε το νέο Σχέδιο Πόλεως Θεσσαλονίκης. Αν και τα περισσότερα αυθαίρετα κτίσματα απομακρύνθηκαν από το σημερινό χώρο της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, δεν συνέβη το ίδιο με εκείνα που βρίσκονταν στο σημερινό χώρο της Πανεπιστημιούπολης.
Ήδη από το 1927 είχε αρχίσει η διαδικασία της δημιουργίας Πανεπιστημιούπολης στο χώρο που βρίσκεται σήμερα με την παραχώρηση του κτιρίου της σχολής Ινταντιέ (Κυριαζόπουλος, 1976). Το 1930 παραχωρήθηκε από το Δημόσιο το γήπεδο του Ηρακλή (5 στρ.), το 1937 χώρος από τα υπό απαλλοτρίωση εβραϊκά νεκροταφεία (12.3 στρ.). Μετά την κατοχή, παραχωρήθηκαν στο Πανεπιστήμιο 150 στρ. από τα (κατεστραμμένα πλέον) εβραϊκά νεκροταφεία.
Το 1948 αγοράστηκαν από την Υπηρεσία Διαχείρισης Ανταλλαξίμων Μουσουλμανικών Κτημάτων διάφορα οικόπεδα και από το χώρο της Αγίας Φωτεινής (76 στρ.). Το 1955 αγοράστηκαν άλλα δύο οικόπεδα (98 στρ.) στην περιοχή του σημερινού Τελλόγλειου Ιδρύματος και 86 στρ. στην περιοχή του σημερινού πανεπιστημιακού γυμναστηρίου. Με τον τρόπο αυτό συγκροτήθηκε ο χώρος της Πανεπιστημιούπολης (Σαββαΐδης & Μπαντέλλας, 2000), οποίος απλωνόταν σε έκταση περίπου 433 στρ.
Ωστόσο, εκτός από τα παραπήγματα της Αγίας Φωτεινής, ένα πρόσθετο εμπόδιο για την υλοποίση των σχεδίων για την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ήταν η ύπαρξη των εβραϊκών νεκροταφείων σε μεγάλα τμήματα του πανεπιστημιακού οικοπέδου.
Η απαλλοτρίωση του χώρου των εβραϊκών νεκροταφείων είχε κηρυχθεί το 1930 με σχετική πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου ως τροποποίηση του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου. Η Ισραηλιτική Κοινότητα ήταν βέβαια σφόδρα αντίθετη με την απαλλοτρίωση του χώρου. Ωστόσο, η κοινή γνώμη της πόλης ήταν επίσης ισχυρά υπέρ. Η σχετική πράξη απαλλοτρίωσης και αποζημίωσης συντάχθηκε, έλαβε τον αριθμό 767/1936, αλλά ουδέποτε τέθηκε σε ισχύ.
Η πλήρης καταστροφή των νεκροταφείων συντελέστηκε το 1942 επί Γερμανικής Κατοχής.
Η γερμανική διοίκηση επέμενε στην εφαρμογή του εγκεκριμένου σχεδίου-πόλεως και των αποφάσεων για την απαλλοτρίωση του χώρου. Έγινε αμέσως κατανοητό στην εβραϊκή κοινότητα, ότι η απαλλοτρίωση των Γερμανών θα συνοδευόταν από την πλήρη καταστροφή και ανασκαφή των νεκροταφείων. Σε μικρό χρονικό διάστημα, η πραγματικότητα ήταν σαφής: Η εβραϊκή νεκρούπολη της Θεσσαλονίκης δεν υπήρχε πια.
Στο μεταξύ, πριν από το 1940 στο χώρο της Αγίας Φωτεινής διέμεναν 290 προσφυγικές οικογένειες, οι οποίες προβλεπόταν να αποκατασταθούν σε άλλο μέρος. Μετά την Κατοχή όμως αναγέρθηκαν πολλά ακόμη κτίσματα (με ρυθμό ίσως 2-3 το μήνα) από διάφορους καταπατητές πλέον και όχι πρόσφυγες. Έτσι, όταν το 1948 το Πανεπιστήμιο αγόρασε την ανταλλάξιμη αυτή έκταση, είχε πλέον να αντιμετωπίσει τόσο τους ήδη υπάρχοντες καταπατητές, όσο και το φαινόμενο της συνεχούς αυθαίρετης δόμησης στο χώρο.
Στα μέσα της δεκαετίας του 50, το Πανεπιστήμιο συνέχιζε την προσπάθεια υλοποίησης του προγράμματος της ανοικοδόμησής του. Ωστόσο, 190 στρέμματα της ιδιοκτησίας του στη ΝΔ πλευρά της Πανεπιστημιούπολης βρίσκονταν υπό κατάληψη από μεγάλο αριθμό καταπατητών, στους οποίους οι πρόσφυγες δεν είχαν πλέον την πλειοψηφία. Υπήρχαν περίπου 940 οικογένειες που κατοικούσαν σε περίπου 650 σπίτια και παράγκες στο σημερινό χώρο της Πολυτεχνικής, της Θεολογικής, του Πανεπιστημιακού Γυμναστηρίου, αλλά και στο χώρο για τη διάνοιξη της οδού Εγνατία.
Με την έκδοση μιας σειράς Νόμων, Αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου και του
Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας εγκρίθηκε η μετεγκατάσταση των οικογενειών που κατοικούσαν στην Αγία Φωτεινή σε οικόπεδα του Κρατικού Αστικού Προσφυγικού Συνοικισμού Νέας Κρήνης. Με την έγκριση της παραχώρησης οικοπέδου και χορήγησης αποζημίωσης, ο δικαιούχος έπρεπε να κατεδαφίσει το σπίτι ιδιοκτησίας του στο συνοικισμό της Αγίας Φωτεινής (Σαββαΐδης & Μπαντέλλας, 2000). Οι προβλεπόμενες διαδικασίες πραγματοποιήθηκαν και ολοκληρώθηκαν προς τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1960 με τη στενή επίβλεψη του Πανεπιστημίου.
Ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής και ο χώρος των εβραϊκών νεκροταφείων αποτελούν ένα μέρος της ιστορίας του χώρου της Πανεπιστημιούπολης και της ίδιας της Θεσσαλονίκης. Οι πυροπαθείς, οι πρόσφυγες, οι περιθωριακοί κάτοικοι και οι λειτουργίες του συνοικισμού παραμένουν αχνές σκιές στη μνήμη ολοένα και λιγότερων. Η μελαγχολική προσωρινότητα, η αβεβαιότητα του αύριο, ο καθημερινός αγώνας των προσφύγων για την επιβίωση ταιριάζουν με τη μελαγχολία των νεκροταφείων που για αιώνες έπνιγαν κάθε θόρυβο στην περιοχή
αυτή της πόλης.
Όμως σήμερα, τα ψιθυρίσματα των ψυχών των ανθρώπων και τα χαμηλόφωνα τραγούδια των προσφύγων ανακατεύονται στην πολύβουη, πολυσύχναστη καθημερινότητα της σημερινής Πανεπιστημιούπολης σε ένα ύμνο αισιοδοξίας και ελπίδας. Αισιοδοξία και ελπίδα που η ελληνική κοινωνία χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε...
![]()
![εικ.: Ο ξυλόγλυπτος άμβωνας του Ι. Μητροπολιτικού Ναού Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης που διασώθηκε από την Καταστροφή του 1922]( "εικ.: Ο ξυλόγλυπτος άμβωνας του Ι. Μητροπολιτικού Ναού Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης που διασώθηκε από την Καταστροφή του 1922")
— Εἶδες τὸ τέμπλεον; Σέ ἐρωτοῦν πάντοτε, ὄτε περὶ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς γίνεται λόγος. Εἶνε ἔργον ἐκ ξύλου καστανοχρόου, τοῦπαρελθόντος αἰῶνος ἢ τῶν ἀρχῶν τοῦ παρόντος, ὄτε δὲν εἶχεν ἀκουσθῆ ἀκόμη ἡ Ἀναγέννησις, καὶ ἔζη ἡἈνατολὴ μὲ τας παραδόσεις της βυζαντινῆς τέχνης, γνήσια πρότυπα περισώζουσα, ἀριστουργηματικὸν λεπτούργημα ξυλογλυπτικῆς. Ὅ,τι εἶναι τὰμικροσκοπικὰ ἁγιοσκαλίσματα τοῦ διασήμου ξυλογλύπτου Κοσμᾶτοῦ Λαυριώτου, τοῦ ἐπιλεγομένου Κοσμαδελη. Τὸ αὐτὸ εἶνε ἐν μεγαλογραφία τὸ τέμπλεον τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς. Ἔργον πολυπλοκώτατον ἀπὸ τῶν σομακίου πορφυλοκεύκων κιονίσκων τοῦμέχρι τοῦ Μεγάλου Σταυροῦ, ὅστις ἐν μέσω φύλλων χρυσῶν, μέσα εἰς τὰ ἄνθη, τοὺς ἥλιους τοὺς χρυσούς, ἐστεφανωμένος, νικητής, ἵσταται ὑψηλά, σὰν κλωνάρι τρυφερὸν ποὺ τὸἐνηγκαλίσθη ὁ κισσός, τρόπαιον καλλίνικον τῆς ὀρθοδοξίας. Ὅλα τὰ λουλούδια τοῦ κάμπου, ὅλα τὰ ἀγριολούλουδα τοῦ βουνοῦ, ὅλοι οἱ καρποὶ τῶν δένδρων καὶὅλα τὰπουλιά, συνδεθέντα ἀπὸ τὸν ξυλογλύπτην ἁρμονικῶς μὲ κλάδους καὶφύλλα, εἰς ποικίλους σχηματισμούς, ἀπετέλεσαν τὸ καλλιτέχνημα τοῦτο, τὸ μέγα και σεμνόν, δὶ’ ὅπερ, θαρρεῖς, ἐκτίσθη ὁ ναός, ἔτσι βιαστικά, μὴ τυχὸν καὶ φθαρῆ τὸ καλλιτέχνημα. Καὶ ἐξέχουσιν ἐν ἁρμονία τὰ ἄνω μέρη αὐτοῦ, σὰν ἐξῶσται μὲ πύργους, πύργους μὲ τὰς ἐπάλξεις τῶν, τοὺς πύργους τῆς Νέας Σιῶν. Εἰς τὰ δύο δὲ θαυμάσια βημόθυρά του ὑπάρχουν ὡραῖαι ξυλόγλυπτοι καὶ πολυσύνθετοι παραστάσεις, ὡς ἡ Κοίμησις καὶ τὰ εἰσόδια τῆς Θεοτόκου.
Τὴν ἐπαύριον ἐκκλησιάσθην πάλιν εἰς τὴν ἁγίαν Φωτεινήν. Ἐλειτουργοῦσεν ὁ Μητροπολίτης Σμύρνης. Λίγο-λίγο ἐγέμισεν ἡ ἐκκλησία ἀπὸ Σμυρναίους. Τὰ ἐργατικὰ ἰσνάφια, τοῦ ἐμπορίου τοῦπολυδαιδάλου οἱ ἀντιπρόσωποι, τὰ πληρώματα τῶν ἐμπορικῶν μας ἱστιοφόρων ὁπού προτιμοῦν ἰδιαιτέρως τὴν ἁγίαν Φωτεινήν, κατέλαβον ὄλας τὰς στοᾶς τὴν αὐλὴν ἀκόμη ὁλόκληρον. Ἦτο προεόρτια της Μεταμορφώσεως, ὡραία ἀκολουθία. Ὁ δὲ ὀνομαστὸς πρωτοψάλτης τῆς Σμύρνης, ὁ γλυκύμολπος Μισαϊλιδης, ἔψαλε τὰς ὡραίας καταβασίας Χοροι Ἰσραήλ με ἰδιαιτέραν τινὰ διάθεσιν, ἴσως ἐνθουσιασθεῖς ἀπὸτὴν γοητεύουσαν ποίησιν τοῦ θείου μελωδοῦ Κοσμᾶ, τόσον χαριτωμένα, τόσον γλυκά, ὥστε ὅταν ἔψαλλε τῆς ἐννάτης ὠδῆς τὸν εἰρμόν Ο τόκος σου ἄφθορος ἐδείχθη, παρ’ ὀλίγον νὰ χειροκροτήσω, παρ’ ὀλίγον νὰ φωνάξω: Νὰ μουσικὴ μία φορά! Καὶὄντως εινε γλυκύτατον τὸ σμυρναϊκὸν ἰδίωμα της Βυζαντινῆς μουσικῆς, τὸὁποῖον πρῶτον ἀνέδειξεν ὁ πρωτοψάλτης τῆς Σμύρνης, ὁ ἀηδονόστομος Νικολαος, τοῦ ὁποίου τὰ μουσουργήματα ἀκουόμενα ἀφίνουσιν ἀνεξάλειπτον γοητείαν βαθειὰ εἰς τὴν καρδίαν διὰ τὸ πάθος τῶν διὰ τοῦτο ἐξόχως ἀρέσκουσιν εἰς τοὺς ἱεροψάλτας, ἂν καὶ εἰς τὸ Φανάριον, ὅπου προτιμᾶται ἡ αὐστηρὰ καὶ ἁπλούστατη γραμμὴ Πέτρου τοῦ Λαμπαδαρίου, δὲν τὰ δέχονται. Ἐν Ἀθήναις δὲ μετὰ πολλῆς περιπαθείας τὰ προτιμᾶ πάντοτε καὶ τὰ ἐκτελεῖ εἰς τὸν ἱερὸν Ναὸν τοῦἁγίου Γεωργίου Καρύτση ὁ ἀγαπητὸς ἰατρὸς κ. Θεοχάρης μὲ τὴν συμπαθητικὴν φωνήν του. Εἰς τὴν ἁγίαν Φωτεινὴν τελεῖται καθ’ ἑκάστην ἡ θεία Λειτουργία —εἰς τὰ δύο του παρεκκλήσια ὄμως— δεξιὰ καὶ ἀριστερά, κατανυκτικότατα πάντοτε καὶ σεμνότατα, διότι οἱ ἱερεῖς τῆς ἁγίας Φωτεινῆς ἐναρμονίζουσι τὴν φωνὴν τῶν σύμφωνα μὲτὰς ὁδηγίας τοῦ κ. Μισαηλίδου. καὶ οὕτως ἀποκτᾶ μίαν χάριν ἐμμελὴπάσα ἱερουργία τῶν, ἔστω καὶἐν καθημερινή. Ἐκεῖνο δὲὅπου μου ἐκίνησε τὴν περιέργειαν ἰδιαιτέρως εἶνε τοῦτο, ὅτι εἰς τὰς καθημερινᾶς αὐτᾶς λειτουργίας ψάλλει πάντοτε ἔνας τυφλος με μίαν γλυκυτάτην φωνὴν ψάλτης, ὅστις χωρὶς νὰ βλέπη, ἐξ ἀκοῆς μόνον, ἔμαθε καὶἐκτελεῖ θαυμασίως, χωρὶς νὰ παρεκκλίνη διόλου ἀπὸ τὴν γραμμὴν τοῦ συνθέτου, χωρὶς νὰ παρίδη κανένα φθόγγον, ὅλα τὰ ὡραιότερα μουσουργήματα τῶν ὀνομαστότερων πρωτοψαλτῶν τῆς Σμύρνης. Ω Σμύρνη μοῦ ὡραία, πατρὶς τοῦ τυφλοῦ Ὁμήρου! Ω γλυκύτατη Ἰωνία, κοιτὶς τῆς τέχνης καὶ τῶν γραμμάτων. Τὸν τυφλὸν αὐτὸν ψάλτην μ’ ἀρέση νὰ τὸν ἀκούω κάθε πρωὶψάλλοντα τὸν Χερουβικὸν ὕμνον καὶ τὸ Ἄξιον ἐστὶν εἰς ἐναρμόνιον πρῶτον ἦχον. Ἔχει τὴν καταγωγήν του ἀπὸ τοὺς ἀοιδοὺς τῶν Ὁμηρικῶν ἐπῶν χωρὶς ἄλλο.
Ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης (15 Οκτωβρίου 1850 - 25 Οκτωβρίου 1929) ήταν Έλληνας διηγηματογράφος, ακαδημαϊκός, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής και δοκιμιογράφος. Ο πατέρας του, ξάδερφος της μητέρας του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, με τον οποίον και διατηρούσε στενή φιλική σχέση κατάγοταν απ'το Μυστρά ενώ η μητέρα του από τη Σκιάθο.
![Ζώντας μιαν Ανάσταση!]( "Ζώντας μιαν Ανάσταση!")
Πρώτη Θεία Λειτουργία Επισκόπου Ερυθρών Κύριλλου στην Αγία Φωτεινή Σμύρνης. Θερμές ομιλίες από εκπροσώπους Μικρασιατών στις 29 Σεπτεμβρίου 2016
Σε ατμόσφαιρα αναστάσιμης αγαλλίασης ο Μητροπολίτης Ερυθρών Κύριλλος (κατά κόσμο Ιωάννης Συκής) τέλεσε την πρώτη, μετά την χειροτονία του από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, Βαρθολομαίο, Θεία Λειτουργία στο ναΐδριο της Αγίας Φωτεινής, στη Σμύρνη.
Ο Επίσκοπος Ερυθρών, με οικογενειακή καταγωγή από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί) ήταν ενδεδυμένος με απλή λευκή αρχιερατική στολή διακοσμημένη με κυανά πολυσταύρια.
Μαζί του συλλειτούργησαν δύο πνευματικοί αδελφοί του από το κελί του Αγίου Νικολάου του Χαλκιά του Αγίου Όρους, όπου το 1990 έλαβε το μοναχικό σχήμα, ο μικρασιατικής καταγωγής αρχιμανδρίτης Μάξιμος, ο επίσης μικρασιατικής καταγωγής πρωτοπρεσβύτερος και μέλος της Ενώσεως Σμυρναίων, Πέτρος Μελιδώνης, κληρικοί από την Μυτιλήνη, όπου υπηρέτησε ως αρχιμανδρίτης επί σειρά ετών, και από άλλα μέρη της Ελλάδος.
Επίσης:
Ο Ναός εγινε από τον αρχιτέκτονα Αθανάσιο Δεμίρη το 1946. Μέσα υπαρχει το θαυμάσιο τέμπλο, ο άμβωνας και ο Θρόνος από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας που γλίτωσαν από την καταστροφή της φωτιάς του 1922. Προέρχονται από τον Άγιο Ιωάννη του Άνω Μαχαλά της Σμύρνης.
Αγία Φωτεινή (Μητροπολιτικός Ναός Σμύρνης)
Πανόραμα Σμύρνης
Η Αγία Φωτεινή ήταν ο ωραιότερος κι ο πιο εντυπωσιακός ναός της Σμύρνης. Ξεχώριζε για το πανύψηλο καμπαναριό, τις φανταχτερές του καμπάνες, τις μεγαλοπρεπείς τοιχογραφίες και το χρυσό σταυρό, που έλαμπε στον ήλιο. Στο καμπαναριό υπήρχε ρολόι με την επιγραφή «Ηλίου άτερ σιγώ», δηλαδή απουσία του ηλίου σιωπώ.
Αποτελούσε τον Μητροπολιτικό Ναό της Σμύρνης και αφιερώθηκε στη Σαμαρείτιδα Αγία Φωτεινή (διαβάστε το αφιέρωμα εδώ), διότι κατά την παράδοση η μεγάλη Ισαπόστολος μετά τη συνάντηση με τον Κύριο, βαπτίσθηκε η ίδια και η οικογένειά της, κήρυξε τον Χριστιανισμό σε πολλές περιοχές και κατέληξε στη Σμύρνη όπου και μαρτύρησε. Οι Σμυρναίοι ευλαβούνταν πολύ την Αγία Φωτεινή και γι’αυτό το όνομα Φωτεινή ήταν συχνό στις Σμυρναίες και εν γένει στις Μικρασιάτισσες.
Το ρολόι στο καμπαναριό της Αγίας Φωτεινής στη Σμύρνη, ένα από τα έξι που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, λείπει σήμερα από την πόλη καθώς η εκκλησία πυρπολήθηκε από τους Τούρκους στην καταστροφή.
![]()
Σμύρνη στο τελείωμα του 19ου αιώνα. Απ’ τους χριστιανικούς ναούς της πόλης, ξεχωρίζει ο μητροπολιτικός της Αγίας Φωτεινής, ένα επιβλητικό κτίσμα, με χαρακτηριστικό τρούλο στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το καμπαναριό, ορατό στα πλοία που προσεγγίζουν το σμυρναίικο λιμάνι.
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
12-2 1922, Ι.Μ.Ν. Αγ. Φωτεινής. Έλληνες έχουν βρεί καταφύγιο στο προαύλιο του ναού, ενώ έξω διακρίνονται Τούρκοι στρατιώτες καθήμενοι. Επίσης, διακρίνεται το υποκατάστημα της τράπεζας της Γαλλίας κ Γάλλοι φρουροί (με μαύρους μπερέδες).
![]()
Σμύρνη, Αγ.Φωτεινή. 20-9-22 μετά τη φωτιά.
Και το καμπαναριό;
Το περίφημο καμπαναριό της εκκλησίας, «το υψηλότερο και επιβλητικώτερο, μνημείο της ελληνικής ορθοδοξίας και γενικά της Σμύρνης», τι έγινε; Πυρπολήθηκε;
Όχι, δεν πυρπολήθηκε, αλλά ανατινάχτηκε από του Τούρκους τον μοιραίο Αύγουστοτου 1922. Σχετικό το παρακάτω απόσπασμα του Κώστα Μισαηλίδη:
«Το καμπαναριό της αγίας Φωτεινής! Πάνω από τα ερείπια της Σμύρνης. Πάνω από την αγριάδα και τη φρίκη. Πάνω από τους καπνούς και τις φλόγες. Πάνω από το σπαραγμό και την εξόντωση. Πάνω από τους χειμάρρους του αίματος. Σαν άγρυπνο μάτι του Θεού. Παρατηρητήριο της Φυλής. [...] Ακίνητα τα σχοινιά του. Βουβές οι καμπάνες! Δεν μένει χέρι να τις χτυπήσει. Δεν μένει εκκλησιά να λειτουργηθεί! Και φέρνουν χαλαστάδες και φέρνουν γκρεμιστάδες και φέρνουν δυναμίτη. Οι Τούρκοι γκρεμίζουν το καμπαναριό, που τους βαραίνει τα στήθια σαν βουνό. [...]».
![]()
φωτογραφία του ναού της Αγίας Φωτεινής
στη Σμύρνη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Ανάσταση στην Αγία Φωτεινή Σμύρνης σε καρτ ποστάλ του 1875.
Ο Αγ. Χρυσόστομος Σμύρνης στα σκαλοπάτια της Αγ. Φωτεινής.
Το πίσω μέρος του ναού.
Γιορτή στην Αγ. Φωτεινή.
Το εσωτερικό του ναού.
12-2 1922, Ι.Μ.Ν. Αγ. Φωτεινής. Έλληνες έχουν βρεί καταφύγιο στο προαύλιο του ναού, ενώ έξω διακρίνονται Τούρκοι στρατιώτες καθήμενοι. Επίσης, διακρίνεται το υποκατάστημα της τράπεζας της Γαλλίας κ Γάλλοι φρουροί (με μαύρους μπερέδες).
Το περίφημο καμπαναριό της εκκλησίας, «το υψηλότερο και επιβλητικώτερο, μνημείο της ελληνικής ορθοδοξίας και γενικά της Σμύρνης», τι έγινε; Πυρπολήθηκε;
Όχι, δεν πυρπολήθηκε, αλλά ανατινάχτηκε από του Τούρκους τον μοιραίο Αύγουστοτου 1922. Σχετικό το παρακάτω απόσπασμα του Κώστα Μισαηλίδη:
«Το καμπαναριό της αγίας Φωτεινής! Πάνω από τα ερείπια της Σμύρνης. Πάνω από την αγριάδα και τη φρίκη. Πάνω από τους καπνούς και τις φλόγες. Πάνω από το σπαραγμό και την εξόντωση. Πάνω από τους χειμάρρους του αίματος. Σαν άγρυπνο μάτι του Θεού. Παρατηρητήριο της Φυλής. [...] Ακίνητα τα σχοινιά του. Βουβές οι καμπάνες! Δεν μένει χέρι να τις χτυπήσει. Δεν μένει εκκλησιά να λειτουργηθεί! Και φέρνουν χαλαστάδες και φέρνουν γκρεμιστάδες και φέρνουν δυναμίτη. Οι Τούρκοι γκρεμίζουν το καμπαναριό, που τους βαραίνει τα στήθια σαν βουνό. [...]».
στη Σμύρνη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η Αγία Φωτεινή της Σμύρνης και τα «παιδιά» της
Γιώργου Καζάνα: Προέδρου Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
Η Αγία Φωτεινή ήταν ο ωραιότερος κι ο πιο εντυπωσιακός ναός της Σμύρνης. Ξεχώριζε για το πανύψηλο καμπαναριό, τις φανταχτερές του καμπάνες, τις μεγαλοπρεπείς τοιχογραφίες και το χρυσό σταυρό, που έλαμπε στον ήλιο. Στο καμπαναριό υπήρχε ρολόι με την επιγραφή «Ηλίου άτερ σιγώ». Αποτελούσε τον Μητροπολιτικό Ναό της Σμύρνης και αφιερώθηκε στη Σαμαρείτιδα Αγία Φωτεινή, διότι κατά την παράδοση η μεγάλη Ισαπόστολος μετά τη συνάντηση με τον Κύριο, βαπτίσθηκε η ίδια και η οικογένειά της, κήρυξε τον Χριστιανισμό σε πολλές περιοχές και κατέληξε στη Σμύρνη όπου και μαρτύρησε. Οι Σμυρναίοι ευλαβούνταν πολύ την Αγία Φωτεινή και γι’αυτό το όνομα Φωτεινή ήταν συχνό στις Σμυρναίες και εν γένει στις Μικρασιάτισσες.
Στην Αγία Φωτεινή λειτούργησε για τελευταία φορά ο άγος Χρυσόστομος Σμύρνης πριν το μαρτύριό του και εκεί εκκλησιάσθηκαν για τελευταία φορά οι Σμυρναίοι πριν τα δικά τους μαρτύρια κατά την Καταστροφή. Ο ναός αφανίστηκε και αυτός το 1922.
Το 1952 ο ευκτήριος οίκος της πρώην Ολλανδικής παροικίας στη Σμύρνη παραχωρήθηκε ιδιοκτησιακά στο εκεί Προξενείο της Ελλάδος, και ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας σκέφτηκε να τον αξιοποιήσει ως τον πρώτο ορθόδοξο ναό στην Σμύρνη σε ανάμνηση της μαρτυρικής Εκκλησίας της. Τη μικρή αυτή εκκλησία ο Πατριάρχης την αφιέρωσε στην Αγία Φωτεινή για να τη συνδέσει με το ένδοξο παρελθόν του περίλαμπρου ναού της Σαμαρείτιδος Ισαποστόλου που καταστράφηκε το 1922.
Στην Αγία Φωτεινή λειτούργησε για τελευταία φορά ο άγος Χρυσόστομος Σμύρνης πριν το μαρτύριό του και εκεί εκκλησιάσθηκαν για τελευταία φορά οι Σμυρναίοι πριν τα δικά τους μαρτύρια κατά την Καταστροφή. Ο ναός αφανίστηκε και αυτός το 1922.
Το 1952 ο ευκτήριος οίκος της πρώην Ολλανδικής παροικίας στη Σμύρνη παραχωρήθηκε ιδιοκτησιακά στο εκεί Προξενείο της Ελλάδος, και ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας σκέφτηκε να τον αξιοποιήσει ως τον πρώτο ορθόδοξο ναό στην Σμύρνη σε ανάμνηση της μαρτυρικής Εκκλησίας της. Τη μικρή αυτή εκκλησία ο Πατριάρχης την αφιέρωσε στην Αγία Φωτεινή για να τη συνδέσει με το ένδοξο παρελθόν του περίλαμπρου ναού της Σαμαρείτιδος Ισαποστόλου που καταστράφηκε το 1922.
Τα Θεοφάνεια του 2006 τελέστηκε η ρίψη του Σταυρού στην Προκυμαία της Σμύρνης για πρώτη φορά μετά το 1922, με αφετηρία της πομπής την μικρή αγία Φωτεινή (Δυο περιστέρια αφέθηκαν ελεύθερα στον ουρανό και ένας νεαρός Μυτιληνιός, ο 18χρονος Ανδρέας Κολοβός, έπεσε στα παγωμένα νερά τρεις φορές για να φέρει πίσω τον Σταυρό, μέσα σε χειροκροτήματα, πνιγμένα από δάκρυα συγκίνησης των παρευρισκομένων). Η μικρή εκκλησία της Αγίας Φωτεινής μετά από εξήντα έτη λειτουργίας και υποδοχής προσκυνητών της Σμύρνης από ολόκληρο τον κόσμο, το 2012, απέκτησε με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου τον πρώτο τακτικό εφημέριό της, τον μικρασιατικής καταγωγής και εκ Μυτιλήνης ορμώμενο, πατέρα Κύριλλο. Τη Μεγάλη Παρασκευή του 2014 έγινε για πρώτη φορά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή η περιφορά του Επιταφίου στη Σμύρνη.
Το Ιερό Παλλάδιο των Σμυρναίων: ο Ιερός Καθεδρικός Ναός
της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης. Η Αγια Φωτεινή μαρτύρησε
κατά την παράδοση στη Σμύρνη. Γι’ αυτό και οι Σμυρναίοι
αφιέρωσαν το Μητροπολιτικό Ναό στη μνήμη της
με καμπαναριό 33 μέτρων, που ήταν το πιο ψηλό κτίσμα
μέσα στην πόλη της Σμύρνης. Καταστράφηκε το 1922,
όμως οι μικρασιάτες το ξανάχτισαν πανομοιότυπο στη Νέα Σμύρνη.
Σε πόλεις όπου εγκαταστάθηκαν Σμυρναίοι πρόσφυγες αλλά και
εν γένει Μικρασιάτες, χτίστηκαν ναοί της αγίας Φωτεινής όπως:
-Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης Αττικής.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής του ομωνύμου προσφυγικού συνοικισμού Θεσσαλονίκης (στον χώρο του οποίου αναπυτύχθηκε αργότερα η Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ.)
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής προσφυγικού συνοικισμού Πατρών.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής & Αγίου Ιωσήφ Ευόσμου Θεσσαλονίκης.
-Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Αγίας Φωτεινής Υμηττού Αττικής.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής Παραλίας Κατερίνης (χωριό μικρασιατών προσφύγων).
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής στη συνοικία Νεαπόλεως της Καβάλας.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής Ξάνθης, στον μικρασιατικό-προσφυγικό οικισμό Χρύσα.
-Ιερός Καθεδρικός Ναός Αγίας Φωτεινής Ιεράπετρας.
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής & Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης – Κάστρο Παντελίου Λέρου.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Ελευθερίου-Κορδελιού (κατακόμβη Ι.Ναού Αγίου Γεωργίου).
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής, στο αριστερό κλίτος του Ιερού Ναού Αναλήψεως του Κυρίου Θεσσαλονίκης.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Παλαιάς Φώκαιας Αττικής (Οικισμός »Θυμάρι-Αγία Φωτεινή).
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Νέας Ιωνίας (εντός Επισκοπείου Ι.Μητροπόλεως Ν. Ιωνίας)
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής, Ι.Καθεδρικού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Ν.Φιλαδέλφειας.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Χαλκίδας.
-Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίας Φωτεινής Νίκαιας Αττικής (Ενώσεως Σμυρναίων Νικαίας – Πειραιώς).
-Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής Καρλσρούης Γερμανίας (οι Έλληνες απόδημοι στεγάζουν την ορθόδοξη ενορία τους, αφιερωμένη στην Αγία Φωτεινή, στον Ναό του Αγίου Βερνάρδου Καρλσρούης – St. Bernhard Kirche, Karlsruhe).
-Παρεκκλήσιον Ἁγίας Φωτεινῆς στο Dunlap της Καλιφόρνια, (CA). Alex & Faye Spanos Heritage Center.
Στην ιστορική συνέχεια της Σμύρνης της Μικράς Ασίας, τη Νέα Σμύρνη της Αττικής, οι πρόσφυγες έκτισαν Ναό της Αγίας Φωτεινής σε ανάμνηση του ομώνυμου ναού της Σμύρνης. Το 1974, όταν δημιουργήθηκε ξεχωριστή Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης, ο Ναός της Αγίας Φωτεινής καθιερώθηκε ως ο Μητροπολιτικός Ναός. Το 1996 ανεγέρθηκε το κωδωνοστάσιο των 33 μέτρων πανομοιότυπο με αυτό του Ναού στην Σμύρνη.
Εντός του Ναού βρίσκεται εγκατεστημένο, εδώ και πενήντα περίπου έτη, το ξυλόγλυπτο Τέμπλο, μαζί με τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Ιερό Άμβωνα του ἱερού Ναού Αγίου Ιωάννου του «Ἐπάνω Μαχαλᾶ» της Σμύρνης (ο οποίος δεν κάηκε κατά την πυρπόληση της Σμύρνης διότι βρισκόταν σε λόφο), πανομοιότυπα των αντίστοιχων ξυλόγλυπτων κατασκευών του πυρποληθέντος παλαιού και ιστορικού Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Φωτεινής Σμύρνης.
Αγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης.
Τα ιερά αυτά κειμήλια χορηγήθηκαν κατόπιν ενεργειών του Ελευθέριου Βενιζέλου και συγκατάθεσης της τουρκικης ηγεσίας: αρχικά, δεκαέξι χρόνια μετά τη μεγάλη καταστροφή, το 1938, ο πατήρ Γροπέτης τα είδε να στέκουν στη θέση τους, σωσμένα, ως εκ θαύματος, από το εκτεταμένο λαθρεμπόριο των έργων τέχνης της ορθοδοξίας. Κατάφερε να πάρει άδεια από τις τουρκικές αρχές και να τα στείλει, μέσω Mυτιλήνης, στην Aθήνα όπου αποφασίσθηκε να μη δοθούν ούτε στο Bυζαντινό και Xριστιανικό Mουσείο ούτε στον Iερό Nαό Kοιμήσεως Θεοτόκου Nέας Φιλαδέλφειας, αλλά στην Aγία Φωτεινή Nέας Σμύρνης, καθώς αποτελούσε την ιστορική συνέχεια της Mητρόπολης της Σμύρνης. Στις 18 Oκτωβρίου 1944, τα κιβώτια φθάνουν στην Eλλάδα. Tα έξοδα μεταφοράς έχει πληρώσει ο εκ Mικράς Aσίας Hλίας Kοκκώνης. H πρώτη τοποθέτηση δεν είναι επιτυχής σύμφωνα με τον βυζαντινολόγο Aναστάσιο Oρλάνδο για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε έρανος που αποφέρει 10.000 δολάρια και δεύτερη τοποθέτηση, η οποία βοηθά στην ανάδειξη των μοναδικών ξυλόγλυπτων.
Το ιστορικό Τέμπλο της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης, μαζί με τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Ιερό Άμβωνα, αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής τέχνης, που απεικονίζουν -κατά τρόπο ανάγλυφο- όχι μόνο περίτεχνα διακοσμητικά στοιχεία, αλλά και πλήθος θεμάτων, υπό μορφή ξυλόγλυπτων παραστάσεων, από την Αγία Γραφή και τη ζωή της Εκκλησίας. Έχουν κατασκευαστεί κατά τον 19ο αιώνα από τα χέρια του ίδιου, σπουδαίου, πλην άγνωστου σήμερα τεχνίτη, ο οποίος συνδύασε την ελληνική παράδοση με το δυτικό μπαρόκ. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η όλη σύνθεση του τέμπλου «μοιάζει να πάλλεται, προσφέροντας στον επισκέπτη τη ζωή, την κίνηση και τη χαρά της δημιουργίας».
Ο Ναός πανηγυρίζει την Κυριακή της Σαμαρείτιδος, εορτή της αγίας μεγαλομάρτυρος Φωτεινής, πολιούχου Νέας Σμύρνης. Επίσης, με ιδιαίτερη ευλάβεια εορτάζονται την 23η Φεβρουαρίου η μνήμη του αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης (πολιούχου της Σμύρνης) και την Κυριακή προ της Υψώσεως, τον Σεπτέμβριο, η μνήμη του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης. Ο προσφυγικός συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής στην Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ.
Τα εβραϊκά νεκροταφεία και ο προσφυγικός συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής
στην Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ.: «Μνήμες στο χώρο και το χρόνο»
Καθηγητή Παρασκευά Σαββαΐδη, Εργαστήριο Γεωδαισίας και Γεωματικής, Τμήμα
Πολιτικών Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (από την εισήγηση)
Το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, στο ΑΠΘ, μοναδικό
στοιχείο μνήμης του ιστορικού προσφυγικού οικισμού.
Ο χώρος στην περιοχή της Πανεπιστημιούπολης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καταλήφθηκε από το 1922-23, για να στεγάσει δεκάδες στην αρχή και εκατοντάδες οικογένειες προσφύγων στη συνέχεια. Σιγά – σιγά και χωρίς να συναντήσουν ιδιαίτερες δυσκολίες και απαγορεύσεις, οι πρόσφυγες συνέχισαν να κτίζουν μικρά σπίτια ή παράγκες στο χώρο της σημερινής Πανεπιστημιούπολης και της ΔΕΘ, μεταξύ της οδού Νοσοκομείων και της Λεωφόρου Στρατού καθώς και μεταξύ της Λεωφόρου Στρατού και της οδού Ντεσπεραί. Με τον τρόπο αυτό άρχισε να δημιουργείται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ένας συνοικισμός που στέγαζε πρόσφυγες, οι οποίοι κατά πλειοψηφία κατάγονταν από τη Σμύρνη και λιγότεροι από άλλες πόλεις της Ιωνίας. Επειδή ακριβώς οι περισσότεροι αρχικοί πρόσφυγες κατάγονταν από τη Σμύρνη, όπου μητροπολιτικός ναός ήταν ο ναός της Αγίας Φωτεινής, ο προσφυγικός συνοικισμός ονομάσθηκε συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής. Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και στα επόμενα χρόνια, ενώ καταλήφθηκαν και εκτάσεις των εγκαταλελειμμένων τουρκικών νεκροταφείων.
Το 1929 αναφέρεται ότι οι κάτοικοι ήταν 15.000 (Εφημερίς των Βαλκανίων), ενώ το 1932 στον Μέγα Οδηγό Θεσσαλονίκης και Περιχώρων οι κάτοικοι υπολογίζονται σε 13.000 (Γαβριηλίδης, 1932). Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής ήταν ο δεύτερος σε αριθμό κατοίκων μετά το συνοικισμό της Τούμπας.
Ο συνοικισμός αποτελούνταν από την Άνω και την Κάτω Αγία Φωτεινή (Σαββαΐδης, 2011). Στην Κάτω Αγία Φωτεινή τα σπίτια είχαν τα στοιχειώδη απαραίτητα για μια αξιοπρεπή ζωή, όπως τρεχούμενο νερό, ηλεκτρικό και βόθρους–αποχωρητήρια, δεν συνέβαινε όμως το ίδιο στην Άνω Αγία Φωτεινή που ήταν μεγαλύτερη σε έκταση και αριθμό κατοίκων. Οι συνθήκες διαβίωσης στο συνοικισμό της Άνω Αγίας Φωτεινής ήταν πολύ δύσκολες με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτό της έλλειψης νερού. Κατά τα πρώτα χρόνια, τα σπίτια δεν είχαν σύνδεση με το υδρευτικό δίκτυο της πόλης. Για τις ανάγκες των κατοίκων είχε κατασκευαστεί σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο μια δημόσια, κοινόχρηστη βρύση. Επίσης, δεν υπήρχε ηλεκτροφωτισμός, ενώ η λάσπη αποτελούσε χαρακτηριστικό των δρόμων με το πρώτο ψιλόβροχο.
Από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής είχε προσωρινό χαρακτήρα. Η στέγαση πυροπαθών και η στέγαση προσφύγων είχαν την έννοια της ανακούφισης και συνδρομής μέχρι να οργανωθεί κάτι λειτουργικότερο και μονιμότερο. Σύντομα, στο χώρο των νεκροταφείων άρχισαν να αναπτύσσονται παράνομες δραστηριότητες και να συγκεντρώνονται κάθε λογής περιθωριακά άτομα. Στο συνοικισμό της Αγίας Φωτεινής συναντούσε κανείς ταβέρνες, τεκέδες και οίκους ανοχής ανάμεσα στα σπίτια και τις παράγκες των προσφύγων (Ζαφείρης, 1990).
Ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων αποτελούσε πλέον ένα σοβαρό πρόβλημα για την πόλη της Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη της να ζητάει την κατάργησή του. Έτσι, το 1930 αποφασίστηκε από την τότε Κυβέρνηση Βενιζέλουη μεταφορά του προσφυγικού συνοικισμού της Αγίας Φωτεινής σε άλλο τμήμα της πόλης, ώστε ο χώρος να αποδοθεί στο Πανεπιστήμιο για την μελλοντική επέκτασή του, όπως προέβλεπε το νέο Σχέδιο Πόλεως Θεσσαλονίκης. Αν και τα περισσότερα αυθαίρετα κτίσματα απομακρύνθηκαν από το σημερινό χώρο της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, δεν συνέβη το ίδιο με εκείνα που βρίσκονταν στο σημερινό χώρο της Πανεπιστημιούπολης.
Ήδη από το 1927 είχε αρχίσει η διαδικασία της δημιουργίας Πανεπιστημιούπολης στο χώρο που βρίσκεται σήμερα με την παραχώρηση του κτιρίου της σχολής Ινταντιέ (Κυριαζόπουλος, 1976). Το 1930 παραχωρήθηκε από το Δημόσιο το γήπεδο του Ηρακλή (5 στρ.), το 1937 χώρος από τα υπό απαλλοτρίωση εβραϊκά νεκροταφεία (12.3 στρ.). Μετά την κατοχή, παραχωρήθηκαν στο Πανεπιστήμιο 150 στρ. από τα (κατεστραμμένα πλέον) εβραϊκά νεκροταφεία.
Το 1948 αγοράστηκαν από την Υπηρεσία Διαχείρισης Ανταλλαξίμων Μουσουλμανικών Κτημάτων διάφορα οικόπεδα και από το χώρο της Αγίας Φωτεινής (76 στρ.). Το 1955 αγοράστηκαν άλλα δύο οικόπεδα (98 στρ.) στην περιοχή του σημερινού Τελλόγλειου Ιδρύματος και 86 στρ. στην περιοχή του σημερινού πανεπιστημιακού γυμναστηρίου. Με τον τρόπο αυτό συγκροτήθηκε ο χώρος της Πανεπιστημιούπολης (Σαββαΐδης & Μπαντέλλας, 2000), οποίος απλωνόταν σε έκταση περίπου 433 στρ.
Ωστόσο, εκτός από τα παραπήγματα της Αγίας Φωτεινής, ένα πρόσθετο εμπόδιο για την υλοποίση των σχεδίων για την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ήταν η ύπαρξη των εβραϊκών νεκροταφείων σε μεγάλα τμήματα του πανεπιστημιακού οικοπέδου.
Η απαλλοτρίωση του χώρου των εβραϊκών νεκροταφείων είχε κηρυχθεί το 1930 με σχετική πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου ως τροποποίηση του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου. Η Ισραηλιτική Κοινότητα ήταν βέβαια σφόδρα αντίθετη με την απαλλοτρίωση του χώρου. Ωστόσο, η κοινή γνώμη της πόλης ήταν επίσης ισχυρά υπέρ. Η σχετική πράξη απαλλοτρίωσης και αποζημίωσης συντάχθηκε, έλαβε τον αριθμό 767/1936, αλλά ουδέποτε τέθηκε σε ισχύ.
Η πλήρης καταστροφή των νεκροταφείων συντελέστηκε το 1942 επί Γερμανικής Κατοχής.
Η γερμανική διοίκηση επέμενε στην εφαρμογή του εγκεκριμένου σχεδίου-πόλεως και των αποφάσεων για την απαλλοτρίωση του χώρου. Έγινε αμέσως κατανοητό στην εβραϊκή κοινότητα, ότι η απαλλοτρίωση των Γερμανών θα συνοδευόταν από την πλήρη καταστροφή και ανασκαφή των νεκροταφείων. Σε μικρό χρονικό διάστημα, η πραγματικότητα ήταν σαφής: Η εβραϊκή νεκρούπολη της Θεσσαλονίκης δεν υπήρχε πια.
Στο μεταξύ, πριν από το 1940 στο χώρο της Αγίας Φωτεινής διέμεναν 290 προσφυγικές οικογένειες, οι οποίες προβλεπόταν να αποκατασταθούν σε άλλο μέρος. Μετά την Κατοχή όμως αναγέρθηκαν πολλά ακόμη κτίσματα (με ρυθμό ίσως 2-3 το μήνα) από διάφορους καταπατητές πλέον και όχι πρόσφυγες. Έτσι, όταν το 1948 το Πανεπιστήμιο αγόρασε την ανταλλάξιμη αυτή έκταση, είχε πλέον να αντιμετωπίσει τόσο τους ήδη υπάρχοντες καταπατητές, όσο και το φαινόμενο της συνεχούς αυθαίρετης δόμησης στο χώρο.
Στα μέσα της δεκαετίας του 50, το Πανεπιστήμιο συνέχιζε την προσπάθεια υλοποίησης του προγράμματος της ανοικοδόμησής του. Ωστόσο, 190 στρέμματα της ιδιοκτησίας του στη ΝΔ πλευρά της Πανεπιστημιούπολης βρίσκονταν υπό κατάληψη από μεγάλο αριθμό καταπατητών, στους οποίους οι πρόσφυγες δεν είχαν πλέον την πλειοψηφία. Υπήρχαν περίπου 940 οικογένειες που κατοικούσαν σε περίπου 650 σπίτια και παράγκες στο σημερινό χώρο της Πολυτεχνικής, της Θεολογικής, του Πανεπιστημιακού Γυμναστηρίου, αλλά και στο χώρο για τη διάνοιξη της οδού Εγνατία.
Με την έκδοση μιας σειράς Νόμων, Αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου και του
Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας εγκρίθηκε η μετεγκατάσταση των οικογενειών που κατοικούσαν στην Αγία Φωτεινή σε οικόπεδα του Κρατικού Αστικού Προσφυγικού Συνοικισμού Νέας Κρήνης. Με την έγκριση της παραχώρησης οικοπέδου και χορήγησης αποζημίωσης, ο δικαιούχος έπρεπε να κατεδαφίσει το σπίτι ιδιοκτησίας του στο συνοικισμό της Αγίας Φωτεινής (Σαββαΐδης & Μπαντέλλας, 2000). Οι προβλεπόμενες διαδικασίες πραγματοποιήθηκαν και ολοκληρώθηκαν προς τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1960 με τη στενή επίβλεψη του Πανεπιστημίου.
Ο συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής και ο χώρος των εβραϊκών νεκροταφείων αποτελούν ένα μέρος της ιστορίας του χώρου της Πανεπιστημιούπολης και της ίδιας της Θεσσαλονίκης. Οι πυροπαθείς, οι πρόσφυγες, οι περιθωριακοί κάτοικοι και οι λειτουργίες του συνοικισμού παραμένουν αχνές σκιές στη μνήμη ολοένα και λιγότερων. Η μελαγχολική προσωρινότητα, η αβεβαιότητα του αύριο, ο καθημερινός αγώνας των προσφύγων για την επιβίωση ταιριάζουν με τη μελαγχολία των νεκροταφείων που για αιώνες έπνιγαν κάθε θόρυβο στην περιοχή
αυτή της πόλης.
Όμως σήμερα, τα ψιθυρίσματα των ψυχών των ανθρώπων και τα χαμηλόφωνα τραγούδια των προσφύγων ανακατεύονται στην πολύβουη, πολυσύχναστη καθημερινότητα της σημερινής Πανεπιστημιούπολης σε ένα ύμνο αισιοδοξίας και ελπίδας. Αισιοδοξία και ελπίδα που η ελληνική κοινωνία χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε...
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ γράφει
για την Αγία Φωτεινή Σμύρνης το 1898
Διακρίνω τὸ περίφημον κωδωνοστάσιον τῆς Ἁγίας Φωτεινής˙ ἕνα πάλλευκον καὶ πολυσύνθετον κομψὸν οἰκοδόμημα ἀπὸ ὡραία λευκὰμάρμαρα, μὲ κίονας καὶ κιονίσκους καὶ τόξα καὶ τοξίδια, μὲ εὔμορφα γεγλυμμένα στολίσματα, ὅπου ἀλλοῦ πουθενὰ δὲν ἔχω ἰδεῖ. Ἂς εἰσέλθωμεν λοιπὸν εἰς τὴν Μητρόπολιν τῆς Σμύρνης. Μεγάλη, δενδροφυτευμένη, ἀνθόσπαρτος καὶ δροσόλουστος πλατεία, μὲπλατάνους χλοερᾶς καὶ εὐώδεις βασιλικούς, περικλείει τὸν σεπτὸν ναὸν τῆς ἁγίας Φωτεινῆς, ταπεινὸν ἔξωθεν, εὐτελῆ, ἄνευ τρούλλου, πλην γέμοντα ενδον ἀρχαιότητος, καλλιτεχνημάτων και κατανύξεως. Καθὼς ἐπληροφορήθην, καθ’ ἢν χρονικὴν περίοδον ἐκτίσθη ἡ Ἁγία Φωτεινή, ὁ Σουλτάνος εἶχεν ἀπαγορεύσει εἰς τοὺς Ἕλληνας τὴν ἀνακαίνισιν ἢ ἀνέγερσιν Ναῶν. Ὅμως οἱ Σμυρναῖοι κατώρθωσαν νὰλάβουν μίαν ἄδειαν, ἰσχύουσαν διὰ 40 ἡμέρας. Κτίσται λοιπὸν 100 μὲβοηθοὺς ἄλλους τόσους, θεμελιωθέντος τοῦ Ναοῦ, εἰργάζοντο καὶ τὰς νύκτας ἀκόμη, ἴνα καταστῆ δυνατὸν νὰ τελειωθῆὁ Ναὸς ἐντός της ὁρισθείσης προθεσμίας. Ὅπερ καὶ κατωρθώθη. Ὅμως ἀπέμεινε μικρὸν μέρος αὐτοῦ, πρὸς τὸν Νάρθηκα, ἄστεγον. Ἐπειδὴ δὲ ἐξημέρονε Κυριακή, καὶ εἶχεν ἀποφασισθῆ νὰ γείνουν τὰ ἐγκαίνια τοῦΝαοῦ κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν, καὶ τελεσθῆἡ πρώτη λειτουργία, ἐστέγασαν τὸ μέρος ἐκεῖνο μὲ μουσαμᾶν. Πλῆθος λοιπὸν κόσμου, ὅλοι οἱ εὐλαβεῖς Σμυρναῖοι, ἄρχοντες καὶἐργατικοί, καὶ οἱ τῶν διαφόρων Ἰσναφίων, ἐπλήρωσαν τὸν Ναὸν μὲ χαρὰν ἀπερίγραπτον, ἡὁποία ἄστραπτεν εἰς τὰ πρόσωπα ὅλων. Αἴφνης ὅμως μία θύελλα, μία λαίλαψ ἐπισυμβάσα, ἀνέτρεψε τὸν μουσαμᾶν, βροχὴ δὲ ραγδαία ἐπακολουθήσασα κατεπλημμύρησε τὸν Ναόν. Ὅμως, τοῦτο εἶνε τὸθαυμαστόν, κανεὶς δὲν μετεκινήθη ἀπὸ τὴν θέσιν ἕως τέλους τῆς θείας Λειτουργίας.
Ἦτο Σάββατον ἑσπέρας ὄτε εἰσῆλθον. Ἐψάλλετο ὁ ἑσπερινός. Ὁμητροπολίτης Σμύρνης, ὁ σεβασμιώτατος κ. Βασίλειος, μὲ τὴν λευκὴν γενειάδα του, μὲ τὴν ἀφελῆὅλην μορφήν του καὶ μὲ τὰ γυαλιά του, ἐχοροστάτει. Παρ’ αὐτῶ, ἐπὶ χαμηλοτέρου θρόνου, ὁ μέγας ἀρχιδιάκονος ὡς φρουρός ἑξὰς δ’ ὅλη ἱερέων ἐτέλει τὸν ἑσπερινὸν μετὰ διακόνων. Καὶ δὲν ἦτο —μὴ θαρρῆτε— καμμία πανήγυρις. Ἁπλῶς ἦτο ἁπλῆς Κυριακῆς ἑσπερινός. Σαββατόβραδον. Ἱερεὺς ἐν μέσω ἱστάμενος ἀνέγνω τὸ Κάθισμα τοῦ Ψαλτηρίου. Οἱ ψάλται μὲτὸἱερὸν τῶν ἔνδυμα, μὲ τοὺς βοηθοὺς τῶν, ἔψαλλον παναρμονίως ὅλην τὴν ἀκολουθίαν τοῦἑσπερινοῦ, ἐνῶὀ ναός επληρουτο (ἀκούσατε! ἀκούσατε!) ἐπληροῦτο κόσμου. Ὄχι ἀργοῦ, ἀλλὰ κόσμου τῆς δουλειᾶς, ὅστις ὅμως ἀφίνει πρὸς στιγμὴν τὴν ἐργασίαν τοῦ (ἄκουε οὐρανέ! ἐνωτίζου ἡ γῆ!) ἀφίνει τὴν ἐργασίαν του, διὰ νὰ προσευχηθῆ. (Τί λέγεις, κύριε πρώην πρεσβευτά, ἀπὸ τὸ Λονδίνον, μὲ τὰ γυαλιά; Χρειάζεται μεταρρυθμισιν η ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Σμύρνης;) Μοῦφαίνεται ὅτι τὰ κεφάλια μας, δυστυχῶς, χρειάζονται μεταρρύθμισιν καὶ ξεθυμαίνομεν, πότε εἰς τὸ κακόμοιρον τὸ Σύνταγμα, καὶ πότε εἰς τὴν δυστυχισμένην τὴν Ἐκκλησίαν! Καὶ ὁ «Ἱερὸς Σύνδεσμος» τὰχάφτει αὐτὰ τὰ δόγματα ἀπὸ τὴν Λόντραν, χωρὶς νὰ διαμαρτυρηθῆ. Καὶ ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ πιστεύση τουλάχιστον, ὅτι δὲν εἶναι διαμαρτυρόμενος. Καλὸ κι’ αὐτό! Τάξις, σεμνοπρέπεια καὶἀκρίβεια ἀπαράμιλλος. Ποῦ νὰ φανῆ τὸ θαῦμα αὐτὸ ἐν Ἀθήναις, ὅπου ὁἑσπερινὸς τελεῖται σὰν κρυφά, σαναγγαρία, σὰν μὲἐντροπὴν μήπως ἀποκληθῶσιν ἀπὸ τὴν Λόντραν βαττολογοῦντες οἱ χριστιανοί. Ἄξιον σημειώσεως εἶνε ὅτι ἡ ἑλληνικὴ Χριστιανικὴ κοινωνία τῆς Σμύρνης, διεκρίθη πάντοτε, μάλιστα εἰς τοὺς πρὸ τῆς Ἐπαναστάσεως χρόνους διὰ τὴν εὐσέβειαν, τὴν εὐλάβειαν καὶ τὰ φιλακόλουθα ὡραία χριστιανικὰ αἰσθήματά τους. Ἠμπορεῖ νὰ συνετέλεσεν εἰς τοῦτο ἡἱστορικὴ Σχολή της, ἡ Εὐαγγελικὴ καλούμενη, ἔνθα ἐδίδαξαν ἐπισημότατοι κληρικοὶ τῆς Ἑλληνικῆς ὀρθοδοξίας, ἐν οἶς ὁ Μέγας Οἰκονόμος. Ἠμπορεῖ νὰ συνετέλεσαν εἰς τοῦτο καὶ οἱ εὐλαβέστατοι ἱεροκήρυκες ὁπού ποτὲ δὲν ἔλειψαν ἀπὸ τὴν πόλιν αὐτήν, τὴν καθαρῶς Ἑλληνικήν, τοὺς χρόνους ἐκείνους, ἐν οἶς ὁἁγιώτατος ἐκείνος Ιωαννης ο ἐκ Λίνδου, διδάσκαλος καὶ ἑρμηνευτὴς καὶσυγγραφεὺς ἐκ τῶν εὐδοκιμωτάτων, ὁ γενόμενος Ἀρχιερεὺς μετὰταῦτα, τοῦ ὁποίου τὰἱερὰ συγγράμματα καὶ σήμερον ἀκόμη ἀναγινώσκονται ἀπὸ τοὺς εὐλαβεῖς χριστιανούς, ὡς ἡ ἈποστολικὴΣαγήνη, ἡ περίφημος ἑρμηνεία τοῦ εἰς τὸ Ἆσμα Ἀσμάτων καὶ ἡ Χρυσοπηγή του, ἡ ὄντως χρυσὴ μετάφρασις τῆς ἑρμηνείας τοῦ θείου Χρυσοστόμου εἰς τὴν Γένεσιν.
![Ο άγιος Χρυσόστομος Μητροπολίτης Σμύρνης στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίας Φωτεινής Σμύρνης το 1919.]( "Ο άγιος Χρυσόστομος Μητροπολίτης Σμύρνης στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίας Φωτεινής Σμύρνης το 1919.")
Ἦτο Σάββατον ἑσπέρας ὄτε εἰσῆλθον. Ἐψάλλετο ὁ ἑσπερινός. Ὁμητροπολίτης Σμύρνης, ὁ σεβασμιώτατος κ. Βασίλειος, μὲ τὴν λευκὴν γενειάδα του, μὲ τὴν ἀφελῆὅλην μορφήν του καὶ μὲ τὰ γυαλιά του, ἐχοροστάτει. Παρ’ αὐτῶ, ἐπὶ χαμηλοτέρου θρόνου, ὁ μέγας ἀρχιδιάκονος ὡς φρουρός ἑξὰς δ’ ὅλη ἱερέων ἐτέλει τὸν ἑσπερινὸν μετὰ διακόνων. Καὶ δὲν ἦτο —μὴ θαρρῆτε— καμμία πανήγυρις. Ἁπλῶς ἦτο ἁπλῆς Κυριακῆς ἑσπερινός. Σαββατόβραδον. Ἱερεὺς ἐν μέσω ἱστάμενος ἀνέγνω τὸ Κάθισμα τοῦ Ψαλτηρίου. Οἱ ψάλται μὲτὸἱερὸν τῶν ἔνδυμα, μὲ τοὺς βοηθοὺς τῶν, ἔψαλλον παναρμονίως ὅλην τὴν ἀκολουθίαν τοῦἑσπερινοῦ, ἐνῶὀ ναός επληρουτο (ἀκούσατε! ἀκούσατε!) ἐπληροῦτο κόσμου. Ὄχι ἀργοῦ, ἀλλὰ κόσμου τῆς δουλειᾶς, ὅστις ὅμως ἀφίνει πρὸς στιγμὴν τὴν ἐργασίαν τοῦ (ἄκουε οὐρανέ! ἐνωτίζου ἡ γῆ!) ἀφίνει τὴν ἐργασίαν του, διὰ νὰ προσευχηθῆ. (Τί λέγεις, κύριε πρώην πρεσβευτά, ἀπὸ τὸ Λονδίνον, μὲ τὰ γυαλιά; Χρειάζεται μεταρρυθμισιν η ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Σμύρνης;) Μοῦφαίνεται ὅτι τὰ κεφάλια μας, δυστυχῶς, χρειάζονται μεταρρύθμισιν καὶ ξεθυμαίνομεν, πότε εἰς τὸ κακόμοιρον τὸ Σύνταγμα, καὶ πότε εἰς τὴν δυστυχισμένην τὴν Ἐκκλησίαν! Καὶ ὁ «Ἱερὸς Σύνδεσμος» τὰχάφτει αὐτὰ τὰ δόγματα ἀπὸ τὴν Λόντραν, χωρὶς νὰ διαμαρτυρηθῆ. Καὶ ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ πιστεύση τουλάχιστον, ὅτι δὲν εἶναι διαμαρτυρόμενος. Καλὸ κι’ αὐτό! Τάξις, σεμνοπρέπεια καὶἀκρίβεια ἀπαράμιλλος. Ποῦ νὰ φανῆ τὸ θαῦμα αὐτὸ ἐν Ἀθήναις, ὅπου ὁἑσπερινὸς τελεῖται σὰν κρυφά, σαναγγαρία, σὰν μὲἐντροπὴν μήπως ἀποκληθῶσιν ἀπὸ τὴν Λόντραν βαττολογοῦντες οἱ χριστιανοί. Ἄξιον σημειώσεως εἶνε ὅτι ἡ ἑλληνικὴ Χριστιανικὴ κοινωνία τῆς Σμύρνης, διεκρίθη πάντοτε, μάλιστα εἰς τοὺς πρὸ τῆς Ἐπαναστάσεως χρόνους διὰ τὴν εὐσέβειαν, τὴν εὐλάβειαν καὶ τὰ φιλακόλουθα ὡραία χριστιανικὰ αἰσθήματά τους. Ἠμπορεῖ νὰ συνετέλεσεν εἰς τοῦτο ἡἱστορικὴ Σχολή της, ἡ Εὐαγγελικὴ καλούμενη, ἔνθα ἐδίδαξαν ἐπισημότατοι κληρικοὶ τῆς Ἑλληνικῆς ὀρθοδοξίας, ἐν οἶς ὁ Μέγας Οἰκονόμος. Ἠμπορεῖ νὰ συνετέλεσαν εἰς τοῦτο καὶ οἱ εὐλαβέστατοι ἱεροκήρυκες ὁπού ποτὲ δὲν ἔλειψαν ἀπὸ τὴν πόλιν αὐτήν, τὴν καθαρῶς Ἑλληνικήν, τοὺς χρόνους ἐκείνους, ἐν οἶς ὁἁγιώτατος ἐκείνος Ιωαννης ο ἐκ Λίνδου, διδάσκαλος καὶ ἑρμηνευτὴς καὶσυγγραφεὺς ἐκ τῶν εὐδοκιμωτάτων, ὁ γενόμενος Ἀρχιερεὺς μετὰταῦτα, τοῦ ὁποίου τὰἱερὰ συγγράμματα καὶ σήμερον ἀκόμη ἀναγινώσκονται ἀπὸ τοὺς εὐλαβεῖς χριστιανούς, ὡς ἡ ἈποστολικὴΣαγήνη, ἡ περίφημος ἑρμηνεία τοῦ εἰς τὸ Ἆσμα Ἀσμάτων καὶ ἡ Χρυσοπηγή του, ἡ ὄντως χρυσὴ μετάφρασις τῆς ἑρμηνείας τοῦ θείου Χρυσοστόμου εἰς τὴν Γένεσιν.
Ο άγιος Χρυσόστομος Μητροπολίτης Σμύρνης στον Ιερό
Μητροπολιτικό Ναό Αγίας Φωτεινής Σμύρνης το 1919.
Αὐτὰ ὅλα συνετέλεσαν εἰς τὸ νὰ σχηματίσωσιν ἐν Σμύρνη μίαν ευλαβεστατην κοινωνίαν, ἤτις μεταξὺ ἄλλων, πλουσιώτατα συνέτρεχεν εἰς τὴν ἐκτύπωσιν ἐν Βενετία ὅλων τῶν ἱερῶν συγγραμμάτων, δὶ‘ ὠν εγαλουχείτο το Ἑλληνικὸν Γένος ἐν ταῖς μαύραις τῆς δουλείας τοῦ ἡμέραις, ὧν ἡ ἀνάγνωσις τόσον εἶχε παιδαγωγήσει χριστιανικοὺς καὶ τοὺς ἀριστοκρατικοὺς οἴκους ἐκεῖτῶν Ἑλλήνων, ὥστε πολλοὶ τούτων ἤσαν αὐτόχρημα Ἐκκλησίαι, ὡς ὁτοῦ Μαυρογορδάτου, ὡς ἀναφέρουσιν οἱ πρόλογοι τῶν ἐκδόσεων αὐτῶν ὅπως ὑπῆρχον οἱ οἶκοι τῶν πρώτων Χριστιανῶν, κατὰ τὸν θεῖον Παῦλον. Θαρρείς κ’ εἶναι μουσεῖον χριστιανικὸν ἐν ἐνεργεία ὁ ναὸς αὐτός. Μουσεῖον μάλιστα ζῶν. Τὸ σεπτότερον δέ, τὸ παρέχον τόσον θάμβος, τὸ καταπλῆσσον ἀμέσως τὸν εἰσερχόμενον, τὸ προξενοῦν, τὸχορηγοῦν, τὸ ἐπιβάλλον τὴν κατάνυξιν, εἶνε τὸ μέγα αὐτοῦ τέμπλεον. Ὑψηλόν, βαρύ, μεγαλοπρεπές. Σὰν νὰ σοὺ παρουσιάζεται μὲ ὅλην τὴν ὑπερήφανον αἴγλην τῆς καμμία βυζαντινὴ σκηνογραφία αἴφνης, ἀφοῦ ἔμβης εἰς τὸν ναόν. Καὶ τὸ περιβάλλει ὁ λαὸς μὲ ὅλην την αγάπην του• τὸ καμαρόνει, τὸ λατρεύει.
εικ.: Ο ξυλόγλυπτος άμβωνας του Ι. Μητροπολιτικού
Ναού Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης που διασώθηκε
από την Καταστροφή του 1922 και μεταφέρθηκε
στη Νέα Σμύρνη από τον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου
του «Επάνω Μαχαλά» της Σμύρνης.
— Εἶδες τὸ τέμπλεον; Σέ ἐρωτοῦν πάντοτε, ὄτε περὶ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς γίνεται λόγος. Εἶνε ἔργον ἐκ ξύλου καστανοχρόου, τοῦπαρελθόντος αἰῶνος ἢ τῶν ἀρχῶν τοῦ παρόντος, ὄτε δὲν εἶχεν ἀκουσθῆ ἀκόμη ἡ Ἀναγέννησις, καὶ ἔζη ἡἈνατολὴ μὲ τας παραδόσεις της βυζαντινῆς τέχνης, γνήσια πρότυπα περισώζουσα, ἀριστουργηματικὸν λεπτούργημα ξυλογλυπτικῆς. Ὅ,τι εἶναι τὰμικροσκοπικὰ ἁγιοσκαλίσματα τοῦ διασήμου ξυλογλύπτου Κοσμᾶτοῦ Λαυριώτου, τοῦ ἐπιλεγομένου Κοσμαδελη. Τὸ αὐτὸ εἶνε ἐν μεγαλογραφία τὸ τέμπλεον τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς. Ἔργον πολυπλοκώτατον ἀπὸ τῶν σομακίου πορφυλοκεύκων κιονίσκων τοῦμέχρι τοῦ Μεγάλου Σταυροῦ, ὅστις ἐν μέσω φύλλων χρυσῶν, μέσα εἰς τὰ ἄνθη, τοὺς ἥλιους τοὺς χρυσούς, ἐστεφανωμένος, νικητής, ἵσταται ὑψηλά, σὰν κλωνάρι τρυφερὸν ποὺ τὸἐνηγκαλίσθη ὁ κισσός, τρόπαιον καλλίνικον τῆς ὀρθοδοξίας. Ὅλα τὰ λουλούδια τοῦ κάμπου, ὅλα τὰ ἀγριολούλουδα τοῦ βουνοῦ, ὅλοι οἱ καρποὶ τῶν δένδρων καὶὅλα τὰπουλιά, συνδεθέντα ἀπὸ τὸν ξυλογλύπτην ἁρμονικῶς μὲ κλάδους καὶφύλλα, εἰς ποικίλους σχηματισμούς, ἀπετέλεσαν τὸ καλλιτέχνημα τοῦτο, τὸ μέγα και σεμνόν, δὶ’ ὅπερ, θαρρεῖς, ἐκτίσθη ὁ ναός, ἔτσι βιαστικά, μὴ τυχὸν καὶ φθαρῆ τὸ καλλιτέχνημα. Καὶ ἐξέχουσιν ἐν ἁρμονία τὰ ἄνω μέρη αὐτοῦ, σὰν ἐξῶσται μὲ πύργους, πύργους μὲ τὰς ἐπάλξεις τῶν, τοὺς πύργους τῆς Νέας Σιῶν. Εἰς τὰ δύο δὲ θαυμάσια βημόθυρά του ὑπάρχουν ὡραῖαι ξυλόγλυπτοι καὶ πολυσύνθετοι παραστάσεις, ὡς ἡ Κοίμησις καὶ τὰ εἰσόδια τῆς Θεοτόκου.
Κ’ ἐπὶ τῶν τοίχων δὲ τοῦ ναοῦ, ὑψηλὰὅμως ἐν σκότει, ὑπάρχουσι καλαί τοιχογραφιαι, δυσκόλως φαινόμεναι κατωθεν. Ἡ ὅρασις τοῦ Ἠσαΐου, ἡ ἀνάβασις τοῦἨλία, οἱ τρεῖς Παῖδες ἐν τὴ καμίνω, ὁ Δανιὴλ ἐν τῷ λάκκω, ἡ ὀπτασία τοῦ Ἰεζεκιήλ, ἡ Σταύρωσις, θαυμάσια γραφή, παριστώσα τὴν στιγμὴν αὐτὴν τῆς σταυρώσεως, ὄτε οἱ σταυρωταί, θηρία, βαστάζουσι τὸν Κύριον Ἠμῶν, ἄκακον, ὡς ἀρνίον, ἀγόμενον τοῦ θύεσθαι. Ἡ δὲ συνήθης παρ’ ἠμὶν εἰκὼν τῆς Σταυρώσεως, αὐτὴἐπιγράφεται: «Καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα». Ἄλλη ὡραία γραφὴ ἐπιγράφεται: «ὁ θρῆνος τῆς Παναγίας», ἔνθα παρίσταται μόνη ἡ Θεοτόκος, βαστάζουσα νεκρὸν τὸν Υἱὸν αὐτῆς εἰς τὰς ἄχραντους ἀγκάλας, μέγαν μεγαλωστί, κατανυκτικώτατον διπρόσωπον σύμπλεγμα, ἀναφρικιαστικᾶς συγκινήσεις προκαλοῦν. Καὶ ὅμως παραδόξως ἤκουσα ὅτι τὸ συμβούλιον τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητος ἀπεφάσισε την κατεδάφισιν της ἁγίας Φωτεινῆς καὶ τὴν ἀνοικοδόμησιν ἐπὶ τῶν θεμελίων αὐτῆς ἄλλης μητροπόλεως. Ευτυχώς αι ἐφημερίδες τῆς Σμύρνης διευθύνονται ἀπὸ ὀρθοδόξους ἕλληνας, τηροῦντας τὰ πάτρια ἔργω καὶ λόγω. Τῶν ὁποίων τὸ μάτι δὲν ξιππάζεται πρὸς τὴν θέαν τῶν ὀθνείων, οὐδὲ τὸ οὖς σαγηνεύεται ἀπὸτοὺς πολιτισμένους δῆθεν λόγους τῶν ἐν Ἑσπερία σπουδασάντων θεολόγων καὶ ἐπιδεικνυόντων τὴν σπουδὴν αὐτῶν ἐν τὴ καταστροφὴπαντὸς βυζαντινοῦ, αἳ ἐφημερίδες, λέγω τῆς Σμύρνης ἐξηγέρθησαν καὶ ἔγραψαν κατὰ τῆς μελετωμένης αὐτής ιεροσυλιας, ἤτις ἐλπίζομεν ὅτι δὲν θὰ συντελεσθῆ.
Τὴν ἐπαύριον ἐκκλησιάσθην πάλιν εἰς τὴν ἁγίαν Φωτεινήν. Ἐλειτουργοῦσεν ὁ Μητροπολίτης Σμύρνης. Λίγο-λίγο ἐγέμισεν ἡ ἐκκλησία ἀπὸ Σμυρναίους. Τὰ ἐργατικὰ ἰσνάφια, τοῦ ἐμπορίου τοῦπολυδαιδάλου οἱ ἀντιπρόσωποι, τὰ πληρώματα τῶν ἐμπορικῶν μας ἱστιοφόρων ὁπού προτιμοῦν ἰδιαιτέρως τὴν ἁγίαν Φωτεινήν, κατέλαβον ὄλας τὰς στοᾶς τὴν αὐλὴν ἀκόμη ὁλόκληρον. Ἦτο προεόρτια της Μεταμορφώσεως, ὡραία ἀκολουθία. Ὁ δὲ ὀνομαστὸς πρωτοψάλτης τῆς Σμύρνης, ὁ γλυκύμολπος Μισαϊλιδης, ἔψαλε τὰς ὡραίας καταβασίας Χοροι Ἰσραήλ με ἰδιαιτέραν τινὰ διάθεσιν, ἴσως ἐνθουσιασθεῖς ἀπὸτὴν γοητεύουσαν ποίησιν τοῦ θείου μελωδοῦ Κοσμᾶ, τόσον χαριτωμένα, τόσον γλυκά, ὥστε ὅταν ἔψαλλε τῆς ἐννάτης ὠδῆς τὸν εἰρμόν Ο τόκος σου ἄφθορος ἐδείχθη, παρ’ ὀλίγον νὰ χειροκροτήσω, παρ’ ὀλίγον νὰ φωνάξω: Νὰ μουσικὴ μία φορά! Καὶὄντως εινε γλυκύτατον τὸ σμυρναϊκὸν ἰδίωμα της Βυζαντινῆς μουσικῆς, τὸὁποῖον πρῶτον ἀνέδειξεν ὁ πρωτοψάλτης τῆς Σμύρνης, ὁ ἀηδονόστομος Νικολαος, τοῦ ὁποίου τὰ μουσουργήματα ἀκουόμενα ἀφίνουσιν ἀνεξάλειπτον γοητείαν βαθειὰ εἰς τὴν καρδίαν διὰ τὸ πάθος τῶν διὰ τοῦτο ἐξόχως ἀρέσκουσιν εἰς τοὺς ἱεροψάλτας, ἂν καὶ εἰς τὸ Φανάριον, ὅπου προτιμᾶται ἡ αὐστηρὰ καὶ ἁπλούστατη γραμμὴ Πέτρου τοῦ Λαμπαδαρίου, δὲν τὰ δέχονται. Ἐν Ἀθήναις δὲ μετὰ πολλῆς περιπαθείας τὰ προτιμᾶ πάντοτε καὶ τὰ ἐκτελεῖ εἰς τὸν ἱερὸν Ναὸν τοῦἁγίου Γεωργίου Καρύτση ὁ ἀγαπητὸς ἰατρὸς κ. Θεοχάρης μὲ τὴν συμπαθητικὴν φωνήν του. Εἰς τὴν ἁγίαν Φωτεινὴν τελεῖται καθ’ ἑκάστην ἡ θεία Λειτουργία —εἰς τὰ δύο του παρεκκλήσια ὄμως— δεξιὰ καὶ ἀριστερά, κατανυκτικότατα πάντοτε καὶ σεμνότατα, διότι οἱ ἱερεῖς τῆς ἁγίας Φωτεινῆς ἐναρμονίζουσι τὴν φωνὴν τῶν σύμφωνα μὲτὰς ὁδηγίας τοῦ κ. Μισαηλίδου. καὶ οὕτως ἀποκτᾶ μίαν χάριν ἐμμελὴπάσα ἱερουργία τῶν, ἔστω καὶἐν καθημερινή. Ἐκεῖνο δὲὅπου μου ἐκίνησε τὴν περιέργειαν ἰδιαιτέρως εἶνε τοῦτο, ὅτι εἰς τὰς καθημερινᾶς αὐτᾶς λειτουργίας ψάλλει πάντοτε ἔνας τυφλος με μίαν γλυκυτάτην φωνὴν ψάλτης, ὅστις χωρὶς νὰ βλέπη, ἐξ ἀκοῆς μόνον, ἔμαθε καὶἐκτελεῖ θαυμασίως, χωρὶς νὰ παρεκκλίνη διόλου ἀπὸ τὴν γραμμὴν τοῦ συνθέτου, χωρὶς νὰ παρίδη κανένα φθόγγον, ὅλα τὰ ὡραιότερα μουσουργήματα τῶν ὀνομαστότερων πρωτοψαλτῶν τῆς Σμύρνης. Ω Σμύρνη μοῦ ὡραία, πατρὶς τοῦ τυφλοῦ Ὁμήρου! Ω γλυκύτατη Ἰωνία, κοιτὶς τῆς τέχνης καὶ τῶν γραμμάτων. Τὸν τυφλὸν αὐτὸν ψάλτην μ’ ἀρέση νὰ τὸν ἀκούω κάθε πρωὶψάλλοντα τὸν Χερουβικὸν ὕμνον καὶ τὸ Ἄξιον ἐστὶν εἰς ἐναρμόνιον πρῶτον ἦχον. Ἔχει τὴν καταγωγήν του ἀπὸ τοὺς ἀοιδοὺς τῶν Ὁμηρικῶν ἐπῶν χωρὶς ἄλλο.
Συγκίνηση. Πρώτη Θεία Λειτουργία στην Αγία
Φωτεινή Σμύρνης μετά από 92 χρόνια σιωπής
Ζώντας μιαν Ανάσταση!
Πρώτη Θεία Λειτουργία Επισκόπου Ερυθρών Κύριλλου στην Αγία Φωτεινή Σμύρνης. Θερμές ομιλίες από εκπροσώπους Μικρασιατών στις 29 Σεπτεμβρίου 2016
Σε ατμόσφαιρα αναστάσιμης αγαλλίασης ο Μητροπολίτης Ερυθρών Κύριλλος (κατά κόσμο Ιωάννης Συκής) τέλεσε την πρώτη, μετά την χειροτονία του από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, Βαρθολομαίο, Θεία Λειτουργία στο ναΐδριο της Αγίας Φωτεινής, στη Σμύρνη.
Ο Επίσκοπος Ερυθρών, με οικογενειακή καταγωγή από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί) ήταν ενδεδυμένος με απλή λευκή αρχιερατική στολή διακοσμημένη με κυανά πολυσταύρια.
Μαζί του συλλειτούργησαν δύο πνευματικοί αδελφοί του από το κελί του Αγίου Νικολάου του Χαλκιά του Αγίου Όρους, όπου το 1990 έλαβε το μοναχικό σχήμα, ο μικρασιατικής καταγωγής αρχιμανδρίτης Μάξιμος, ο επίσης μικρασιατικής καταγωγής πρωτοπρεσβύτερος και μέλος της Ενώσεως Σμυρναίων, Πέτρος Μελιδώνης, κληρικοί από την Μυτιλήνη, όπου υπηρέτησε ως αρχιμανδρίτης επί σειρά ετών, και από άλλα μέρη της Ελλάδος.
Συμπροσευχήθηκαν από το ιερό βήμα ιεράρχες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και παρέστησαν ρωμαιοκαθολικοί ιερείς από την περιοχή της Σμύρνης.
Ο ναός της Αγίας Φωτεινής αποδείχθηκε μικρός για τους πιστούς, με αποτέλεσμα πολλοί να παραμείνουν στην καταπράσινη αυλή και από εκεί να προσευχηθούν και στο τέλος να λάβουν από τον Επίσκοπο Ερυθρών Κύριλλο το αντίδωρο και εικονίδιο με τον προστάτη Άγιο του.
Ο εκ των παλαιοτέρων αρχόντων του Οικουμενικού Θρόνου, καθηγητής, θεολόγος και συγγραφέας, Αριστείδης Πανώτης, Άρχων Μέγας Ιερομνήμων, δώρισε στον Επίσκοπο Ερυθρών εικόνα 300 χρόνων με τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και τον Άγιο Χαραλάμπη.
Επίσης, ήταν παρόντες ο βουλευτής Λέσβου της ΝΔ Χαράλαμπος Αθανασίου, ο πρώην βουλευτής στην ίδια εκλογική περιφέρεια, Παύλος Βογιατζής, οι πρόεδροι της Ενώσεως Σμυρναίων, της Εστίας Νέας Σμύρνης και άλλων Μικρασιατικών Συλλόγων , καθώς και ο πρόεδρος του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, Αντώνης Βογιατζής. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ψάληκε τρισάγιο για τους ειρηνικώς κοιμηθέντες και μαρτυρικώς τελειωθέντες Σμυρναίους και Μικρασιάτες.
Με θερμά λόγια μίλησαν σε επίσημο γεύμα ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, Γεώργιος Αρχοντάκης, ενώ αίσθηση έκανε για το συναίσθημά της η ομιλία του εκπροσώπου της υπό ίδρυση Αδελφότητας Μικρασιατών Μυτιλήνης, δημοσιογράφου και ανταποκριτή του ΑΠΕ-ΜΠΕ, Στρατή Μπαλάσκα.
![Ο Ναός του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη]( "Ο Ναός του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη")
Ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, Γιώργος Αρχοντάκης, επεσήμανε, αναφερόμενος στην εκλογή, μετά από 94 χρόνια του Μητροπολίτη Σμύρνης, Βαρθολομαίου και του Επισκόπου Ερυθρών Κύριλλου, ότι οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη και «η Σμύρνη είναι πια ο αψευδέστερος μάρτυρας των θεαματικών εξελίξεων. Ο ναός του Αγίου Βουκόλου, του προστάτη και πολιούχου της πόλεως, λειτουργεί και πάλι μετά από 92 χρόνια σιωπής. Στις εκκλησίες του Κιρκιντζέ, της Μαινεμένης, του Μπουρνόβα, των Θείρων, της Εφέσου ακούγονται ύμνοι των Χριστιανών προς τον Ουράνιο Πατέρα, η μικρή εκκλησία της Αγίας Φωτεινής γεμίζει από πιστούς».
Ειδικά για τον Επίσκοπο Ερυθρών είπε ότι τα τελευταία τρία χρόνια, που υπηρέτησε ως ιερατικός προϊστάμενος της Ορθόδοξης Κοινότητας Σμύρνης «γίνεται ο κύριος εκφραστής των προσπαθειών του Οικουμενικού Πατριαρχείου να ξαναγίνει η Σμύρνη και η ευρύτερη περιοχή της, έστω σε μικρογραφία ακόμη, η πόλη με τους σπουδαίου ιστορικούς ναούς που εξακολουθούν να ζουν στη μνήμη και στις καρδιές των παιδιών και των εγγονών εκείνων που θυσιάστηκαν στο βωμό των μεγάλων συμφερόντων, του μεγάλου ανταγωνισμού, των μεγάλων σφαλμάτων».
Και ενώ, συνέχισε ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, η καρδιά κτυπούσε δυνατά, κάθε φορά που είχαμε την τύχη να παρακολουθούμε, πιστοί προσκυνητές, τα θυρανοίξια των Ιερών Ναών, οι εξελίξεις έγιναν καταιγιστικές μέσα στο 2016, καθώς την ημέρα των Θεοφανείων ο π. Κύριλλος αγιάζει με τον Σταυρό της Εκκλησίας μας τα καθαγιασμένα νερά της Προκυμαίας. Καταλήγοντας ο κ. Αρχοντάκης είπε:
Ο ναός της Αγίας Φωτεινής αποδείχθηκε μικρός για τους πιστούς, με αποτέλεσμα πολλοί να παραμείνουν στην καταπράσινη αυλή και από εκεί να προσευχηθούν και στο τέλος να λάβουν από τον Επίσκοπο Ερυθρών Κύριλλο το αντίδωρο και εικονίδιο με τον προστάτη Άγιο του.
Ο εκ των παλαιοτέρων αρχόντων του Οικουμενικού Θρόνου, καθηγητής, θεολόγος και συγγραφέας, Αριστείδης Πανώτης, Άρχων Μέγας Ιερομνήμων, δώρισε στον Επίσκοπο Ερυθρών εικόνα 300 χρόνων με τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και τον Άγιο Χαραλάμπη.
Επίσης, ήταν παρόντες ο βουλευτής Λέσβου της ΝΔ Χαράλαμπος Αθανασίου, ο πρώην βουλευτής στην ίδια εκλογική περιφέρεια, Παύλος Βογιατζής, οι πρόεδροι της Ενώσεως Σμυρναίων, της Εστίας Νέας Σμύρνης και άλλων Μικρασιατικών Συλλόγων , καθώς και ο πρόεδρος του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, Αντώνης Βογιατζής. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ψάληκε τρισάγιο για τους ειρηνικώς κοιμηθέντες και μαρτυρικώς τελειωθέντες Σμυρναίους και Μικρασιάτες.
Με θερμά λόγια μίλησαν σε επίσημο γεύμα ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, Γεώργιος Αρχοντάκης, ενώ αίσθηση έκανε για το συναίσθημά της η ομιλία του εκπροσώπου της υπό ίδρυση Αδελφότητας Μικρασιατών Μυτιλήνης, δημοσιογράφου και ανταποκριτή του ΑΠΕ-ΜΠΕ, Στρατή Μπαλάσκα.
Ο ναός του Αγίου Βουκόλου, του προστάτη και πολιούχου
της πόλεως, λειτουργεί και πάλι μετά από 92 χρόνια σιωπής
Ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, Γιώργος Αρχοντάκης, επεσήμανε, αναφερόμενος στην εκλογή, μετά από 94 χρόνια του Μητροπολίτη Σμύρνης, Βαρθολομαίου και του Επισκόπου Ερυθρών Κύριλλου, ότι οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη και «η Σμύρνη είναι πια ο αψευδέστερος μάρτυρας των θεαματικών εξελίξεων. Ο ναός του Αγίου Βουκόλου, του προστάτη και πολιούχου της πόλεως, λειτουργεί και πάλι μετά από 92 χρόνια σιωπής. Στις εκκλησίες του Κιρκιντζέ, της Μαινεμένης, του Μπουρνόβα, των Θείρων, της Εφέσου ακούγονται ύμνοι των Χριστιανών προς τον Ουράνιο Πατέρα, η μικρή εκκλησία της Αγίας Φωτεινής γεμίζει από πιστούς».
Ειδικά για τον Επίσκοπο Ερυθρών είπε ότι τα τελευταία τρία χρόνια, που υπηρέτησε ως ιερατικός προϊστάμενος της Ορθόδοξης Κοινότητας Σμύρνης «γίνεται ο κύριος εκφραστής των προσπαθειών του Οικουμενικού Πατριαρχείου να ξαναγίνει η Σμύρνη και η ευρύτερη περιοχή της, έστω σε μικρογραφία ακόμη, η πόλη με τους σπουδαίου ιστορικούς ναούς που εξακολουθούν να ζουν στη μνήμη και στις καρδιές των παιδιών και των εγγονών εκείνων που θυσιάστηκαν στο βωμό των μεγάλων συμφερόντων, του μεγάλου ανταγωνισμού, των μεγάλων σφαλμάτων».
Και ενώ, συνέχισε ο πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, η καρδιά κτυπούσε δυνατά, κάθε φορά που είχαμε την τύχη να παρακολουθούμε, πιστοί προσκυνητές, τα θυρανοίξια των Ιερών Ναών, οι εξελίξεις έγιναν καταιγιστικές μέσα στο 2016, καθώς την ημέρα των Θεοφανείων ο π. Κύριλλος αγιάζει με τον Σταυρό της Εκκλησίας μας τα καθαγιασμένα νερά της Προκυμαίας. Καταλήγοντας ο κ. Αρχοντάκης είπε:
- «Τις ημέρες, που πριν από 94 χρόνια ο εθνο-ιερομάρτυρας Άγιος Χρυσόστομος άφησε την τελευταία του πνοή, ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο της Σμύρνης, ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Βαρθολομαίος, αρχιγραμματέας της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου».
«Τίποτα μη φοβάσαι από αυτά που μέλλεις να πάσχεις»
Με ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση, επειδή συνδέεται από τα παιδικά του χρόνια με τον Επίσκοπο Ερυθρών, μίλησε ο εκπρόσωπος της υπό ίδρυση Αδελφότητας Μικρασιατών Μυτιλήνης, Στρατής Μπαλάσκας. Έκανε αναφορές στους Φωκαείς , στο διωγμό και στην προσφυγιά τους από τους Πέρσες, επικαλούμενος τον Ηρόδοτο. Επίσης, μίλησε για «προφητική» γραφή το 1911 του μεγάλου Αλεξανδρινού, Κωνσταντίνου Καβάφη.
Και χρόνια μετά, είπε, σα να του απαντά, ο χωριανός μας ο Γιώργος Σεφέρης:
Ο ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ στην Μυτιλήνη, Στρατής Μπαλάσκας, παρέπεμψε στον Αποκαλυπτικό λόγο του Ιωάννη του Θεολόγου: «Τίποτα μη φοβάσαι από αυτά που μέλλεις να πάσχεις. Ιδού, μέλλει να ρίχνει ο Διάβολος μερικούς από εσάς σε φυλακή, για να πειραχτείτε, και θα έχετε θλίψη δέκα ημέρες. Μείνετε πιστοί ίσαμε την ώρα του θανάτου. Και θα σας δώσω το στέφανο της ζωής. Την ελπίδα στο ότι τίποτα δεν πάει χαμένο. Τίποτα δεν χάνεται. Την Ανάσταση».
Σε άλλο σημείο είπε: «Η προσφυγιά είναι πληγή, αγιάτρευτη και την αντέχεις, τη νταγιαντάς μοναχά σαν την κάνεις αμανέ, ποιήματα, ζωγραφιές, κεντήματα, παραμύθια, βιβλία».
Σήμερα όμως, σημείωσε, «ήρθαμε από τη Μυτιλήνη στη Σμύρνη για να πούμε πως την προσφυγιά την νταγιαντάς και σαν καταλάβεις πως δεν είναι θάνατος, είναι Ανάσταση. Είναι θαύμα».
Ο Στρατής Μπαλάσκας ευχαρίστησε τον Οικουμενικό Πατριάρχη για την εκλογή και χειροτονία του Επισκόπου Ερυθρών του «αγαπημένου μας πατέρα κι αδελφού», Κύριλλου Συκή.
Εκ μέρους των συμπατριωτών του Μικρασιατών, αλλά και των Μυτιληνιών ο Στρατής Μπαλάσκας προσέφερε συμβολικά μια ποιμαντική βακτηρία από ξύλο ελιάς από την Μυτιλήνη με μια περίτεχνη ξυλόγλυπτη κεφαλή.
Είμαστε περήφανοι για εσένα… Κι όπως μας έλεγες εσύ, είναι ώρα να σου πούμε κι εμείς. «Έχει ο Θεός» Κύριλλε. Χριστός Ανέστη. Άξιος!», κατέληξε ο Στρατής Μπαλάσκας.
Με ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση, επειδή συνδέεται από τα παιδικά του χρόνια με τον Επίσκοπο Ερυθρών, μίλησε ο εκπρόσωπος της υπό ίδρυση Αδελφότητας Μικρασιατών Μυτιλήνης, Στρατής Μπαλάσκας. Έκανε αναφορές στους Φωκαείς , στο διωγμό και στην προσφυγιά τους από τους Πέρσες, επικαλούμενος τον Ηρόδοτο. Επίσης, μίλησε για «προφητική» γραφή το 1911 του μεγάλου Αλεξανδρινού, Κωνσταντίνου Καβάφη.
Και χρόνια μετά, είπε, σα να του απαντά, ο χωριανός μας ο Γιώργος Σεφέρης:
«Θυμάμαι ακόμη...
ταξίδευε σ’ άκρες ιωνικές, σ’ άδεια κοχύλια θεάτρων
όπου μονάχα η σαύρα σέρνεται στη στεγνή πέτρα,
Κι εγώ τον ρώτησα: «Κάποτε θα ξαναγεμίσουν;»
Και μ’ αποκρίθηκε: «Μπορεί, την ώρα του θανάτου».
Ο ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ στην Μυτιλήνη, Στρατής Μπαλάσκας, παρέπεμψε στον Αποκαλυπτικό λόγο του Ιωάννη του Θεολόγου: «Τίποτα μη φοβάσαι από αυτά που μέλλεις να πάσχεις. Ιδού, μέλλει να ρίχνει ο Διάβολος μερικούς από εσάς σε φυλακή, για να πειραχτείτε, και θα έχετε θλίψη δέκα ημέρες. Μείνετε πιστοί ίσαμε την ώρα του θανάτου. Και θα σας δώσω το στέφανο της ζωής. Την ελπίδα στο ότι τίποτα δεν πάει χαμένο. Τίποτα δεν χάνεται. Την Ανάσταση».
Σε άλλο σημείο είπε: «Η προσφυγιά είναι πληγή, αγιάτρευτη και την αντέχεις, τη νταγιαντάς μοναχά σαν την κάνεις αμανέ, ποιήματα, ζωγραφιές, κεντήματα, παραμύθια, βιβλία».
Σήμερα όμως, σημείωσε, «ήρθαμε από τη Μυτιλήνη στη Σμύρνη για να πούμε πως την προσφυγιά την νταγιαντάς και σαν καταλάβεις πως δεν είναι θάνατος, είναι Ανάσταση. Είναι θαύμα».
Ο Στρατής Μπαλάσκας ευχαρίστησε τον Οικουμενικό Πατριάρχη για την εκλογή και χειροτονία του Επισκόπου Ερυθρών του «αγαπημένου μας πατέρα κι αδελφού», Κύριλλου Συκή.
Εκ μέρους των συμπατριωτών του Μικρασιατών, αλλά και των Μυτιληνιών ο Στρατής Μπαλάσκας προσέφερε συμβολικά μια ποιμαντική βακτηρία από ξύλο ελιάς από την Μυτιλήνη με μια περίτεχνη ξυλόγλυπτη κεφαλή.
Είμαστε περήφανοι για εσένα… Κι όπως μας έλεγες εσύ, είναι ώρα να σου πούμε κι εμείς. «Έχει ο Θεός» Κύριλλε. Χριστός Ανέστη. Άξιος!», κατέληξε ο Στρατής Μπαλάσκας.
Δείτε: Αγία Φωτεινή η ισαπόστολος, η μεγαλομάρτυς Σαμαρείτιδα:
Βίος, το Αγίασμα, ο Ναός και η πίστη του Αγά (Εικόνες, Βίντεο)
http://www.sophia-ntrekou.gr/2018/02/Agia-fwteini-samareitida.html
Βιβλιογραφία
• Αγία Φωτεινή (Μητροπολιτικός Ναός Σμύρνης) Βλ. Χρ. Σολομωνίδη, Η Εκκλησία της Σμύρνης, Αθήνα 1960, σ.55). Ένωση Βουρλιωτών Μικράς Ασίας, enosivourlioton.gr
• Σμύρνη: Πόλη χαμένη και ξανακερδισμένη (φωτογραφικό υλικό) greek-language.gr
• Οι Πρόσφυγες Μικρασιάτες ξαναφτιάχνουν το Ναό Αγία Φωτεινή (Μητροπολιτικός Ναός) Νέα Σμύρνη www.imns.gr
http://www.sophia-ntrekou.gr/2018/02/Agia-fwteini-samareitida.html
Βιβλιογραφία
• Αγία Φωτεινή (Μητροπολιτικός Ναός Σμύρνης) Βλ. Χρ. Σολομωνίδη, Η Εκκλησία της Σμύρνης, Αθήνα 1960, σ.55). Ένωση Βουρλιωτών Μικράς Ασίας, enosivourlioton.gr
• Σμύρνη: Πόλη χαμένη και ξανακερδισμένη (φωτογραφικό υλικό) greek-language.gr
• Οι Πρόσφυγες Μικρασιάτες ξαναφτιάχνουν το Ναό Αγία Φωτεινή (Μητροπολιτικός Ναός) Νέα Σμύρνη www.imns.gr
• Η Αγία Φωτεινή της Σμύρνης και τα «παιδιά» της, mikrasiatwn.wordpress.com
Εισαγωγικό βίντεο στο Ψηφιακό Μουσείο «Η Σμύρνη
των δύο Ηπείρων του Ελληνισμού και του Κόσμου»
Ο Ναός εγινε από τον αρχιτέκτονα Αθανάσιο Δεμίρη το 1946. Μέσα υπαρχει το θαυμάσιο τέμπλο, ο άμβωνας και ο Θρόνος από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας που γλίτωσαν από την καταστροφή της φωτιάς του 1922. Προέρχονται από τον Άγιο Ιωάννη του Άνω Μαχαλά της Σμύρνης.
↧
Οι σταυρωμένοι του Αυγούστου…
Πέρα από την θεολογική σημασία μιας εορτής, εκείνο που μας συνδέει περισσότερο με αυτήν, είναι μια προσωπική ιστορία. Όλος αυτός ο κόσμος που εορτάζει το πρόσωπο της Παναγίας, μπορεί να μην ξέρει την ιστορική εξέλιξη ή την θεολογία της εορτής, γνωρίζει όμως πολύ καλά το πρόσωπο της Παναγίας. Κι με αυτό το πρόσωπο τον συνδέουν πολλά και σημαντικά. Μια σχέση ζωής. Βάσανα, δοκιμασίες και ανθρώπινες περιπέτειες σε ένα κόσμο αφιλόξενο έχουν διαμορφώσει μια βαθιά σχέση με την Παναγία. Γιατί απλά εκείνη ήταν πάντα εκεί, με το δικό της τρόπο.
Η Παναγίαείναι κομμάτι της ιστορικής μας σάρκας που ζει στα έσχατα, κομμάτι της γης που ακούμπησε και γεύθηκε απολύτως τον ουρανό, ψυχή και σώματι. Είναι εκείνη που γενόμενη μητέρα του Θεού, έγινε μητέρα όλου του κόσμου. Για τον καθένα από εμάς ξεχωριστά υπάρχει ως προστασία, αγκαλιά, καταφυγή, παραμυθία, οδηγήτρια, σκέπη και χαρά.
Οι ναοί ολάκερης της χώρας γεμίζουν από προσκυνητές, ο καθένας από αυτούς, θα έχει το δικό του λόγο, θεολογικά αν θέλετε συζητήσιμο, αλλά εσωτερικά μοναδικό και ανερμήνευτο. Διότι η Παναγία είναι ένα μυστήριο, και τα μυστήρια δεν τα αναλύεις, τα προσκυνάς και αυτά σου αποκαλύπτονται.
«Οι σταυρωμένοι του Αυγούστου…»
π. Λίβυος: Το 1991-92 βρέθηκα στο ευλογημένο νησί της Τήνου, για να παρακολουθήσω την εβδόμη τάξη της Ιερατικής Σχολής. Είχα πλέον πάρει την απόφαση ότι θα γίνω κληρικός. Στο νησί αυτό καταλαβαίνεις απόλυτα τι σημαίνει να ζεις μέσα στο μυστήριο της παρουσίας της Παναγίας. Κανένας λόγος και καμία εξήγηση ή ερμηνεία δεν χρειάζεται, αφού όλα ντύνονται στην σιωπή της Παρουσίας της. Η Παναγία είναι τα πάντα και παντού.
Τα Σαββατοκύριακα, ανέβαινα 100 μέτρα παραπάνω από την σχολή που ήταν ο λαμπρός και επιβλητικός ναός της Παναγίας, με την ιερά εικόνα της, και έψαλα στις παρακλήσεις. Κάθε μια ώρα σχεδόν είχε πλοίο. Κόσμος, άνθρωποι όλων των ηλικιών, κοινωνικών και μορφωτικών τάξεων, γινόντουσαν ίσοι. Ο πόνος τους ένωνε. Μάτια δακρυσμένα, πρόσωπα απελπισμένα, γεμάτα φόβο και αγωνία, αδύναμα να ελέγξουν το ανεξέλεγκτο της θνητότητας. Σαφέστατα υπήρχαν και οι χαρούμενες όψεις του προσκυνήματος, άλλα κι εκείνοι είχαν περάσει από την κόλαση και τώρα χαμογελούσαν από τον παράδεισο. Ερχόντουσαν αυτή την φορά να πούνε ένα «ευχαριστώ» στην μεγάλη Μάνα.
Η πιο συγκλονιστική όμως εικόνα ήταν εκείνη των ανθρώπων που σχεδόν από το πλοίο, από το λιμάνι, διέσχιζαν γονατιστοί την μεγάλη λεωφόρο, την τεράστια ανηφόρα που οδηγούσε στον ναό της Παναγίας. Ένας Γολγοθάς γεμάτος πόνο και πολύ ελπίδα. Εκεί ένιωθες να ραγίζουν τα μέσα σου, συγκίνηση και απόλυτο σεβασμό σε ανθρώπινα πρόσωπα που ο πόνος τα είχε γονατίσει. Όλοι έκαναν στην άκρη και με ρίγη συγκινήσεως κοιτούσαν. Κάποιοι προσεύχονταν γι αυτούς κι ας μην τους ήξεραν, γνώριζαν όμως ότι κουβαλούσαν αβάστακτο πόνο. Αυτή η μυσταγωγία ολοκληρώνονταν όταν εισέρχονταν μετά από πολύ ώρα ματωμένοι και ταλαιπωρημένοι, μέσα στο ναό. Δέος, κατάνυξη, δάκρυα και συγκίνηση. Σταυρωμένοι άνθρωποι που αναζητούσαν την ανάσταση.
Σαφέστατα και η Παναγία δεν έχει ανάγκη τίποτε απ'όλα αυτά για να συντρέξει εις βοήθεια. Όμως έχει αξία να σταθούμε στον πόνο, την αγωνία, την απελπισία αυτών των ανθρώπων. Στην πίστη τους για θεραπεία, για λύτρωση, για μια ζωή «Αλλιώς». Και ξέρετε όταν φτάσει κανείς στα όρια του θανάτου, οχι μόνο του δικού του, αλλά του παιδιού του, γενικότερα του ανθρώπου του, τότε μπορεί ολότελα να αντιληφθεί αυτό τον σωματοποιημένο σπαργαμό. Να νιώσει το δικαίωμα σε αυτή την σωματοποιημένη κραυγή, στο μοναχικό «γιατί».
Βέβαια όλα αυτά για να τα καταλάβεις και να μην τα λοιδορήσεις, χρειάζονται τρεις προϋποθέσεις: πίστη, ταπείνωση και πόνος. Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, περιγράφει μοναδικά την εικόνα αυτή, όταν η χρόνια πάσχουσα αδελφή του Γιούλα, επισκέφθηκε την Τήνο,: «μια χρονιά, αργότερα, ταξίδεψε στην Τήνο, και έκανε το προσκύνημα των απελπισμένων, πήγε γονατιστή από το λιμάνι στην Παναγία. Τρέχαν τα γόνατα της αίμα, την εποχή εκείνη δεν υπήρχε η μοκέτα που υπάρχει σήμερα. Δεν την ένοιαζε το βλέμμα του κόσμου, το σχήμα της αξιοπρέπειας. Μου γυρίζουν πάντα τα άντερα διάφοροι αγέρωχοι προοδευτικοί που χλευάζουν αυτούς του απελπισμένους ανθρώπους που σέρνονται στα γόνατα γυρεύοντας την γιατρειά τους, όλοι αυτοί που αισθάνονται ανώτεροι από τη μάνα εκείνη που έχει κάνει τούτο το τάμα, για να σταθεί στα πόδια του το παράλυτο παιδί της.
Περπατώντας με το κεφάλι ψηλά στην λεωφόρο της Προόδου, δεν προλαβαίνουν να κοντοσταθούν και να αναρωτηθούν τι πόνος μπορεί να δέρνει αυτούς τους ανθρώπους. Όταν πολύ αργότερα πήγα και εγώ στην Τήνο, είδα με πόσο σεβασμό περιβάλλουν οι άλλοι προσκυνητές αυτούς που πάνε στα γόνατα. Η στιγμή της εισόδου τους στην εκκλησία είναι μια ιερή στιγμή, ένα δέος δονεί την ατμόσφαιρα…».
Konstantinos Konstantinidis: Τις ίδιες σκέψεις και παρατηρήσεις έχω και εγώ από την Τήνο, αλλά και τα ίδια παρατήρησα, επισκεπτόμενος τις Φάτιμα και Λούρδη, στα συναισθήματα και συμπεριφορά, την κατάνυξη, των χιλιάδων προσκυνητών που γονατιστοί πήγαιναν να προσκυνήσουν την Παναγία στην Φάτιμα και στην Λούρδη, παρακαλώντας για το θαύμα της ή την ευχαριστούσαν. Η Παναγία αγκαλιάζει όλα τα απανταχού παιδιά της, χωρίς να τα ξεχωρίζει, τα αγκαλιάζει, τα παρηγορεί παρακαλεί τον Υιό της γι αυτά και με την Χάρη Του θεραπεύει.
Λοιδορούντες και λοιδορούμενοι και οι ευθύνες τους.
Kostis Bassogiannis: Τώρα που πέρασε η Γιορτή, αναλογίζομαι με λύπη την καταφρόνηση που κάποιοι άνθρωποι κάθε χρόνο εκφράζουν απέναντι σ'εκείνους που γονατιστοί προσέρχονται ικέτες στην Πλατυτέρα των Ουρανών, για να σταθεί βοηθός στο πρόβλημά τους, όποιο κι αν είναι αυτό. Φοβάμαι ακόμη και να πω, για να μην παρεξηγηθώ, ότι η λύπη μου είναι για τους καταφρονούντες, αφού αναδεικνύονται ανίκανοι, αν όχι να συναισθανθούν, έστω απλά να κατανοήσουν το βάλσαμο που δίνει στην ψυχή μια τέτοια έκφραση Πίστης και Ελπίδας. Ο μεγάλος επαναστάτης Κάρολος Μαρξ το είχε βεβαίως κατανοήσει. Κάτι μου λέει ότι το είχε κιόλας συναισθανθεί, εκφράζοντας όχι καταφρόνηση, αλλά βαθειά συμπαράσταση για τον λαϊκό πιστό κόσμο που εκείνος θέλησε να υπηρετήσει με τις μεγαλειώδεις ανακαλύψεις και επαναστατικές μελέτες του. Με τις οποίες προσπάθησε να αναδείξει επιστημονικά την ιστορική διέξοδο από τα βάσανα των πολλών που προκαλούνται από την απληστία των λίγων. Γι αυτό πιστεύω ότι δεν νοείται Μαρξιστής αλλά και γενικώς επαναστάτης να λοιδορεί την Πίστη των ανθρώπων. Και ιδιαίτερα την Πίστη στον υπέρτατο επαναστάτη όλων των εποχών. Που δίδαξε την πνευματική-οντολογική προϋπόθεση για κάθε θετική για τον άνθρωπο ιστορική εξέλιξη.
Αλλά και οι Χριστιανοί κάποτε θα καταλάβουν την ευθύνη τους γι αυτή την κολοσσιαία ιστορική παρεξήγηση που διχάζει σήμερα τους εκλεκτούς εξελιγμένους πνευματικά ανθρώπους σε ανθρώπους της κοινής ύλης και ανθρώπους της κοινής φαντασίωσης, καταδικάζοντάς τους να υφίστανται συνεχείς ήττες από τα απάνθρωπα στοιχεία της Ιστορίας. Ευθύνη, που προέρχεται από τον εκφυλισμό τής Εκκλησίας από οικουμενικό επαναστατικό κοινωνικό πρότυπο στηριγμένο σε μια παντοδύναμη οντολογική βάση που ονομάζεται θεολογία, σε μια κρατική ιδεολογία, ένα θεσμό που απλώς στήριξε την καταπίεση, τον εθνικισμό και την κενοδοξία των «δοκούντων εστάναι» και συκοφάντησε αιώνες τώρα τον Χριστό στα μάτια του κόσμου. Θα έρθει η στιγμή, όταν μια πολύ πιο ώριμη και τολμηρή γενιά από εμάς θα φανεί στην Ιστορία, που όλοι μας θα γίνουμε κοινωνοί της ενότητας ύλης και πνεύματος. Και τότε επαναστάτες και θεούμενοι θα γίνουν ένα.
Antonis Karydis: Υπάρχει ένα χάος αβυσσαλέο που χωρίζει εξ αναγνώσεως επαΐοντες γνωμοδότες από όσους σιωπηλά και γονατιστοί καλύπτουν διαδρομές και προσέρχονται σε προορισμούς, ακατανόητους για τους πρώτους. Ένα χάος που δε θα καλυφθεί ποτέ καθώς απαιτεί βιωματα (το γόνατο που σέρνεται στην πέτρα) και όχι αναγνώσεις και αναλύσεις. Βιωματα που αυτομάτως θα ακύρωναν την παραπάνω διαφοροποίηση. Το ίδιο χάος που οδήγησε στην εν τέλει αποτυχία και καταστροφή όλα τα κινήματα, θεωρίες και συστήματα (και δεν αναφέρομαι μόνο στα πολιτικά) που σχεδιάστηκαν από τους πρώτους, δήθεν για να σώσουν τους δεύτερους. Ο αγκάθινος σταυρός δεν αντικαθίσταται από "memes". Από τα καλύτερα που έχεις γράψει Kostis Bassogiannis, ίσως και πιό πολύ ακόμα, για όσα εννοούνται ανάμεσα στις λέξεις σου. Άξιος!
Εικόνα του ΔεπανταύγουστουΈλσα Χίου: Το τάμα της μάνας για τον γιό της. Φορτωμένο στη πλάτη της, μαζί με τα οικογενειακά της βάρη. Ελαιόλαδο παρθένο του μόχθου της, για τις κανδήλες της Παναγιάς, με αντάλλαγμα το έλεος της ευσπλαχνίας Της. Αυτή η λαϊκή πίστη της άμετρης ταπείνωσης στο έλεος δυνάμεων που μας υπερβαίνουν, η ακατανόητη και αναλλοίωτη και συνεχίζουσα έχει τη δύναμη της αθάνατης αθωότητας. Έχει κάτι απ'το ίδιο το αγκαθωτό κλάμα της Μητέρας Θεοτόκου, που ευλογεί με τρυφερότητα το πανάρχαιο έθιμο της δωροπροσφοράς στη Θεία Προστασία. Τα ζήσαμε αυτά στα παιδικάτα μας, πριν η αθωότητά μας μεταλλαχτεί σε αμφισβήτηση.
Η φωτογραφία του Γιάννη Δήμου, τραβηγμένη στη Τήνο το 1986, με το υψηπατούν κοράσιο, το ανίκανο να καταλάβει την εμπειρία της ελπιδοφόρας πίστης, της πτωχής γραίας, προκύπτει προφητική των ημερών μας, όπου οι παλιόγεροι, δεν μας αφορούν, αφού δεν συμπορεύονται στα νέα δεδομένα, του άκρατου ναρκισσισμού, και ατομικισμού, που αδυνατεί να συλλάβει το νόημα μιας συλλογικής πίστης, σ'ένα Θεό, σε μια αξία, σε μια ιδέα, σε μια δυναμική, όπως είναι η ενάρετη συλλογική, ανθρωπιστική, και πανανθρώπινη παιδεία, του σύμπαντος κόσμου.
Σχετικά Θέματα:
↧
↧
Ισλάμ: Ιστορία, πηγές, λάθη και μεταναστευτική θεολογική βοήθεια
Ισλάμ: Ιστορία, πηγές, λάθη και εγκλήματα
Καθώς αυξάνει ο αριθμός των Μουσουλμάνων μεταναστών στη χώρα, κάποιοι εκ των οποίων μαζί με ορισμένους ντόπιους ομοπίστους τους, ήδη εργάζονται προσπαθώντας να προσηλυτίσουν αφελείς, είναι ανάγκη να γνωρίζουμε περί τού Ισλάμ.
Χάριν λοιπόν πληροφόρησης αφ'ενός, αλλά και για βοήθεια τόσων μεταναστών, να γνωρίσουν τα περί Θεού ορθότερα, αλλά και όσα περί της θρησκείας τους δεν τους επιτρέπουν τα Ισλαμικά καθεστώτα των χωρών τους, δημιουργήθηκε αυτή η ενότητα.
Πολύ δε περισσότερο λόγω τής γενοκτονίας που επιτελούν Ισλαμιστές στις Ισλαμιστικές χώρες κατά των Χριστιανών, αλλά και επειδή πλέον δραστηριοποιούνται Ισλαμιστές προσηλυτιστές και στην Ελλάδα, με πλήθος συκοφαντιών και ανιστόρητων ισχυρισμών κατά της Χριστιανικής πίστης, η ενότητα αυτή οφείλει να ενημερώνει για τις πλάνες τού Ισλάμ.
- Διαβάσαμε και προτείνουμε τον ειδικό εκτενή ιστότοπο αφιερωμένο σε ατοπήματα τού Ισλάμ: GREEK MURTADEEN: Έλληνες Αποστάτες από το Ισλάμ (Εξωτερικός Δεσμός). Ένας ιστότοπος φτιαγμένος από Έλληνες Χριστιανούς πρώην Ισλαμιστές, που γνωρίζουν και εκθέτουν ΑΠΟ ΜΕΣΑ τις Ισλαμικές πλάνες, στο φως της Ιστορίας και της Χριστιανικής αλήθειας.
- Διαβάστε και κατεβάστεσε μορφή pdf το δωρεάν βιβλίο (e-book) του καθ. θεολογίας Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη, «Σημειώσεις για το Ισλάμ» (ΕΔΩ με βιβλιοπαρουσίαση)
Θέματα
Γενικά
- Χάρτης παγκόσμιας κατανομής του Ισλαμικού πληθυσμού το 2002
- Η κατανομή τού Ισλαμικού Πληθυσμού στην Ευρώπη το 2014
- Σημαντικότερες χρονολογίες της ιστορίας του Ισλαμικού κόσμου
- Η σωτηρία κατά το Ισλάμ και το Xριστιανισμό: μια σύγκριση
- ΙΣΛΑΜ: Μια Χριστιανική Αίρεση
- Ισλάμ: Ο καρπός Ιουδαιοχριστιανικών αιρέσεων
- Ιερωσύνη και λατρεία στο Ισλάμ και τις Ανατολικές θρησκείες
- Γιατί το Ισλάμ δεν μπορεί να αφομοιωθεί από τις Δυτικές Κοινωνίες
Πηγές τού Ισλάμ
- Το Κοράνιο: Πρώτο στήριγμα τού "Οίκου τού Ισλάμ"
- Χαντίθ: Δεύτερο στήριγμα του «Οίκου του Ισλάμ»
- Ο Αμπού Ζαΐντ και η σύγχρονη ισλαμική θεολογία
- Ερωτήσεις Χριστιανών σε Ισλαμιστές για τις πηγές του Ισλάμ
- Πραγματεία για τους Αλεβίτες
Μωάμεθ
- Δολοφονημένοι από τον Μωάμεθ
- Ο Μουχάμμαντ βασανίστηκε από τους Μεκκανούς;
- Η υποτιμητική γνώμη του Μωάμεθ για τις γυναίκες
- Μωάμεθ: Ο αλαφροϊσκιωτος προφήτης
- Ήταν ο Μωάμεθ παιδόφιλος;
- Προφητεύεται στην Αγία Γραφή ο Μωάμεθ;Βιβλίο
- Ποιος είναι ο Παράκλητος; Ο Μωάμεθ ή το Άγιο Πνεύμα;
- Αναφέρεται ο Μουχάμμαντ στο Άσμα Ασμάτων;
- Ερώτησις ότι ο Μωάμεθ ουκ εστι εκ Θεού
Ισλαμικές πρακτικές
- Ανθρώπινα δικαιώματα στοΙσλάμ
- Η κοινωνική θέση των γυναικών στις Αραβικές χώρες
- Βιβλιοπαρουσίαση: Ο Εξισλαμισμός κατακτημένων Ρωμιών
Απάντηση σε Ισλαμικά επιχειρήματα κατά τού Χριστιανισμού
Ισλάμ και Χριστιανοί
- Επιστολή προς Εξισλαμισθέτες Χριστιανούς
- Η θέση του Ισλάμ για τον Ιησού Χριστό
- Η άποψη του Ισλάμ για τους «λαούς της Βίβλου»
- Χριστιανικά θαύματα σε μουσουλμάνους
- Γάμος χριστιανής με μουσουλμάνο
- Ο θάνατος του Υιού του Θεού
- Παύλος, το χριστιανικό ανάλογο του Μωάμεθ
- Μεχμέτ ο Φατίχ. Η σχέση τού Μωάμεθ τού Πορθητή με τον Χριστιανισμό
- Ένας Μουσουλμάνος της Τουρκίας στον Χριστιανισμό
- Πρώην Μουσουλμάνοι αδελφοί μας, που αγίασαν ως Χριστιανοί
- Από τον Μωάμεθ στον Χριστό
- Ο άνθρωπος κατά το Ισλάμ και την Ορθοδοξία
Διωγμοί Χριστιανών από το Ισλάμ
- Άγιος Ματθαίος Ρεθύμνου & Κρυπτοχριστιανισμός
- Διωγμοί Χριστιανών ανά τον κόσμο στον 21ο αιώνα
- Βιβλιοπαρουσίαση: Ο Εξισλαμισμός κατακτημένων Ρωμιών
- π. Δανιήλ Συσόγεφ, ο Ιεραπόστολος και Νεομάρτυρας. Δολοφονημένος από το Ισλάμ
- Συγκλονιστικές λεπτομέρειες από τη ζωή και τις τελευταίες στιγμές του Ιερομάρτυρος Daniil Sisoev (+19-11-2009)
- Η «Αραβική Άνοιξη» και ο Χριστιανικός Εφιάλτης
- Διωγμός φανατικών Μουσουλμάνων με την ανοχή τής αστυνομίας, κατά τής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ινδονησία (Εξωτερικός Δεσμός)
- Οι διωγμοί των Χριστιανών συνεχίζονται στην Τουρκία!
- Ισλαμικοί διωγμοί κατά Χριστιανών το 2013 στη Συρία
- Οι Σύριοι Χριστιανοί εγκαταλείπουν τις πατρογονικές τους εστίες χιλιετιών, εξ αιτίας τού διωγμού τους από τούς Ισλαμιστές με τις ευλογίες τής Δύσης
- Συνεχίζονται οι διωγμοί Χριστιανών από Ισλαμιστές σε αραβικές χώρες
- Διωγμοί τών Χριστιανών σε Συρία και Λίβανοκατά τα τέλη τού 20ού ως αρχές 21ου αιώνα
- Διωγμοί τών Χριστιανών στον Ισλαμικό κόσμο το 2015
- 2016: Οι χριστιανοί της Συρίας ανεβαίνουν Γολγοθά όλο τον χρόνο
- Διωγμοί τών Χριστιανών από το Ισλάμ το 2017
Διάφορα
- Η απελπισμένη απολογητική του Ισλάμ-7: «Η αναξιοπιστία της Βίβλου 2» ή «Τα κουρέλια τραγουδούν ακόμα!»
- Λιθοβολισμός βιασμένης 13άχρονης, με απόφαση ακραίων δικαστών του Ισλάμ
- Απαγόρευση της μανδήλας από τους Γάλλους αθεϊστές Ταλιμπάν
- Βρετανικό δικαστήριο ραπίζει την αθεϊστική καταπίεση
- Η εφαρμογή της Σαρία στην Ελλάδα
- Τρομοκρατία, Δύση, Ισλάμ: Ψυχολογική θεώρηση και συμπερασματική πρόταση
- Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός ως απότοκο της ευρωπαϊκής αναθρησκευτικοποίησης
- Η προφητεία του αγίου Παϊσίου για τη Γαλλία και το Ισλάμ
- Οι Αθεϊστές της Ευρώπης ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ για την έξαρση του Ισλάμ
- Μηδενισμού τερατογενέσεις
- Ο Δυτικός κατήφορος και η άνοδος του Ισλάμ
- Η Μεσόγειος φλέγεται
- Τουρκία: αυτοκτονίες γυναικών κατ’ εντολήν
- Ο Κεμαλισμός εν Ελλάδι
- Το κίνημα Γκιουλέν: Ένας πανίσχυρος ιμάμης με δυτικές αξίες
- Gullen: ο Χομεϊνί της Τουρκίας;
- Οι Δερβίσηδες, ο Ελληνισμός και ο Νεοοθωμανισμός τού Ερντογάν
- Προς Μουσουλμάνους: Η μαρτυρία του αποστόλου Πέτρου για το Χριστό
- Οι Πομάκοι δεν εξισλαμίσθηκαν από τους Οθωμανούς!
- Ο Ευαγγελισμός τών Αράβων και η αποτυχία εδραίωσής του
- ΚωνσταντινούΠολη, 5 Δεκεμβρίου 1918: Σημείωση στην Ιστορία των Σφαγών: για τον ειδικό ανταποκριτή της Morning Post: Με ιστορικά ντοκουμέντα...
...και από την ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ και φιλάδελφη Ιστοσελίδα «ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ» Επισκεφτείτε τις ενότητες: Ισλάμ, νεομάρτυρες, σύγχρονοι μάρτυρες,
↧
Έμεινε 36 χρόνια στην φυλακή για 50 δολάρια
Έμεινε 36 χρόνια στην φυλακή για 50 δολάρια
Ένας άνδρας από την Αλαμπάμα - ο οποίος είχε καταδικαστεί σε ισόβια χωρίς δυνατότητα αναστολής επειδή όταν ήταν 20 χρονών έκλεψε από αρτοποιείο 50 δολάρια - αφέθηκε ελεύθερος μετά από 36 χρόνια στην φυλακή.
Ο Άλβιν Κέναρντ μπήκε στην φυλακή το 1983 και τώρα στην ηλικία των 58 ετών ένας δικαστής διέταξε την απελευθέρωσή του από τη σωφρονιστική εγκατάσταση του Ντόναλντσον στο Μπέσεμερ.
Στον Κέναρντ δόθηκε ιδιαίτερα σκληρή ποινή λόγω της προηγούμενης παραβατικότητάς του αφού το 1979 είχε καταδικαστεί ξανά για ληστεία.
Φίλοι και συγγενείς ήταν μαζί του την ημέρα που αφέθηκε ελεύθερος.
Ο Κέναρντ, ο οποίος στο παρελθόν εργαζόταν ως ξυλουργός δήλωσε στον δικαστή ότι θέλει να συνεχίσει το ίδιο επάγγελμα. Θέλει να βρει δουλειά και να ανεξαρτητοποιηθεί.
«Αυτό που θαυμάζω στον Κέναρντ είναι ότι ακόμα και όταν σκέφτηκε ότι θα παραμείνει στη φυλακή για το υπόλοιπο της ζωής του, δεν το έβαλε ποτέ κάτω», δήλωσε η δικηγόρος του, Κρόουντερ.
Η Κρόουντερ ανέλαβε την υπόθεση του Κέναρντ αφιλοκερδώς μετά από πρόταση ενός συμπονετικού δικαστή. Σύμφωνα με το δημοσίευμα στο Guardian, υπάρχουν «εκατοντάδες» φυλακισμένοι σε παρόμοιες καταστάσεις που δεν έχουν δικηγόρους.
«Είναι απίστευτα άδικο που εκατοντάδες άνθρωποι στην Αλαμπάμα καταδικάζονται σε ισόβια χωρίς αναστολή για μη βίαια εγκλήματα ή ανθρωποκτονίες», πρόσθεσε.
πηγές: The Guardian, huffingtonpost.gr, sophia-ntrekou.gr
Η Αλαμπάμα (Alabama), είναι πολιτεία των ΗΠΑ, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική περιοχή των Ηνωμένων Πολιτειών. Συνορεύει με το Τενεσσί στα βόρεια, την Τζόρτζια στα ανατολικά, την Φλόριντα τον Κόλπο του Μεξικού στα νότια, και το Μισισίπι στα δυτικά. Η Αλαμπάμα είναι η 30ή σε έκταση και η 23η σε πληθυσμό από τις 50 Ηνωμένες Πολιτείες.
Πολιτειακή κυβέρνηση
Το ιδρυτικό έγγραφο για την κυβέρνηση της Αλαμπάμα είναι το Σύνταγμα της Αλαμπάμα, το οποίο επικυρώθηκε το 1901. Με περίπου 800 τροποποιήσεις και 310.000 λέξεις, είναι το μεγαλύτερο σύνταγμα του κόσμου και είναι περίπου σαράντα φορές μεγαλύτερο από το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Υπάρχει ένα σημαντικό κίνημα γα να ξαναγραφεί και να εκσυγχρονισθεί το σύνταγμα της Αλαμπάμα.
Αυτό το κίνημα βασίζεται στο γεγονός ότι το σύνταγμα της Αλαμπάμα συγκεντρώνει την εξουσία στη Μοντγκόμερι σε μεγάλο βαθμό και αφήνει πρακτικά ουδεμία εξουσία σε τοπικά χέρια. Οποιεσδήποτε αλλαγές στρατηγικής που προτείνονται σε όλη την πολιτεία πρέπει να εγκρίνονται από ολόκληρο το νομοθετικό σώμα της Αλαμπάμα και, συχνά, με πολιτειακό δημοψήφισμα.
Μία αρνητική άποψη για το ισχύον σύνταγμα ισχυρίζεται ότι η περιπλοκότητά του και το μάκρος του ήταν σκόπιμα για να κωδικοποιήσουν τον διαχωρισμό και τον ρατσισμό.
Πηγές
• Roig-Franzia, Manuel (2004-11-28). «Alabama Vote Opens Old Racial Wounds». Washington Post.
• «Constitution of Alabama – 1901». The Alabama Legislative Information System.
• «Alabama Citizens for Constitutional Reform». Constitutionalreform.org.
sophia-ntrekou.gr
Σχετικά Θέματα:
- Το τέλος της ανθρωπότητας: Για τα παιδιά που χάνονται στων πόλεων τα τείχη
- Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: Η Ισότητα των δύο φύλων και η συνταγματική κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου
- Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός για τον ρατσισμό και την ισότητα των δύο φύλων.
- Λονδίνο: Έλληνας άστεγος πέθανε έξω από αστυνομικό τμήμα
Κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή κανείς δε θα με περιμένει
οι δρόμοι θα 'ναι αδειανοί κι η πολιτεία μου πιο ξένη
τα καφενεία όλα κλειστά κι οι φίλοι μου ξενιτεμένοι
αέρας θα με παρασέρνει κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή
Κι ο ήλιος θ’ αποκοιμηθεί μες στα ερείπια της Ολύνθου
θα μοιάζουν πράγματα του μύθου κι οι φίλοι μου και οι εχθροί
μαρμαρωμένοι θα σταθούν οι ρήτορες κι οι λωποδύτες
ζητιάνοι εταίρες και προφήτες μαρμαρωμένοι θα σταθούν
Μπροστά στην πύλη θα σταθώ με τις κουβέρτες στη μασχάλη
κι αργοκουνώντας το κεφάλι θα χαιρετήσω το φρουρό
χωρίς βουλή χωρίς Θεό σαν βασιλιάς σ’ αρχαίο δράμα
θα πω τη λέξη και το γράμμα μπροστά στην πύλη θα σταθώ
↧
Το γενέθλιον της Θεοτόκου ένωσε τον Θεό με τον Άνθρωπο
της Σοφίας ΝτρέκουΤο γενέθλιον της Θεοτόκου, άνευ του οποίου θα ήταν αδύνατος η ενανθρώπησητου Ιησού Χριστού, αφού μόνο έτσι ο Ιησούς έγινε τέλειος άνθρωπος προσλαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση, που ενώνοντάς την με τη Θεία ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως και αχωρίστως, ένωσε ουσιαστικά και κυριολεκτικά τον Θεό με τον Άνθρωπο.
Είναι ακριβώς τούτη η υποστατική ένωση των δύο Φύσεων σε ένα πρόσωπο (Ιησούς - Χριστός) αυτή που χαρίζει την αθανασία δια της Θείας ευχαριστίας όπου ενωνόμαστε με το Χριστό ως μέτοχοι της κοινής ανθρώπινης φύσης και της πρόσληψης του σώματος και του αίματος του Θεανθρώπου. Ενούμενοι με τον Χριστό, ενωνόμαστε ουσιαστικά με το Θεό και επειδή είναι αθάνατος, γευόμαστε την αθάνατο πηγή της Ζωής.
Ουσιαστικά με την Γέννηση της Θεοτόκου, αίρεται οντολογικά η ανθρώπινη πτώση και τη θέση της παίρνει δυνάμει, η δυνατότητα σωτηρίας για κάθε άνθρωπο που ενώνεται με τον Ιησού Χριστό μέσω των μυστηρίων. Αυτή η μυστηριακή ένωση με το Χριστό οδηγεί σε οντολογική μεταβολή του ανθρώπου αφού από φύσει θνητός, (λόγω της πτώσης) μεταβάλλεται σε θέσει αθάνατος, με την ένωσή του με την Πηγή της Αθανασίας που είναι ο σαρκωμένος Θεός.
Λαμβανομένου υπόψιν του οργανικού συνδέσμου της Θεομήτορος με τον Σαρκωθέντα Θεό, είναι σαν να λέμε ότι ουσιαστικά η Θεοτόκος είναι ο πρώτος Άνθρωπος που έρχεται σε υποστατική ένωση με το Θεό από την σύλληψή του στα σπλάχνα της και εν συνεχεία τον γεννά, εξ ου και Θεομήτωρ.
Αέναη επΑνάσταση
Σχετικά Θέματα:
↧
Παναγία η Αγιοσορίτισσα
..jpg)
εικ. Βυζαντινό αντίγραφο του 7ου αι.
Παναγίας Αγιοσορίτισσας (λεπτομέρεια).
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Ονομάστηκε Αγιοσορίτισσα επειδή το πρωτότυπο φυλασσόταν στον ναό των Χαλκοπρατείων στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπήρχε το θεομητορικό κειμήλιο της Αγίας Ζώνης (Αγία Σορός). Τα ίχνη του πρωτοτύπου χάθηκαν κατά την εικονομαχία. Στη Ρώμη αυτός ο τύπος λέγεται Παναγία Συνήγορος (Madonna Avvocata).
Σύμφωνα με παράδοση του 11ου αιώνα, η Παναγία Αγιοσορίτισσα ήταν μια αχειροποίητοςεικόνα. Όταν ο ευαγγελιστής Λουκάς, κατά παραγγελία των Αποστόλων, ετοίμαζε τα χρώματα για να αρχίσει να ζωγραφίζει την Θεοτόκο, η εικόνα σχηματίστηκε θαυματουργικά από μόνη της στο τελάρο. Έτσι θεωρούνταν αχειροποίητος ή αποδιδόταν στον ευαγγελιστή Λουκά.
Βυζαντινό αντίγραφο του 7ου αι. της Παναγίας
Αγιοσορίτισσας. Φυλάσσεται στην Ρώμη.
Η βυζαντινή Αγιοσορίτισσα φυλάσσεται στην Santa Maria del Rosario
πίσω από ένα σιδερένιο πλαίσιο κατάφορτη από κοσμήματα και αναθήματα
H Αγιοσορίτισσα είναι εικονογραφικός τύπος της Παναγίας, σύμφωνα με τον οποίο η Θεομήτωρ απεικονίζεται συνήθως ολόσωμη, στραμμένη πλαγίως (είτε αριστερά, είτε δεξιά) κατά τρία τέταρτα, δεομένη με τα χέρια της στο ίδιο ύψος, ή με το ένα χέρι πιο χαμηλά.
Η ονομασία Αγιοσορίτισσα δεν συνδέεται με κάποια ιδιότητα της Παναγίας, αλλά με κάποιο τοπωνύμιο. Συγκεκριμένα προέρχεται από την άγια σορό, κιβώτιο πολυτελώς κατασκευασμένο και διακοσμημένο στο οποίο βρισκόταν η αγία Ζώνητης Θεοτόκου και το οποίο βρισκόταν στο ναό της Θεοτόκου ο οποίος βρισκόταν κοντά στο ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, στη συνοικία των Χαλκοπρατείων.
Διάδοση και παραλλαγές
Η παλαιότερη απεικόνιση της Παναγίας αυτού του τύπου είναι ψηφιδωτό του 5ου αι., της βόρειας μικρής κιονοστοιχίας στο ναό του Αγίου Δημητρίου της Θεσσαλονίκης. Πιθανώς αντέγραφε φορητή εικόνα. Απεικονίσεις της Αγιοσορίτισσας έχουμε σε σφραγίδες και μολυβδόβουλλα από τον 10ο αι. και νομίσματα όπως του 12ου αι. (Μανουήλ Α'Κομνηνός), του 13ου (Θεόδωρος Κομνηνός-Δούκας), καθώς και σε εικόνες, π.χ της Ιεράς Μονής του Σινά, της Ρώμης, στον καθεδρικό ναό του Φράιζινγκ.
Βασική παραλλαγή είναι ο τύπος της Χυμευτής, ίσως από κάποια χυμευτή ή σμαλτωμένη εικόνα.
Πηγή Από το Στιγμιαίο στο Άπειρο: Καλοκύρης, Κωνσταντίνος Δ. (1972). Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν Ανατολής και Δύσεως. Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, σελ. 70. Σαμολαδά, Αγνή (2007). Ο ευαγγελιστής Λουκάς ζωγράφος της Παναγίας. Κύρια μεταπτυχιακή εργασία. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, σελ. 31.
Σχετικά θέματα:
- Το Γενέθλιο της Θεοτόκου ένωσε τον Θεό με τον Άνθρωπο
- Οι Άγιοι Θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα
- Τα θυρανοίξια της Αγίας Σοφίας (27 Δεκεμβρίου 537 μ.Χ.)
- Ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς, ο ιατρός
- Αφιέρωμα στην Αγία Ζώνη της Θεοτόκου
- Η Παναγία των Βλαχερνών
- Εικονομαχία: Ποιος είπε ότι ξεχάσαμε;
- Αφιέρωμα: Ο Τάφος της Παναγίας στην Γεθσημανή
- Πως να σε ονομάσωμεν ω Κεχαριτωμένη Κόρη;
- Η Παναγία, το Αρχέτυπο της θηλυκής Παρουσίας του Θεού στον κόσμο
- Εικόνα της Παναγίας Τριών Ετών
- Το Χρώμα της Παναγίας είναι το απέραντο Γαλάζιο...
- Αφιέρωμα στα Γενέθλια της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)
Valeria Raikou 14 Αυγούστου 2015: «Νενίκηνται της φύσεως οι όροι εν σοι, παρθένε άχραντε· παρθενεύει γαρ τόκος, και ζωήν προμνηστεύεται θάνατος. Η μετά τόκον παρθένος και μετά θάνατον ζώσα, σώζοις αεί, Θεοτόκε, την κληρονομίαν σου»... Ο θάνατος δεν είναι πια θάνατος. Ο θάνατος καταυγάζεται από την αιωνιότητα και την αθανασία. Δεν είναι πια διχασμός αλλά ένωση, δεν είναι λύπη αλλά χαρά, δεν είναι ήττα αλλά νίκη. Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι ένας «ζωηφόρος θάνατος», και όποιος αγαπά και εμπιστεύεται τη ζωή του στα χέρια Εκείνης, τότε βρήκε το μονοπάτι που οδηγεί στον Παράδεισο, στην αιώνια ζωή...!
Valeria Raikou: Να σε σκέπει νύχτα μέρα καλή μου Σοφία... 14 Αυγούστου 2015 στις 11:53 μ.μ.
Σοφία Ντρέκου: Βαλέριά μου... έχω κάνει ένα αφιέρωμα σε αυτήν την εικόνα της Θεοτόκου. Σ'ευχαριστώ που μου το υπενθύμισες. Πρόσθεσα και την δική σου ανάρτηση :) Να ευλογεί η Παναγία μας την κάθε μέρα σου καλή μου Βαλέρια!! (Santa Maria del Rosario) 15 Αυγούστου 2015 στις 1:56 π.μ.
Valeria Raikou: Ευχαριστώ από καρδιάς για την ευγενική σου χειρονομία γλυκιά μου Σοφία....σπάνιας ομορφιάς εικόνα σαν την όμορφη κι ευαίσθητη ψυχή σου... 15 Αυγούστου 2015 στις 1:52 π.μ.
↧
↧
Έφυγε «εκεί στο Νότο που τρίζει ο θάνατος» ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας
Απεβίωσε σήμερα Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2019 από καρδιακή ανακοπή, στον Βόλο. Ο αιφνίδιος θάνατος του αγαπημένου τραγουδοποιού με το ξεχωριστό γρέζι στην αφηγηματική φωνή του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, μάς έφερε θλίψη σήμερα †
Σ'ευχαριστούμε Λαυρέντη για την ποιότητα
και την καλλιτεχνική ομορφιά σου.
Στην χώρα του ήλιου της δικαιοσύνης
«Εκεί στο Νότο» συνέχιζε να μας τραγουδάς...
Καλό ταξίδι, Λαυρέντη!
«Ποια πόλη, ποια χώρα, ποια θάλασσα σε ταξιδεύει τώρα…», τραγουδούσε σε κάθε συναυλία του ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας. Ο «Νότος» ήταν ένα αγαπημένο τραγούδι που ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας είχε βγάλει με τον Μπάμπη Στόκα.
«Το Νότο τον τραγουδάω με όποιον παίξω μαζί. Δηλαδή με τον Παπακωνσταντίνου θα τραγουδήσουμε το Νότο, με τον Τσακνή. Είναι ένα σήμα κατατεθέν, είναι ένα τραγούδι με δύο φωνές και θα το παίξω με τον άνθρωπο που τραγουδάω μαζί. Συνήθως δεν τραγουδάω ποτέ μόνος εγώ. Νομίζω ότι η εκτέλεση με τον Μπάμπη ήταν η καλύτερη».
![φώτο: Γαύδος, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης]( "φώτο: Γαύδος, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης")
Να κάθεσαι στον θρόνο του ήλιου
Σχετικά θέματα:
![Λαυρέντης Μαχαιρίτσας]( "Λαυρέντης Μαχαιρίτσας")
Να κάθεσαι στον θρόνο του ήλιου
να γίνει ο έρωτας, θάνατος κι Ανάσταση.
φώτο: Γαύδος, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης
♪♫ Λαυρέντης Μαχαιρίτσας: Εκεί στο Νότο...
που τρίζει ο θάνατος κι η αγάπη κάνει κρότο
σαν άδειο κάθισμα ταξίδεψα για χρόνια
ψάχνοντας νά'βρω το κατάλληλο κορμί
είχα ξεμείνει από τσιγάρα και συμπόνια
και συ με κέρασες καπνό μ'ένα φιλί...
συλλάβιζαν σ'αγαπώ τα βογγητά σου! ♪♫
Σχετικά θέματα:
- Έφυγε ο Τζίμης Πανούσης: Κάγκελα παντού † και η μετάνοιά του
- Έφυγε ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου Γιώργος Μπράμος
- Έφυγε ο σπουδαίος Στέλιος Βαμβακάρης: το Blues συναντά το Ρεμπέτικο (βίντεο)
- Έφυγε με θυσία η ψυχαναλύτριας Αν Ντιφουρμαντέλ (Βίντεο)
- Έφυγε η Μαριάννα Τόλη: Να κάνουμε το χρέος μας για τα παιδιά
- Έφυγε η Αρλέτα, η διανοούμενη του Νέου Κύματος και ο «άγιος» του τραγουδιού «Στο Μπαρ το Ναυάγιο» (Βίντεο)
- Έφυγε ο Φιντέλ Κάστρο: Το τέλος έρχεται για όλους, οι ιδέες μένουν (Comandante Fidel)
- Έφυγε η Αρίθα Φράνκλιν που πάλεψε με τον μαύρο παπά Martin Luther King, για τα δικαιώματα ενός λαού
- Έφυγε ο Κώστας Βίρβος: ο γιος της Γερακίνας που δεν έζησε γονατιστός
- Έφυγε ο Στάθης Ψάλτης: η τελευταία του επιθυμία και οι τραγικοί ρόλοι (Αφιέρωμα)
- Στη Μνήμη Βασίλη Τσίτσου: Του Σταυραητού ο Θάνατος (Ποίηση, Διάλογοι, Βίντεο)
↧
14 Σεπτεμβρίου: Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος
Έλληνες θρηνούν συγγενείς τους που σφαγιάστηκαν στη Σμύρνη το 1922.
Hellenic families crying for their relatives (related Photos)
14 Σεπτεμβρίου, Ημέρα Μνήμης για την
Γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού
«Μικρασιατική Καταστροφή». Με αυτόν τον τίτλο έχουν καταγραφεί στο σύνολό τους τα ιστορικά γεγονότα του Αυγούστου-Σεπτεμβρίου του 1922, μία από τις πιο θλιβερές σελίδες στην Ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Για την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπουπου οδήγησε στη στρατιωτική ήττα και συντριβή και τον επακόλουθο ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από την μικρασιατική γη στο πλαίσιο του σχεδίου συστηματικής εξόντωσης που εφάρμοσαν οι Νεότουρκοι, η 14η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως ημέρα εθνικής μνήμης.
Η ήττα του 1922 μπορεί να συγκριθεί με αυτήν του 1453 και να θεωρηθεί ακόμα και μεγαλύτερη, γιατί μ’ αυτήν ξεριζώθηκε η από χιλιάδων ετών ελληνική παρουσία στην ιωνική γη.Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων στις 24 Σεπτεμβρίου 1998 (ΦΕΚ Α 234 / 13.10.1998). Την πρωτοβουλία είχαν αναλάβει τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ με μικρασιατική καταγωγή, ο Γιάννης Καψής, ο Γιάννης Διαμαντίδης και ο Γιάννης Χαραλάμπους, οι οποίοι κατέθεσαν τη σχετική πρόταση νόμου στις 12 Μαΐου 1997.
Στην εισηγητική έκθεση ανέφεραν, μεταξύ άλλων: «Η κατάρρευση των ελληνικών δυνάμεων το 1922 στη Μικρά Ασία, οι σφαγές, λεηλασίες και η προσφυγιά που ακολούθησαν, αποτελούν το αποκορύφωμα μιας συστηματικής προσπάθειας εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της Μικρά Ασίας, που έβαλε τέρμα στην τρισχιλιετή παρουσία του στην πέραν του Αιγαίου Ελλάδα, μια περιοχή όπου αναπτύχθηκε η ωριμότερη φάση του ελληνικού πολιτισμού […] την τερατώδη αυτή γερμανική σύλληψη πρώτοι οι Νεότουρκοι ανέλαβαν να κάνουν πράξη. Και κοντά στις βάρβαρες ασιατικές μεθόδους του βίαιου εξισλαμισμού, του γενιτσαρισμού και των κατά τακτά διαστήματα φυλετικών εκκαθαρίσεων ήρθε να προστεθεί η τευτονική ψυχρή μεθοδικότητα με τη λειτουργία των περίφημων ταγμάτων εργασίας».
Ο νόμος 2645/1998
Στις 13 Οκτωβρίου 1998 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 2645/1998, με τον οποίον καθιερώθηκε η 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος.
Με το νόμο αυτόν, που ήρθε στην Ολομέλεια της Βουλής και ψηφίστηκε μετά από πρωτοβουλία και αγώνες της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος, ορίζεται η 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης ενώ παραπέμπεται για αργότερα η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που θα καθορίζει το χαρακτήρα, το περιεχόμενο, το φορέα και τον τρόπο οργάνωσης εκδηλώσεων μνήμης.
Εντέλει το Προεδρικό Διάταγμα υπογράφηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2001 και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 21 του ίδιου μήνα.
Η στάση των τουρκικών κυβερνήσεων
Οι τουρκικές κυβερνήσεις αρνούνται πως υπήρξε γενοκτονίακαι τοποθετούν επισήμως το θάνατο των Ελλήνων στα πλαίσια των ευρύτερων απωλειών του πολέμου, του λιμού ή άλλων κοινωνικών αναταράξεων. Στα πλαίσια της πολιτικής άρνησης των γενοκτονιών των Ελλήνων, όπως και των Αρμενίων και Χριστιανών Ασσυρίων, το τουρκικό κράτος χρηματοδοτεί στο εξωτερικό ενέργειες που αντισταθμίζουν, ελαχιστοποιούν, σχετικοποιούν και υποβαθμίζουν αυτές τις γενοκτονίες.
Η Γενοκτονία ως μοντέλο για μετέπειτα εγκλήματα
Το "μοντέλο"του Κεμάλ παρέμενε ενεργό για το ναζιστικό κίνημα στη Γερμανία και μέχρι το τέλος του Β'Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ είχε δηλώσει ότι θεωρούσε τον εαυτό του "μαθητή"του Κεμάλ, ενώ η συμβολή του τελευταίου στη διαμόρφωση της ναζιστικής ιδεολογίας διαφαίνεται έντονα και στην ίδια τη ναζιστική βιβλιογραφία. Ο Κεμάλ και η νέα Τουρκία του 1923 αποτέλεσαν τα πρότυπα του "τέλειου Φύρερ"και των "καλών εθνικών πρακτικών"για τον ναζισμό. Τα μέσα ενημέρωσης του Γ'Ράιχ υπερτόνιζαν το "τουρκικό μοντέλο"και συνεχώς επέμεναν στα "οφέλη"της εθνοκάθαρσης και της γενοκτονίας.
Το ναζιστικό κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ, ήδη από τα πρώτα του βήματα, είχε εκλάβει τις μεθοδεύσεις του τουρκικού κράτους, ως πρότυπο έμπνευσης. Το επίσημο ναζιστικό όργανο Völkischer Beobachter (Λαϊκός Παρατηρητής), τον Φεβρουάριο του 1921 τόνιζε με θαυμασμό σε άρθρο με τίτλο "Τουρκία - το Πρότυπο":«Το γερμανικό έθνος μία μέρα δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να καταφύγει επίσης στις τουρκικές μεθόδους»
Ναζιστική δημοσίευση του 1925 επαινεί το νέο τουρκικό κράτος για την πολιτική "σκούπας"που επέδειξε, η οποία "πέταξε το ελληνικό στοιχείο στη θάλασσα". Η πλειοψηφία των συγγραφέων του Γ'Ράιχ τονίζει ότι η διπλή εθνοκάθαρση (κατά Ελλήνων και Αρμενίων) ήταν προϋπόθεση για την επιτυχία της νέας Τουρκίας. Χαρακτηριστικό απόφθεγμα δημοσίευσης του ναζιστικού κόμματος:
«Μόνο μέσω της εξόντωσης των ελληνικών και αρμενικών φυλών στη Μικρά Ασία υπήρξε δυνατή η δημιουργία ενός τουρκικού εθνικού κράτους και ο σχηματισμός ενός ατόφιου τουρκικού κοινωνικού σώματος μέσα σε ένα κράτος».
Από το βιβλίο του Stefan Ihrig/Ataturk in the Nazi Imagination «Ατατούρκ και ναζί» του Stefan Ihrig κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος σε μετάφραση του Νίκου Ρούσσου. σελ. 71, 144-145, 207. Ihrig, 2014, σελ. 183-184: "The minority problem in Anatolia was solved in a very simple fashion... «Only through the annihilation of the Greek and the Armenian tribes in Anatolia was the creation of a Turkish national state and the formation of an unflawed Turkish body of society within one state possible.»
↧
Επιστημονικό Συνέδριο: Αγία Γραφή και Ελληνική Λογοτεχνία (βίντεο)
Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας 11-12 Δεκεμβρίου 2015
Πολιτιστικό Κέντρο Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Μεγ. Βασιλείου 15.
![]()
Η Ελληνική Βιβλική Εταιρία διοργάνωσε στις 11 και 12 Δεκεμβρίου 2015 στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών ένα Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Αγία Γραφή και Ελληνική Λογοτεχνία». Την εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό του ο π. Βασίλειος Χριστοδούλου, Διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και ακολούθησε κατόπιν ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος π. Δημήτριος Νίκου, ο οποίος και ανέγνωσε το μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου. Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί από τον Διευθυντή της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας κ. Μιχαήλ Χρ. Χατζηγιάννη, από τον Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου και από τον Πρόεδρο του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κ. Σωτήριο Δεσπότη, που ανέγνωσε η Αντιπρόεδρος του Τμήματος, κ. Κίρκη Κεφαλέα.
![]()
![]()
Επόμενοι ομιλητές της πρώτης ημέρας του συνεδρίου ήταν ο καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. Ιωσήφ Βιβιλάκης με θέμα: «Βίβλος και νεοελληνική δραματουργία»και ο συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός με θέμα: «Σπορές της Βίβλου στο μυθιστόρημα».
![]()
To πρωί του Σαββάτου κατά την πρώτη συνεδρία υπό την προεδρία του κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, πραγματοποιήθηκαν τρεις εισηγήσεις. Η πρώτη από τη θεολόγο και ποιήτρια Αναστασία Γκίτση με θέμα: «Ποιήματα, Τα Ψαλμικά αλαφιάσματα της ψυχής», η δεύτερη από τον εφημέριο του Οσίου Μελετίου Σεπολίων π. Ευάγγελο Γκανά με θέμα: «Μια «βλάσφημη» ανάγνωση του Ευαγγελίου: Ο άνθρωπος από τη Γαλιλαία του Ηλία Λάγιου»και η τρίτη από τον πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Χρυσόστομο Σταμούλη με θέμα: «Οι βιβλικές διηγήσεις στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Ν. Καζαντζάκη».
![]()
Στη δεύτερη συνεδρία υπό την προεδρία του Χρυσόστομου Σταμούλη υπήρχαν σύμφωνα με το πρόγραμμα επίσης τρεις εισηγήσεις. Ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης εισηγήθηκε το θέμα: «Ποιείν άμα και θεολογείν (Αυτοσχόλιο)». Στη συνέχεια ο συγγραφέας Σάββας Μιχαήλ μίλησε με θέμα: «Εν τη καμίνω – ο βιβλικός ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος». Ο διευθυντής του ιδρύματος «Άρτος Ζωής» Σταύρος Ζουμπουλάκης εισηγήθηκε το θέμα: «Για τον Τ. Κ. Παπατσώνη».
![]()
Κατά το τελευταίο μέρος του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της νέας μας έκδοσης «Ψαλτήριον» που περιέχει το κείμενο των Εβδομήκοντα και παράλληλη μετάφραση στη δημοτική. Με το «Ψαλτήριον» ολοκληρώνεται η τριλογία των λειτουργικών εκδόσεων της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, που ξεκίνησε με την κυκλοφορία του «Εκλογαδίου», το οποίο περιλαμβάνει κείμενο και μετάφραση των λειτουργικών αναγνωσμάτων από την Καινή Διαθήκη όλου του εκκλησιαστικού έτους, και συνεχίστηκε με την ανάλογη για τις περικοπές από την Παλαιά Διαθήκη έκδοση του «Προφητολογίου». Στην παρουσίαση συμμετείχαν ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, ο Ποιμένας της Α΄ Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Αθηνών Παναγιώτης Κανταρτζής, ο σύμβουλος ΥΠ.Ε.Π.Θ. και Διευθυντής του περιοδικού «Θεολογία» Σταύρος Γιαγκάζογλου και η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Κίρκη Κεφαλέα.
![]()
Στο διήμερο αυτό συνέδριο παρευρέθηκαν επίσης ο Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ο Αρχιεπίσκοπος Καθολικών Αθηνών Σεβαστιανός Ροσσολάτος, ο Ραββίνος Αθηνών Γκάμπριελ Νεγκρίν, η ποιήτρια Κική Δημουλά, καθηγητές των δύο Θεολογικών Σχολών, μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες, εκπαιδευτικοί και πλήθος κόσμου απ’ όλες τις εκκλησιαστικές παραδόσεις.
Η επιστημονική επιτροπήτου συνεδρίου αποτελούνταν από τους: Ιωάννη Καραβιδόπουλο (ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.), Μιλτιάδη Κωνσταντίνου (Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ), Αικατερίνη Τσαλαμπούνη (επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ) και Κωνσταντίνο Ζάρρα (επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α.).
Μπορείτε να παρακολουθήσετε τις ομιλίες του Συνεδρίου κάνοντας κλικ πάνω στο θέμα του κάθε ομιλητή και από το κανάλι μας στο YouTube: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ
![]()
Περιεχόμενα
Προλογικό Σημείωμα 7
Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: «Οράματα Μεταθανάτιου Μέλλοντος: Ο μύθος του Ηρός στον Πλάτωνα και η πρώιμη χριστιανική εσχατολογία» 9
Κωνσταντίνος Θ. Ζάρρας, Αν. Καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Βίβλος και νεοελληνική δραματουργία πριν το 1821 20
Ιωσήφ Βιβιλάκης, Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Σπορές της Βίβλου στο νεοελληνικό μυθιστόρημα 35
Ισίδωρος Ζουργός, Συγγραφέας Ποιήματα: Τα Ψαλμικά αλαφιάσματα της ψυχής 42
Αναστασία Γκίτση, Θεολόγος, ποιήτρια: Μια «βλάσφημη» ανάγνωση του Ευαγγελίου: Ο άνθρωπος από τη Γαλιλαία του Ηλία Λάγιου 52
π. Ευάγγελος Γκανάς, Εφημέριος Ι.Ν. Οσίου Μελετίου Σεπολίων: Οι βιβλικές διηγήσεις στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Νίκου Καζαντζάκη 64
Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Ποιείν άμα καί θεολογείν (αυτοσχόλιο) 73
Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Ποιητής: Έν τή καμίνω: Ο βιβλικός ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος 88
Σάββας Μιχαήλ, Συγγραφέας: Τάκης Παπατσώνης, «Αρχή Σοφίας» 102
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Διευθυντής Ιδρύματος «Άρτος Ζωής»
Το Οπτικό Υλικό του Επιστημονικού Συνεδρίου:
Δείτε και:
Η Ελληνική Βιβλική Εταιρία διοργάνωσε στις 11 και 12 Δεκεμβρίου 2015 στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών ένα Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Αγία Γραφή και Ελληνική Λογοτεχνία». Την εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό του ο π. Βασίλειος Χριστοδούλου, Διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και ακολούθησε κατόπιν ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος π. Δημήτριος Νίκου, ο οποίος και ανέγνωσε το μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου. Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί από τον Διευθυντή της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας κ. Μιχαήλ Χρ. Χατζηγιάννη, από τον Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου και από τον Πρόεδρο του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κ. Σωτήριο Δεσπότη, που ανέγνωσε η Αντιπρόεδρος του Τμήματος, κ. Κίρκη Κεφαλέα.
Οι εργασίες του συνεδρίου άνοιξαν υπό την προεδρία του ομότιμου καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ιωάννη Καραβιδόπουλου με την κεντρική εισήγηση του επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Κωνσταντίνου Ζάρρα με θέμα: «Οράματα Μεταθανάτιου Μέλλοντος: Ο μύθος του Ηρός στον Πλάτωνα και η πρώιμη χριστιανική εσχατολογία».
Επόμενοι ομιλητές της πρώτης ημέρας του συνεδρίου ήταν ο καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. Ιωσήφ Βιβιλάκης με θέμα: «Βίβλος και νεοελληνική δραματουργία»και ο συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός με θέμα: «Σπορές της Βίβλου στο μυθιστόρημα».
To πρωί του Σαββάτου κατά την πρώτη συνεδρία υπό την προεδρία του κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, πραγματοποιήθηκαν τρεις εισηγήσεις. Η πρώτη από τη θεολόγο και ποιήτρια Αναστασία Γκίτση με θέμα: «Ποιήματα, Τα Ψαλμικά αλαφιάσματα της ψυχής», η δεύτερη από τον εφημέριο του Οσίου Μελετίου Σεπολίων π. Ευάγγελο Γκανά με θέμα: «Μια «βλάσφημη» ανάγνωση του Ευαγγελίου: Ο άνθρωπος από τη Γαλιλαία του Ηλία Λάγιου»και η τρίτη από τον πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Χρυσόστομο Σταμούλη με θέμα: «Οι βιβλικές διηγήσεις στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Ν. Καζαντζάκη».
Στη δεύτερη συνεδρία υπό την προεδρία του Χρυσόστομου Σταμούλη υπήρχαν σύμφωνα με το πρόγραμμα επίσης τρεις εισηγήσεις. Ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης εισηγήθηκε το θέμα: «Ποιείν άμα και θεολογείν (Αυτοσχόλιο)». Στη συνέχεια ο συγγραφέας Σάββας Μιχαήλ μίλησε με θέμα: «Εν τη καμίνω – ο βιβλικός ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος». Ο διευθυντής του ιδρύματος «Άρτος Ζωής» Σταύρος Ζουμπουλάκης εισηγήθηκε το θέμα: «Για τον Τ. Κ. Παπατσώνη».
Κατά το τελευταίο μέρος του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της νέας μας έκδοσης «Ψαλτήριον» που περιέχει το κείμενο των Εβδομήκοντα και παράλληλη μετάφραση στη δημοτική. Με το «Ψαλτήριον» ολοκληρώνεται η τριλογία των λειτουργικών εκδόσεων της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, που ξεκίνησε με την κυκλοφορία του «Εκλογαδίου», το οποίο περιλαμβάνει κείμενο και μετάφραση των λειτουργικών αναγνωσμάτων από την Καινή Διαθήκη όλου του εκκλησιαστικού έτους, και συνεχίστηκε με την ανάλογη για τις περικοπές από την Παλαιά Διαθήκη έκδοση του «Προφητολογίου». Στην παρουσίαση συμμετείχαν ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, ο Ποιμένας της Α΄ Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Αθηνών Παναγιώτης Κανταρτζής, ο σύμβουλος ΥΠ.Ε.Π.Θ. και Διευθυντής του περιοδικού «Θεολογία» Σταύρος Γιαγκάζογλου και η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Κίρκη Κεφαλέα.
Στο διήμερο αυτό συνέδριο παρευρέθηκαν επίσης ο Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ο Αρχιεπίσκοπος Καθολικών Αθηνών Σεβαστιανός Ροσσολάτος, ο Ραββίνος Αθηνών Γκάμπριελ Νεγκρίν, η ποιήτρια Κική Δημουλά, καθηγητές των δύο Θεολογικών Σχολών, μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες, εκπαιδευτικοί και πλήθος κόσμου απ’ όλες τις εκκλησιαστικές παραδόσεις.Η επιστημονική επιτροπήτου συνεδρίου αποτελούνταν από τους: Ιωάννη Καραβιδόπουλο (ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.), Μιλτιάδη Κωνσταντίνου (Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ), Αικατερίνη Τσαλαμπούνη (επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ) και Κωνσταντίνο Ζάρρα (επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α.).
Μπορείτε να παρακολουθήσετε τις ομιλίες του Συνεδρίου κάνοντας κλικ πάνω στο θέμα του κάθε ομιλητή και από το κανάλι μας στο YouTube: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ
Αγία Γραφή και Ελληνική Λογοτεχνία,
επιμ. Βασιλική Σταθοκώστα, (Βιβλίο)
Ελληνική Βιβλική Εταιρία, Αθήνα 2016
Όλα τα Βίντεο του Συνεδρίου
Όλα τα Βίντεο του Συνεδρίου
Περιεχόμενα
Προλογικό Σημείωμα 7
Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: «Οράματα Μεταθανάτιου Μέλλοντος: Ο μύθος του Ηρός στον Πλάτωνα και η πρώιμη χριστιανική εσχατολογία» 9
Κωνσταντίνος Θ. Ζάρρας, Αν. Καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Βίβλος και νεοελληνική δραματουργία πριν το 1821 20
Ιωσήφ Βιβιλάκης, Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Σπορές της Βίβλου στο νεοελληνικό μυθιστόρημα 35
Ισίδωρος Ζουργός, Συγγραφέας Ποιήματα: Τα Ψαλμικά αλαφιάσματα της ψυχής 42
Αναστασία Γκίτση, Θεολόγος, ποιήτρια: Μια «βλάσφημη» ανάγνωση του Ευαγγελίου: Ο άνθρωπος από τη Γαλιλαία του Ηλία Λάγιου 52
π. Ευάγγελος Γκανάς, Εφημέριος Ι.Ν. Οσίου Μελετίου Σεπολίων: Οι βιβλικές διηγήσεις στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Νίκου Καζαντζάκη 64
Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Ποιείν άμα καί θεολογείν (αυτοσχόλιο) 73
Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Ποιητής: Έν τή καμίνω: Ο βιβλικός ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος 88
Σάββας Μιχαήλ, Συγγραφέας: Τάκης Παπατσώνης, «Αρχή Σοφίας» 102
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Διευθυντής Ιδρύματος «Άρτος Ζωής»
Το Οπτικό Υλικό του Επιστημονικού Συνεδρίου:
Παρουσίαση του Ψαλτηρίουαπό το Κοσμήτορα
της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου.
Δείτε και:
↧
Η Άλωση της Τριπολιτσάς: Τα Ορλωφικά, η πρώτη ελληνική επανάσταση
Τα «Ορλωφικά», η πρώτη ελληνική επανάσταση
Άλωση της Τριπολιτσάς, σφαγή της Τριπολιτσάς ή απελευθέρωση της Τριπολιτσάς ονομάζεται στη νεότερη ελληνική ιστορία η κατάληψη της πόλης της Τρίπολης στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, έξι μήνες μετά από την έναρξη της επανάστασης του 1821.
Τα «Ορλωφικά» ήταν μία από τις εξεγέρσεις των υποδουλωμένων Ελλήνων με κέντρο την Πελοπόννησο, πριν από τη μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ονομάστηκε έτσι επειδή το σχέδιο της ρωσικής επέμβασης στην Ελλάδα έγινε από τα αδέλφια Αλέξιο (1737–1783) και Θεόδωρο (1741–1790) Ορλώφ, κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου του 1768–1774. Οι συνέπειες ήταν οδυνηρές για τους εξεγερθέντες, οι οποίοι έζησαν σε καθεστώς τρομοκρατίας ως το 1779, ιδίως στην Πελοπόννησο και την Ήπειρο.
26 Μαΐου του 1770: Λήγει άδοξα η επαναστατική προσπάθεια των Ορλόφ και των Ελλήνων της Πελοποννήσου. Είναι τα λεγόμενα Ορλωφικά, μία από τις εξεγέρσεις των υποδουλωμένων Ελλήνων, στην Πελοπόννησο, πριν από τη μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Στην πλατεία της Τριπολιτσάς
ξέρω θα ήθελες άλλη ονομασία
αλλά εμείς οι κλέφτες δεν ξεχνάμε
κι όταν είμαστε με τους μαθητές μας
είμαστε η μνήμη μέλλοντος.
Αν δεν σ'αγγίζει το άγαλμα
κοίτα μόνο τα δύο πόδια
για να καταλάβεις ότι ανήκει
σ'εκείνο το θαλάσσιο ουρανό
το απέραντο γαλάζιο
που δεν φοβάται τους προδότες
διότι ξέρει για τη δικαίωση.
Κι αν θες και κάτι άλλο
κοίταξε εκείνο το ξύλινο
που θα σου θυμίσει Ελβετία.
Τον Μάρτη του 1770, κι αφού ελευθερώθηκε η Λακωνία, ο ρώσος λοχαγός Μπάρκοφ πήρε διαταγή από τον Θεόδωρο Ορλόφ να καταλάβει την Τριπολιτσά (Τρίπολη), με μια λεγεώνα από 8000 έλληνες επαναστάτες και 50 Ρώσους. Κατά τη στιγμή της προσέγγισης στην Τριπολιτσά, περίπου χίλιοι εμπειροπόλεμοι Τουρκαλβανοί έσπασαν τον αποκλεισμό στον Ισθμό, έφτασαν στην Τριπολιτσά κι ενίσχυσαν τη φρουρά της πόλης.
Η σύγκρουση, που αποτέλεσε και το τέλος της επανάστασης, έγινε -σύμφωνα με τους ιστορικούς- στα Τρίκορφα, στις 29 Μαρτίου. Έπειτα από ημίωρο αγώνα κι έναν επιτυχή ελιγμό των αντιπάλων τους, οι Έλληνες εκάμθησαν. Η ήττα υπήρξε εξοντωτική... Φεύγοντας οι Έλληνες και κατά πόδας διωκόμενοι εγκατέλειπαν τα όπλα τους και υποχωρούσαν με μεγάλες απώλειες.
Τη νίκη των Τούρκων ακολούθησε μεγάλη σφαγή εντός της πόλεως, με θύματα περίπου 3.000 Έλληνες, μεταξύ αυτών ο αρχιεπίσκοπος Άνθιμος και αρκετοί άλλοι κληρικοί. Τρεις ημέρες αργότερα, οι εναπομείναντες Ρώσοι επιβιβάσθηκαν στα πλοία και εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο.
Ορλωφικά
Η αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων το 1770, γνωστή και με τη δημώδη ονομασία Ορλωφικά, ή Ορλοφικά, ή το περισσότερο λόγιο Ορλώφεια (τα), ήταν ένα κίνημα ανεξαρτησίας που υποκινήθηκε από τους Ρώσους εναντίον των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74). Στη διάρκειά της σημειώθηκαν εξεγέρσεις σε διάφορα μέρη της νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας, στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και κυρίως στην Πελοπόννησο. Παράλληλα, οι ναυτικές επιχειρήσεις των Ρώσων στη νότια Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας είχαν οδυνηρές συνέπειες στους εξεγερθέντες. Βασικός υποκινητής αυτής της επανάστασης των Ελλήνων ήταν ο Γεώργιος Παπαζώλης, η δε ονομασία της προήλθε από το όνομα των υποκινητών αυτής, των Ρώσων αξιωματούχων αδελφών Ορλώφ. [Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τ.ΙΘ', σ.78 (Ορλώφεια, Ορλώφ)]
Νίκος Λυγερός: Γιατί τόση σιωπή;
Γιατί ξεχάσαμε τα Ορλωφικά;
- Γιατί τόση σιωπή;- Για ποιο πράγμα;
- Για την Πολιορκία!
- Την Άλωση της Τριπολιτσάς...
- Γιατί βάλαμε και τον Κολοκοτρώνη φυλακή.
- Αυτός είναι ο λόγος;
- Όχι, βέβαια. Άλλα πώς να προωθείς μια στρατιωτική επιτυχία ενός κατηγορουμένου για έσχατη προδοσία;
- Και προτιμούν να μιλούν για το Μεσολόγγι;
- Υπήρχαν επιλογές.
- Και σιωπές.
- Για ποιο λόγο;
- Οι φοβίες δεν είναι φόβοι.
- Σωστά.
- Κανένας δεν τόλμησε αυτό που τόλμησε.
- Και τώρα τι κάνουμε;
- Αποφάσισαν ότι δεν είναι ανάγκη να κάνουμε αναφορά σ'ένα τέτοιο γεγονός.
- Γεγονός;
- Ναι, γεγονός.
- Μα είναι σύμβολο της επανάστασης!
- Ακόμα χειρότερο.
- Γιατί;
- Προσπαθούν να μας πείσουν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ένα φιλελεύθερο καθεστώς.
- Και ποιος το πιστεύει;
- Αυτοί που παρέμειναν ραγιάδες.
- Και δεν θέλουν να φανεί ότι υπήρξε πόλεμος.
- Ούτε πόλεμος, ούτε επανάσταση.
- Τι τότε;
- Μια απλή εξαίρεση...
- Και γι'αυτό το λόγο έφυγαν οι Οθωμανοί.
- Αν δεν υπάρχει πόλεμος, δεν υπάρχει ήττα.
- Σωστά.
- Έτσι ακόμα και το Μεσολόγγιτο δέχονται μόνο ως σύμβολο, αλλά όχι ως αποτέλεσμα.
- Αφού στην ουσία δεν άλλαξε τα δεδομένα.
- Ενώ στην Τριπολιτσά;
- Όλα άλλαξαν.
- Και οριστικά μάλιστα.
- Σωπαίνουν την νίκη λόγω της αγριότητας.
- Αυτό είναι από τα πιο ύπουλα προσχήματα.
- Δηλαδή;
- Τόσους αιώνες που οι Οθωμανοί καταπατούσαν του Έλληνες, βίαζαν τις γυναίκες, έκλεβαν τα παιδιά, δεν είναι τίποτα γι'αυτούς.
- Ένα φιλελεύθερο καθεστώς.
- Που έφαγε τα μούτρα του απέναντι στη στρατηγική σκέψη του Κολοκοτρώνη.
Γιατί ξεχάσαμε τα Ορλωφικά
- Γιατί ξεχάσαμε τα Ορλωφικά;
- Ποια Ορλωφικά; Τι σχέση έχει με την Τριπολιτσά;
- Κι όμως η σχέση υπάρχει από τη χρονιά που γεννήθηκε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
- Το 1770.
- Γιατί κανείς δεν μιλά γι’ αυτήν την Επανάσταση;
- Μήπως γιατί απέτυχε;
- Όχι!
- Μήπως γιατί είναι άγνωστη;
- Όχι!
- Εσύ τι πιστεύεις;
- Γιατί είναι το υπόβαθρο της Τριπολιτσάς.
- Εξηγήσου φίλε μου.
- Τα Ορλωφικά δεν αφορούν μόνο το Αιγαίο μας.
- Δηλαδή;
- Είχαν επιπτώσεις και αλλού.
- Που;
- Στην Τριπολιτσά.
- Δεν το ήξερα.
- Είναι σημαντικό να το μάθεις τότε.
- Πες μου, σ’ ακούω.
- Όταν άρχισε η επανάσταση…
- Τι έπαθες;
- Θυμήθηκα τον Δασκαλογιάννη στην Κρήτη.
- Δεν τον είχα συνδέσει με αυτά!
- Κι όμως είναι η ίδια εποχή.
- Πες μου, λοιπόν…
- Όταν οι Οθωμανοί άρχισαν να τα βλέπουν σκούρα στη θάλασσα, ξεκίνησαν άγριες μάχες στην ξηρά.
- Ήταν μια μορφή εκδίκησης…
- Από ένα φιλελεύθερο καθεστώς!
- Σωστά, πώς να το ξεχάσουμε με τόσους ραγιάδες που μας το υπενθυμίζουν συνεχώς.
- Και η συνέπεια ήταν αναπόφευκτη.
- Δηλαδή;
- Ο πόλεμος έπρεπε να καταλήξει στην Τριπολιτσά.
- Μετά την Πάτρα και το Μεσολόγγιπου είχαν πάρει.
- Κι έσφαξαν όλους τους άντρες που μπορούσαν να έχουν όπλα.
- Θεέ μου.
- Μόνο που είναι στην Τριπολιτσά που έγινε το μακελειό των Ελλήνων.
- Οι αγριότητες των Τούρκων έδιωξαν τους δικούς μας.
- Είχαν δίκιο λοιπόν ο Chateaubriand και ο Pouqueville.
Τα «Ορλωφικά», η πρώτη ελληνική επανάσταση
Η ναυμαχία του Τσεσμέ (26 Ιουνίου 1770)
εικ.: The Battle of Chesma - Ivan Aivazovsky
Οι Ρώσοι τον Ιούλιο, με την συνεπικουρία ελληνικών πλοίων,
καταναυμάχησαν τον οθωμανικό στόλο στον Τσεσμέ,
καταστρέφοντας την τουρκική ναυαρχίδα.
Γιώργος Καραμπελιάς, Άρδην – Ρήξη
Συγγραφέας, Πολιτικός Αναλυτής
![]()
Στα Ορλωφικά, συμμετείχαν ιδιαίτερα ενεργά οι Κεφαλλονίτες, οι Ζακύνθιοι, και αρκετοί Λευκαδίτες: πάνω από 3.000 Κεφαλλονίτες και αρκετοί Ζακυνθινοί κατέλαβαν την Πάτρα και πολιόρκησαν τους Τούρκους, υπό την ηγεσία του κόμη Σπυρίδωνα Μεταξά, ενώ 2.000 Ζακύνθιοι, εισέβαλαν στην Ηλεία και πολιόρκησαν τον Πύργο. Εν συνεχεία, συγκρούστηκαν με τους πολυαριθμότερους Τουρκαλβανούς, σκοτώθηκαν πάνω από διακόσιοι ενώ, από τους διασωθέντες, άλλοι έφυγαν για τη Μάνη και αρκετοί επέστρεψαν στη Ζάκυνθο. Ακόμα και στη ναυμαχία του Τσεσμέ, συμμετείχαν δύο κεφαλλονίτικα πλοία, και ένα Ζακυνθινό . Οι Σπετσιώτες, που ξεσηκώθηκαν, αντιμετώπισαν και αυτοί τις επιδρομές των Τουρκαλβανών, οι δε Ψαριανοί ύψωσαν ρωσική σημαία στο νησί και με πενήντα πέντε σκάφη κούρσευαν όλα τα οθωμανικά σκάφη μέχρι τη Συρία, συμμετείχαν δε στη ναυμαχία του Τσεσμέ όπου ο Ιωάννης Βαρβάκης πυρπόλησε την τουρκική ναυαρχίδα.
Συγγραφέας, Πολιτικός Αναλυτής
Στη μακρά περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Έλληνες δεν έπαψαν ποτέ να αντιστέκονται και να οραματίζονται την απελευθέρωσή τους από τους Οθωμανούς. Τωόντι, αμέσως μετά την Άλωση, αρχίζει και η αντίσταση εναντίον των Οθωμανών, σε επιμαχία με τους Ενετούς ή τους Ισπανούς, μέχρι τον 17ο αιώνα, και εν συνεχεία τους Ρώσους. Από τον Κροκόνδειλο Κλαδά και την παράδοση των stradioti, που πολέμησαν σε όλα τα πολεμικά μέτωπα της Ευρώπης, μέχρι τον Ζαχαριά, τον Νικοτσάρα και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, θα συνεχίζεται αδιάπτωτη η ένοπλη αντίσταση, με πυρήνες πύκνωσης τη Μάνη, το Σούλι, τα Σφακιά, τη Χιμάρα, τα Άγραφα κ.λπ.
Με αφετηρία τα Ορλωφικά, αυτή η «ενδημική» αντιστασιακή παράδοση θα μετασχηματιστεί σε επαναστατικές απόπειρες απελευθέρωσης. Τα «Ορλωφικά» έχουν διαστρεβλωθεί και υποτιμηθεί ως μια απλή ετερόφωτη κίνηση την οποία υποκίνησε το «ξανθό γένος», ξεχνώντας ότι, στη διάρκειά τους, οι Έλληνες, από την Κρήτη έως τη Μακεδονία, πραγματοποιούν επαναστατικές κινήσεις, χρησιμοποιώντας και ελπίζοντας στη ρωσική βοήθεια, κινήσεις στις οποίες συμμετέχουν ακόμα και οι βενετοκρατούμενοι Επτανήσιοι – το κίνημα, έλαβε τέτοιες διαστάσεις που δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό του ως την «πρώτη επανάσταση του νέου ελληνισμού» μια γενική δοκιμή του ’21.
Οι αδελφοί Ορλώφ στην Πελοπόννησο
Η Ρωσία κατέστη ο βασικός αντίπαλος των Οθωμανών από την εποχή του Μ. Πέτρου (1689-1725) ενώ ο στόχος της διάλυσης της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθίσταται η κυριότερη επιδίωξη της εξωτερικής πολιτικής της Αικατερίνης Β'.
Ο κόμης Γρηγόριος Ορλώφ, και οι αδελφοί του Αλέξιος και Θεόδωρος, ετέθησαν επικεφαλής της επιχείρησης και προσορμίστηκαν στις 17 Φεβρουαρίου 1770 στο Οίτυλο, όπου χιλιάδες Μανιάτες συνέρρευσαν, με επικεφαλής τους ιερείς, για να υποδεχθούν τους αντιπροσώπους του «ξανθού γένους» που έσtειλαν 14 σκάφη και 600 στρατιώτες. Ο ενθουσιασμός ήταν γενικός, ο δε καθαιρεθείς πατριάρχης Σεραφείμ Β' (1757-1761), που βρισκόταν στη Δημητσάνα, ευλόγησε την επανάσταση. Συγκροτήθηκαν δύο «Λεγεώνες», Ανατολική και Δυτική, που σημείωσαν αρκετές νίκες, ελέγχοντας το μεγαλύτερο μέρος της υπαίθρου, και αρκετές πόλεις και οχυρά, ενώ επεχείρησαν να καταλάβουν την Τρίπολη. Οι Τούρκοι, αιφνιδιάστηκαν και κάλεσαν στρατιωτικές ομάδες Τουρκαλβανών, ακόμα και από τη Βόρεια Αλβανία και, στη μάχη που έγινε στα Τρίκορφα, στις 29 Μαρτίου, οι άμαθοι σε μάχη εκ παρατάξεως Έλληνες διασκορπίστηκαν και ακολούθησε σφαγή των Ελλήνων της Τριπολιτσάς.
Σύντομα και άλλες τουρκαλβανικές συμμορίες πέρασαν από το Ρίο στον Μοριά και κατευθύνθηκαν προς την Πάτρα, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποίησε έξοδο η φρουρά της πόλης, που βρισκόταν επί τρεις εβδομάδες υπό πολιορκία.
Παρόλο που η βόρεια Πελοπόννησος είχε ήδη χαθεί, οι Ρώσοι και η Δυτική Λεγεώνα, μετά από πολιορκία, κατέλαβαν το Ναβαρίνο, στις 4 Απριλίου και στις 29 Απριλίου ξεκίνησε η πολιορκία της Μεθώνης ενώ οι επαναστατικές δυνάμεις κρατούσαν ακόμα τον Μυστρά, τη Μεσσήνη και την Καλαμάτα. Όμως στο Νησί (Μεσσήνη), στις 14 Μαΐου, παρά τη σθεναρή αντίσταση των Μαυρομιχαλαίων, ενώ οι ένοπλοι της Δυτικής Λεγεώνας, αποτελούμενοι από Ρώσους, Μανιάτες και Επτανησίους, υποχώρησαν με βαριές απώλειες στο Ναβαρίνο.
Οι Ρώσοι κατευθύνθηκαν στο Αιγαίο και τον Ιούλιο, με την συνεπικουρία ελληνικών πλοίων, καταναυμάχησαν τον οθωμανικό στόλο στον Τσεσμέ,καταστρέφοντας την τουρκική ναυαρχίδα και έτσι δημιούργησαν στις Κυκλάδες και τα άλλα νησιά μια ρωσοκρατούμενη αυτόνομη επικράτεια, μέχρι το 1774, όταν τερματίστηκε ο εξαετής πόλεμος με την υπογραφή της συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή.
Οι Αλβανοί που εισέβαλαν στην Πελοπόννησο υπολογίζονται μεταξύ 60.000 (Φραντζής) ενώ ο Γρηγοριάδης τους ανεβάζει στις 120.000. Η δράση τους θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη δεκαετία του 1770. Υπολογίστηκε πως από τις 300.000 χριστιανούς της Πελοποννήσου χάθηκαν περί τις 100.000, το 1/3 του πληθυσμού. Ένα σημαντικό μέρος μετανάστευσε στη Μικρά Ασία, στα νησιά του Αν. Αιγαίου, στην περιοχή Σμύρνης και Αϊδινίου, αλλά και στα βόρεια παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Τελικά, ο σουλτάνος, μετά από εννέα ολόκληρα χρόνια (1770-1779) και αφού οι Αλβανοί είχαν αρχίσει να λεηλατούν και τους Τούρκους, επιφόρτισε τον καπουδάν πασά, Χασάν Τζεζαϊρλή, με την εξόντωσή τους. Ο τελευταίος, με την επικουρία του δραγουμάνου του στόλου, Ν. Μαυρογένη, συμμάχησε με τους κλέφτες για την εκδίωξη των Αλβανών. Μετά την εξόντωση των Αλβανών, οι Τούρκοι στράφηκαν κατά των κλεφτών,αρχίζοντας από τον Παναγιώταρο και τον Κωνσταντίνο Κολοκοτρώνη· αυτοί, κυνηγημένοι από χιλιάδες Τούρκους, κλείστηκαν στον πύργο του πρώτου, στην Καστάνιτσα, με 150 παλικάρια. Μετά από 12 ημερόνυχτα πολιορκίας και αφού εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά και τα τρόφιμα, επιχείρησαν ηρωική έξοδο, στις 19 Ιουλίου 1780, κατά την οποίοι σκοτώθηκαν οι δύο αρχηγοί – μεταξύ των ελάχιστων διασωθέντων, ο δεκάχρονος τότε Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Την πανελλαδική διάσταση του εγχειρήματος μαρτυρά το πλήθος των επαναστατικών κινήσεων, από τα Γρεβενά έως την Κρήτη, καθώς και η συμμετοχή των Σουλιωτών. Το 1772, στα Ορλωφικά, όταν οι Σουλεϊμάν και Χασάν Τσαπάρης οργάνωσαν μεγάλη επίθεση με 9.000 επίλεκτους Αλβανούς και 40 Αγάδες, αλλά ηττήθηκαν κατά κράτος και συνελήφθησαν αιχμάλωτοι ο Τσαπάρης με τον γιό του. Στα Γρεβενά πρωτοστατούσε ο αρματολός της Πίνδου, Τόσκας, και το πρωτοπαλλήκαρό του ο «γέρο-Ζιάκας» (1730 -1810), που σε καιρό ειρήνης διατηρούσε γύρω στους 1.700 οπλισμένους άντρες· μετά την αποτυχία της επανάστασης, κατεστράφη σχεδόν εξ ολοκλήρου η περιοχή, ιδίως τα σημερινά χωριά, Ζιάκας και Μαυρονόρος. Ο Τόσκας έδωσε μάχη με 2.000 Αρβανίτες που επέστρεφαν από την Πελοπόννησο, έχοντας μαζί τους 1.000 αιχμάλωτα γυναικόπαιδα, και τα απελευθέρωσε.
Στα Ορλωφικά, συμμετείχαν ιδιαίτερα ενεργά οι Κεφαλλονίτες, οι Ζακύνθιοι, και αρκετοί Λευκαδίτες: πάνω από 3.000 Κεφαλλονίτες και αρκετοί Ζακυνθινοί κατέλαβαν την Πάτρα και πολιόρκησαν τους Τούρκους, υπό την ηγεσία του κόμη Σπυρίδωνα Μεταξά, ενώ 2.000 Ζακύνθιοι, εισέβαλαν στην Ηλεία και πολιόρκησαν τον Πύργο. Εν συνεχεία, συγκρούστηκαν με τους πολυαριθμότερους Τουρκαλβανούς, σκοτώθηκαν πάνω από διακόσιοι ενώ, από τους διασωθέντες, άλλοι έφυγαν για τη Μάνη και αρκετοί επέστρεψαν στη Ζάκυνθο. Ακόμα και στη ναυμαχία του Τσεσμέ, συμμετείχαν δύο κεφαλλονίτικα πλοία, και ένα Ζακυνθινό . Οι Σπετσιώτες, που ξεσηκώθηκαν, αντιμετώπισαν και αυτοί τις επιδρομές των Τουρκαλβανών, οι δε Ψαριανοί ύψωσαν ρωσική σημαία στο νησί και με πενήντα πέντε σκάφη κούρσευαν όλα τα οθωμανικά σκάφη μέχρι τη Συρία, συμμετείχαν δε στη ναυμαχία του Τσεσμέ όπου ο Ιωάννης Βαρβάκης πυρπόλησε την τουρκική ναυαρχίδα.
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη και οι «γενιτσαραγάδες»
εικ.: Οι κινήσεις των αντιμαχόμενων πλευρών κατά τα Ορλωφικά
- Η πανηγυρικότερη απόδειξη του πανελλαδικού χαρακτήρα της εξέγερσης είναι η «επανάσταση του Δασκαλογιάννη», στα Σφακιά, που αποτελεί το δεύτερο επίκεντρο της επανάστασης.
Οι αγώνες των Σφακιανών και το μαρτύριο του ηγέτη τους διεσώθησαν σε ένα έμμετρο έπος 1034 στίχων, το οποίο συνέθεσε ο συναγωνιστής του, ο αγράμματος τυροκόμος μπαρμπα Μπατζελιός (Παντελής), από το Μουρί Σφακίων.
Τα Σφακιά, όπως η Μάνη, ήταν μια περιοχή ημιανεξάρτητη και απροσπέλαστη στους Τούρκους. Όταν τους απειλούσαν οι Τούρκοι, οι Σφακιανοί διέφευγαν στο πέλαγος ή κατέφευγαν στα βουνά και τα φαράγγια. Οι Σφακιανοί, σε αντίθεση με τους άλλους Κρητικούς που είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν τη μεγάλη ναυτική παράδοση της Ενετοκρατίας, διατηρούσαν δεκάδες καράβια στον όρμο Λουτρό του Λιβυκού πελάγους. Ο Ιωάννης Βλάχος ή «Δάσκαλος» (1722~1730 – 1770), που γεννήθηκε στην Ανώπολη, κατείχε τέσσερα μεγάλα σκάφη, με τα οποία ταξίδευε στα λιμάνια της Μεσογείου και του Ευξείνου, μιλούσε δε ιταλικά και ρώσικα.
Ο Δασκαλογιάννης το 1769, επιστρέφει στα Σφακιά όπου προσπαθεί να πείσει τους συμπατριώτες του πως ήρθε η ώρα του σηκωμού.
Θέ μου, καὶ δώσ’ μου φώτιση, καρδιὰ σὰν τὸ καζάνι,
νὰ κάτσω νὰ συλλογιαστῶ τὸ Δάσκαλο τὸ Γιάννη [],
Ὁ Μπέης ἀποὺ τὴ Βλαχιὰ κι ὁ Μπέης ’ποὺ τὴ Μάνη
κρυφοκουβέντες εἴχασι μὲ τὸ Δασκαλογιάννη [],
μὲ τὴν καρδιὰ ντου ἤθελε τὴν Κρήτη Ρωμιοσύνη.
Κάθε Λαμπρὴ καὶ Κυριακὴ ἔβανε τὸ καπέλο
καὶ τοῦ Πρωτόπαπα ’λεγε «Τὸ Μόσκοβο θὰ φέρω,
νὰ τὰ συντράμει τὰ Σφακιά, τσὶ Τούρκους νὰ ζιγώξου
καὶ γιὰ τὴν Κόκκινη Μηλιὰ δρόμο νὰ τῶνε δώσου.».
«Οὕλ’ οἱ Ρωμιοὶ θὰ σηκωθοῦ καὶ τὴν Τουρκιὰ θὰ φᾶσι», «λεύτερη τὴν πατρίδα μας ὀγλήγορα νὰ δοῦμε»: Μετά λοιπόν από συνελεύσεις στις οποίες ψήφισαν όλοι οι «άνδρες των αρμάτων», άρχισαν φανερά πλέον οι προπαρασκευές και, στις 25 Μαρτίου 1770, δεκάδες πάνοπλοι παπάδες και δύο χιλιάδες επαναστάτες με τους καπετάνιους τους, ύστερα από μια πανηγυρική λειτουργία εν μέσω πυροβολισμών, κήρυξαν την επανάσταση, στην αυλή της Παναγίας της Θυμιανής.
Όμως, την τελευταία στιγμή, ο Αλέξιος Ορλώφ, αντί να πλεύσει προς τα Χανιά, όπως είχε υποσχεθεί, έπλευσε προς τον Τσεσμέ. Πράγματι, στα τέλη Μαΐου, άρχισαν οι μάχες· οι τουρκικές δυνάμεις χτυπούσαν τα Σφακιά από την ανατολική διάβαση και κατά μέτωπον. Παρά την τεράστια αριθμητική υπεροχή των Τούρκων, οι επαναστάτες έδωσαν φονικότατη μάχη στα στενά της Νίμπρου, και αιφνιδιάσαν τον εχθρό κυλώντας βράχους από τις πλαγιές των φαραγγιών.
Οι Τούρκοι, στέλνουν 6.000 στρατό στην Ανώπολη και απο τους 700-800 άνδρες του Δασκαλογιάννη, σκοτώθηκαν οι 300, οι δε Τούρκοι, παρότι είχαν πάνω από 1.000 νεκρούς, μπήκαν στην Ανώπολη και κατέσφαξαν τους πάντες. Όμως, στη Γενική Συνέλευση που συγκαλείται στα Κρούσια, οι επαναστάτες αποφασίζουν ομόφωνα ότι θα συνεχίσουν τον αγώνα.
Η τελευταία πράξη παίχτηκε στο φαράγγι της Αράδαινας, στα Λευκά Όρη, και ο «δάσκαλος» αποφασίζει εν τέλει να παραδοθεί και ο πασάς αφού τον κράτησε για ένα διάστημα στο σεράι ως δόλωμα για τους τρεις αδελφούς του, που είχαν καταφύγει στα Κύθηρα– τον παρέδωσε βορρά στο μαινόμενο πλήθος, στις 17 Ιουνίου 1771, ημέρα Παρασκευή, αργία των Μουσουλμάνων. Αφού τον διαπόμπευσαν μέσα από τους κεντρικούς δρόμους, κατέληξαν στην ανατολική πύλη του Μεγάλου Κάστρου. Με τέσσερις πασσάλους και σανίδες έκαναν ένα κάθισμα όπου τον έβαλαν να καθίσει και, αφού τον έδεσαν, ένας γενίτσαρος άρχισε να τον γδέρνει με το ξυράφι. Ο Σγουρομάλλης τρελάθηκε, το δε πτώμα του Δασκάλου το άφησαν να το σαπίσει ο καλοκαιρινός ήλιος και μετά υποχρέωσαν δυο ραγιάδες να το θάψουν.
Στον φανταστικό διάλογο μεταξύ του πασά και του αιχμαλώτου Δασκαλογιάννη, ο πασάς απαριθμεί τα προνόμια των Σφακιανών, κατηγορώντας τον «Δάσκαλο» για αναίτια εξέγερση και αιματοχυσία:
Σὰ θέλεις, Δάσκαλε Γιαννιό, νὰ μὴν κακαποδώσεις,
πὲς μου, εἴντα ’το ἡ γὶ-ἀφορμὴ πόλεμο νὰ σηκώσεις;
Οἱ Σφακιανοὶ δωσίματα, χαράτσια δὲν ἐδίδα, [].
Μόνο ’σηκώθης, Δάσκαλε, μὲ τὸ Μωργιᾶν ἀντάμι
γιὰ νὰ χαθεῖ τόσος λαὸς κι ἐσὺ νὰ βγάλεις νάμι·
τ’ ἀσκέργια τὰ βασιλικὰ ν’ ἀδικοσκοτωθοῦσι
κι ἀποὺ τσὴ Κρήτης τὴν Τουρκιὰ χιλιάδες νὰ χαθοῦσι·
πάνω στὰ ὅρη, στὰ βουνά, εἰς τσ’ ἔρημες μαδάρες,
χιλιάδες ἀπομείνασι γιανίτσαροι κι ἀγάδες.
Πάντα γυρεύγετ’ ἀφορμὴ τὸ γ-αἷμα ντῶ νὰ πχεῖτε
καὶ νὰ σκοτώσετε Ρωμιὸ πολλά το πεθυμεῖτε·
κι ἔναι κι ἡ μόνη σας χαρὰ νὰ ἰδεῖτε σκοτωμένους,
ξεκοιλιασμένους στὰ στενὰ κι αἱματοκυλισμένους·[]
Καὶ ἡ γ-αἰτία εἶστε σεῖς, οἱ γὶ-ἄνομοι Πασάδες,
π’ ἀφῆνετ’ ἀχαλίνωτους τσὶ γιαννιτσαραγάδες·[]
γι’ αὐτὰ κι ἐγὼ ’ποφάσισα τὴν Κρήτη νὰ σηκώσω
κι ἀποὺ τ’ ἀνύχια τῶν Τουρκῶ νὰ τῆνε λευτερώσω·
πρῶτο γιὰ τὴν πατρίδα μου, δεύτερο γιὰ τὴν πίστη,
τρίτο γιὰ τσ’ ἄλλους χρισθιανοὺς ποὺ κάθουνται στὴν Κρήτη».
Το προανάκρουσμα του ’21
Στην πραγματικότητα, οι Έλληνες θα εγκαινιάσουν, το 1770, μια μακρά πορεία πενήντα χρόνων που θα τους φέρει αντιμέτωπους με την οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Λάμπρος Κατσώνης, είκοσι χρόνια μετά, θα ξεκινήσει τον αγώνα του ως Ρώσος αξιωματικός, στη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου (1789-1792/3), θα τον συνεχίσει ως Έλληνας επαναστάτης, αρνούμενος να υποταχθεί στα κελεύσματα της Αικατερίνης. Σχεδόν την ίδια εποχή, ο Ρήγας Βελεστινλής θα διατυπώσει, το συνθετικό πρόταγμα που συνδυάζει θεωρία και δράση, βυζαντινό σχέδιο και δημοκρατική πολιτειακή μορφή. Ο Π. Μαγιάκος πιστεύει πως:
…από το 1770 όμως αρχίζει νέα περίοδος για τον Ελληνισμό. Είναι η πρώτη σελίδα της νεοελληνικής ιστορίας. Υπήρξε η κολυμπήθρα μέσα στην οποία αναβαπτίσθηκε η Ελληνική ψυχή και βγήκε εξαγνισμένη νέα. Είναι τόσα πολλά τα συμβάντα από τον Μάρτιο 1770 και τόσο συνδέονται μεταξύ τους, ώστε μπορεί να υποστηριχθή πως η επανάσταση αυτή ουδέποτε καταπνίγηκε. Έπαυε εδώ για να φανή αλλού, έσβυνε εκεί για να νάψη πιο πέρα, ώσπου εφούντωσε, γιγάντωσε και στο τέλος επέτυχε. [Παναγιώτης Μαγιάκος, Ο Λάμπρος Κατσώνης (1752-1804), Αθήνα 1932, σ. 19.]
Η Φιλική Εταιρείαθα κάνει το επόμενο αποφασιστικό βήμα. Η Επανάσταση θα αποτελέσει έργο των Ελλήνων αποκλειστικά, παρά την εχθρότητα όλων των μεγάλων δυνάμεων. Χαρακτηριστικά, ο πρώην υπασπιστής του Τσάρου ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, θα γράψει, στις 8 Οκτωβρίου του 1820, απευθυνόμενος, στους «Ἀρχιερεῖς, Ἄρχοντες καὶ Προεστῶτες, προύχοντες τοῦ Γένους, ἁπανταχοῦ εἰς τὰς νήσους τοῦ Ἀρχιπελάγους διατρίβοντες», οι οποίοι ταλαντεύονταν, ακριβώς γιατί δεν ήταν βέβαιοι για τη ρωσική βοήθεια:
Ἐξεύρω, ὅτι εἰς ὅλων τὰς καρδίας εἶναι ριζωμένη ἡ ματαία ἐκείνη πρόληψις, ὅτι ποτὲ μόνοι μας δὲν ἐμποροῦμεν νὰ ἐλευθερωθῶμεν, ἀλλὰ πρέπει νὰ προσμένωμεν ἀπὸ ξένους τὴν σωτηρίαν μας. Ἕκαστος νουνεχὴς ἐμπορεῖ νὰ γνωρίσῃ πόσον ψευδὴς εἶναι ἡ πρόληψις αὕτη, ἀρκεῖ μόνον νὰ βαθύνῃ εἰς τὰ πράγματα τῆς πατρίδος μας. Ρίψατε τὰ βλέμματά σας εἰς τὰς θάλασσας καὶ θέλετε τὰς ἰδεῖ κατασκεπασμένας ἀπὸ θαλασσοπόρους ὁμογενεῖς, ἑτοίμους νὰ ἀκολουθήσωσι τὸ παράδειγμα τῶν ἡρώων τῆς Σαλαμῖνος. Κοιτάξατε καὶ εἰς τὴν ξηρὰν καὶ ἁπανταχοῦ βλέπετε Λεωνίδας ὁδηγοῦντας φιλοπάτριδας Σπαρτιάτας.[] Ἐξεύρω, ὅτι εἰς ὅλων τὰς καρδίας εἶναι ριζωμένη ἡ ματαία ἐκείνη πρόληψις, ὅτι ποτὲ μόνοι μας δὲν ἐμποροῦμεν νὰ ἐλευθερωθῶμεν, ἀλλὰ πρέπει νὰ προσμένωμεν ἀπὸ ξένους τὴν σωτηρίαν μας. Ἕκαστος νουνεχὴς ἐμπορεῖ νὰ γνωρίσῃ πόσον ψευδὴς εἶναι ἡ πρόληψις αὕτη, ἀρκεῖ μόνον νὰ βαθύνῃ εἰς τὰ πράγματα τῆς πατρίδος μας. Ρίψατε τὰ βλέμματά σας εἰς τὰς θάλασσας καὶ θέλετε τὰς ἰδεῖ κατασκεπασμένας ἀπὸ θαλασσοπόρους ὁμογενεῖς, ἑτοίμους νὰ ἀκολουθήσωσι τὸ παράδειγμα τῶν ἡρώων τῆς Σαλαμῖνος. Κοιτάξατε καὶ εἰς τὴν ξηρὰν καὶ ἁπανταχοῦ βλέπετε Λεωνίδας ὁδηγοῦντας φιλοπάτριδας Σπαρτιάτας. [] Ναί, ἀδελφοὶ ὁμογενεῖς. Ἔχετε πάντοτε πρὸ ὀφθαλμῶν, ὅτι ποτὲ ξένος δὲν βοηθεῖ ξένον χωρὶς μεγαλώτατα κέρδη. Τὸ αἷμα, τὸ ὁποῖον θέλουσι χύσει οἱ ξένοι δι’ ἡμᾶς, θέλομεν τὸ πληρώσει ἀκριβότατα· καὶ ουαὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα, ὅταν συστηματικὴ δεσποτεία ἐνθρονισθῇ εἰς τὰ σπλάχνα της. Ὅταν ὅμως μόνοι μας ἀποσείσωμεν τὸν ζυγὸν τῆς τυραννίας, τότε τῆς Εὐρώπης ἡ πολιτικὴ θέλει βιάσει ὅλας τὰς ἰσχυρὰς δυνάμεις νὰ κλεισωσι μὲ ημᾶς συμμαχίας καὶ ἐπιμαχίας ἀδιαλύτους. Χαίρετε.
Ἰσμαὴλ τὴν 8ην Ὀκτωβρίου 1820
Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης 1
1 Εμμ. Γ. Πρωτοψάλτης, Η Φιλική Εταιρεία – αναμνηστικόν τεύχος επί τη εκατονταετηρίδι, Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 1964, σ. 284.
Οι Έλληνες, μετά την εμπειρία των Ορλωφικών και τις απογοητεύσεις που τους προκάλεσε η στάση του Ναπολέοντα και της Γαλλίας, θα στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις... Τώρα, το μόνο που μπορούν και πρέπει να προσδοκούν οι Έλληνες είναι πως η δική τους επανάσταση θα υποχρεώσει τις μεγάλες δυνάμεις να πάρουν θέση, όπως και πράγματι θα συμβεί. Και γι’ αυτό εξ άλλου δεν εισάκουσαν και όλους εκείνους που προσπαθούσαν να τους αποτρέψουν από το επαναστατικό διάβημα, με το επιχείρημα πως οι διεθνείς γεωπολιτικές συγκυρίες δεν ήταν καθόλου ευνοϊκές (Ιερά Συμμαχία, Μέττερνιχ κ.λπ.). Ως αποφασιστικό κριτήριο θα θεωρήσουν μόνο την εσωτερική ωρίμανση των επαναστατικών συνθηκών στην οθωμανική Αυτοκρατορία και προπαντός την επαναστατική βούληση και προετοιμασία των Ελλήνων.
Το χάος της περιόδου 1770-1779:
Τα Ορλωφικά και οι συνέπειες
Του Χαράλαμπου Ανδριανόπουλου, φοιτητή Ιστορίας, Αρχαιολογίας
και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Τα «Ορλωφικά» ήταν μία από τις εξεγέρσεις των υποδουλωμένων Ελλήνων με κέντρο την Πελοπόννησο, πριν από τη μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ονομάστηκε έτσι επειδή το σχέδιο της ρωσικής επέμβασης στην Ελλάδα έγινε από τα αδέλφια Αλέξιο (1737–1783) και Θεόδωρο (1741–1790) Ορλώφ, κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου του 1768–1774. Οι συνέπειες ήταν οδυνηρές για τους εξεγερθέντες, οι οποίοι έζησαν σε καθεστώς τρομοκρατίας ως το 1779, ιδίως στην Πελοπόννησο και την Ήπειρο.
Η ΡΩΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΔΟΥΛΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ
Η Ρωσία ήδη από τον 15ο αιώνα οραματιζόταν να κατακτήσει την Κωνσταντινούπολη, γι’ αυτό δεν έχανε την ευκαιρία να διατυμπανίζει την εμπάθεια της για τα δεινά των Ελλήνων και τον ισχυρό τους θρησκευτικό δεσμό, στην προσπάθεια της να επισημοποιήσει τις αξιώσεις της. Όταν, κατά την εποχή του Μεγάλου Πέτρου (1689-1725), η Ρωσία καθίσταται ισχυρή ευρωπαϊκή δύναμη, τίθεται ως ο κυριότερος αντίπαλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στρατηγικός στόχος της Ρωσίας υπήρξε ο έλεγχος της Μαύρης Θάλασσας και η πρόσβαση στους εμπορικούς δρόμους του Αιγαίου και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου. Ο στόχος αυτός, δημιουργούσε κλίμα έντασης και οδήγησε συχνά σε πόλεμο τις δύο αυτοκρατορίες. Από τις αρχές του 18ου αιώνα διεξάγονται οι Ρωσο-οθωμανικοί πόλεμοι (1711, 1736-1739, 1768-1774, 1787-1792, 1806-1812), κυρίως στις ευρωπαϊκές κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 1.
Ο Πέτρος Α’ λοιπόν, παρουσίαζε την τσαρική οικογένεια ως συγγενική με αυτή των Παλαιολόγων. Την εποχή εκείνη μάλιστα, Ρώσοι απεσταλμένοι διασκορπίστηκαν στην ελληνική επικράτεια και διένεμαν επαναστατικές προκυρήξεις και αντίτυπα προφητειών του Αγαθάγγελου, ότι δήθεν μόνο ο Ρώσος αυτοκράτορας και το ξανθό γένος μπορούν να λυτρώσουν τους Έλληνες από τον τούρκικο ζυγό. Ο φιλόδοξος αυτός τσάρος έγινε ο νέος Μεσσίας του απλού ραγιά, το όνομά του προσεφωνείτο στις εκκλησίες και δημιουργήθηκαν δημοτικά ποιήματα όπως αυτό:
Ακόμη τούτη την άνοιξιν
Ραγιάδες, ραγιάδες,
Τούτο καλοκαίρι,
καημένη Ρούμελη,
Όσο να ‘ρθή ο Μόσκοβος,
Ραγιάδες, ραγιάδες,
να φέρει το σεφέρι,
Μωριά και Ρούμελη 2.
Η αυτοκράτειρα Ελισάβετ (1741-1762), θρησκόληπτη και περισσότερο δεισιδαίμων παρά πολιτικός, δε διατήρησε τη στάση των προκατόχων της, μόνο προσέλκυε Έλληνες ώστε να μεταναστεύσουν στο κράτος της, κι έστελνε δώρα στις ελληνικές εκκλησίες κι ιδίως στις μονές του Αγίου Όρους.
Ευθύς όμως με την άνοδο της Αικατερίνης Β’ (1762-1796) λήφθηκε ιδιαιτέρως υπόψιν το μεγαλεπίβουλο σχέδιο του Μένιχ. Τότε αποφασίστηκε η κατασκευή ρωσικού στόλου και η δυναμική παρουσία του στη Μεσόγειο και ιδίως στο Αιγαίο. Μέρος του ρωσικού σχεδίου δράσης αποτελούσε και η εξέγερση των ορθόδοξων χριστιανικών πληθυσμών της Βαλκανικής Χερσονήσου και, ανάμεσά τους, των χριστιανικών πληθυσμών της Ρούμελης, της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου. Η κοινή θρησκευτική πίστη αποτελούσε το έδαφος για τη διεκδίκηση εκ μέρους της Ρωσίας της αναγνώρισής της ως «προστάτιδας» των ορθοδόξων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 3.
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ
Λίγο καιρό πριν, ένας Μακεδόνας τυχοδιώκτης, ο Γεώργιος Παπάζωλης, ερχόμενος στην Πετρούπολη κατατάσσεται στο ρώσικο πυροβολικό και μετά από λίγο προάγεται σε λοχαγό, με αποτέλεσμα να γνωρίσει στο ίδιο σώμα τον Γρηγόριο Ορλώφ και να αναπτύξει μαζί του φιλικές σχέσεις. Εραστής της Αικατερίνης, συζύγου του Πέτρου Γ’, και πρωταγωνιστικό πρόσωπο στη δολοφονία του, ο Ορλώφ διορίσθηκε διοικητής του πυροβολικού. Ο Παπάζωλης επωφελούμενος την ισχυρή αυτή διασύνδεσή του πρόετρεψε αμέσως έναν ήδη ενθαρρυμένο Ορλώφ για επανάσταση στην Ελλάδα, κι αυτός προθύμως υποσχέθηκε τον βυζαντινό θρόνο στην Αικατερίνη, η οποία του χορήγησε τρία χρόνια ώστε να καταστρώσει το καλύτερο δυνατό σχέδιο επίθεσης 4.
Πρώτος προορισμός του Παπάζωλη ήταν η Τεργέστη. Το σχέδιό του δέχθηκε θερμή υποστήριξη από τους εκεί πλούσιους Έλληνες εμπόρους, κι αφού κατέφθασε στην Ήπειρο διαλαλώντας υποσχέσεις σωτηρίας και απελευθέρωσης, απέστειλε κήρυκες προς την Πελοπόννησο. Οι Αλέξιος και Θεόδωρος Ορλώφ αναχώρησαν το 1768 από τη Ρωσία και έφτασαν στη Βενετία όπου συνεργάστηκαν με τον Πάνο Μαρουτσή, γόνο γνωστής ηπειρωτικής οικογένειας εμπόρων και ευεργέτη, καθώς και με τον ζακυνθινό κόμη Μοτζενίγο5.
Ο τελευταίος τους εφοδίασε με χάρτες και στρατιωτικές πληροφορίες για τις δυνάμεις των Τούρκων στην Πελοπόννησο και αλλού. Ταυτόχρονα, σε ρωσικά ναυπηγεία ετοιμάζονταν πλοία.
Στη Βενετία, όπου έφτασε και ο Παπαζώλης, καταστρώνονταν στρατηγικά σχέδια και στρατολογούνταν εθελοντές, ενώ Έλληνες απεσταλμένοι πηγαινοέρχονταν στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στην Πελοπόννησο. Όμως οι κινήσεις τους έγιναν αντιληπτές από τις ενετικές αρχές και αναγκάστηκαν να φύγουν και να εγκατασταθούν στη Γένοβα όπου αγόρασαν ένα πλοίο με 20 πυροβόλα. Αναγκάστηκαν να φύγουν και από εκεί και να μεταφέρουν το στρατηγείο τους στο δουκάτο της Τοσκάνης.
Όλοι, κληρικοί, προύχοντες, λαϊκοί, δέχθηκαν όλα αυτά τα επαναστατικά λόγια με απερίγραπτο ενθουσιασμό και δεσμεύθηκαν πως θα συμπράξουν για επανάσταση σε όλη την ελληνική οικουμένη. Βλέποντας αυτήν την ανταπόκριση, ο Παπαζώλης έστειλε λεπτομερές υπόμνημα στον Ορλώφ, κι αφού έλαβε ενθαρρυντική απάντηση αποβιβάσθηκε στο Οίτυλο ώστε να έρθει σε επαφή με τα αδέρφια Μαυρομιχάλη, Στέφανο, Πιέρο και Ιωάννη. Αυτοί φανέρωσαν ειλικρινά όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις τους και κυρίως την κατάσταση εξουσθένωσης που έχουν δημιουργήσει οι προσωπικές έριδες. Oι Μανιάτες, του έλεγαν, δεν αρκούν για να καταπολεμηθεί ο Τούρκος, γιατί ο διαχωρισμός τους σε φατριές τους εμποδίζει από το να συνεννοηθούν για έναν κοινό σκοπό. Εν κατακλείδι, συμφώνησαν λόγω πείρας να συνδράμουν μόνο όταν δουν ρώσικο στρατό πάνω από 10,000 στην Πελοπόννησο 6. Οι Μανιάτες, παρ’ ό,τι είχαν πληροφορηθεί από ανθρώπους τους στην Ιταλία ότι οι υποσχέσεις του Παπαζώλη ήταν χωρίς αντίκρυσμα, πήραν την απόφαση αυτή σε γενική συνέλευση των οπλαρχηγών και των προεστών της Μάνης, με επικεφαλής τους Μαυρομιχάληδες, και στην ουσία δεν εξυπηρέτησε καθόλου τους σκοπούς του Παπαζώλη, που ήθελε να παρουσιάζει συνεχώς στην αυτοκράτειρα το σχέδιο τους ως κάτι που θα αποδειχθεί εύκολα επιτυχές 7. Είχε ανοίξει ένα τεράστιο πεδίο υποσχέσεων, από τη μια στους συμπατριώτες του και από την άλλη στην αυτοκράτειρα της Ρωσίας. Αναζητώντας απελπισμένα τυφλή υποστήριξη, στράφηκε στον προύχοντα της Καλαμάτας Παναγιώτη Μπενάκη, εγγονό του περιβόητου Λιμπεράκη Γερακάρη. Ο Μπενάκης είχε αποκατασταθεί στην Καλαμάτα κι είχε αποκτήσει μεγάλα κτήματα και, με την ευφυϊα και την ευπροσηγορία που τον χαρακτήριζε, είχε κερδίσει την αγάπη των συμπατριωτών και ομοεθνών του, καθώς και την κατά καιρούς εύνοια των πασάδων και λοιπών Τούρκων στην Πελοπόννησο. Είχε μάλιστα, αρκετές φορές εξασφαλίσει προστασία σε Έλληνες, αθωώσεις, καθώς και τιμωρίες ενόχων Τούρκων. Αυτή τη διαφορά είχε από τους Μανιάτες, κι αυτό τον έκανε να αυτοθεωρείται ικανός για να συγκεντρώσει τον λαό σε επανάσταση και να ηγηθεί αυτός υπό την προστασία της Αικατερίνης. Επομένως, τα λόγια του Παπαζώλη εγκολπώθηκαν στην φιλόδοξη ψυχή του Μπενάκη, ο οποίος εξέθεσε αναλυτικά τον σκοπό σε προύχοντες, κληρικούς και λοιπούς επίσημους της Πελοποννήσου και ζήτησε την ένθερμη υποστήριξή τους.
Τελικά, λαμβάνοντας υπόψιν και τις επιπρόσθετες παράδοξες υποσχέσεις του Παπάζωλη, υπογράφθηκε ένα συμφωνητικό σύμπραξης που όριζε τη στρατολόγηση 100,000 ανδρών, όταν το ρωσικό ναυτικό θα κατέφθανε στα παράλια με τον ανάλογο στρατό και πυρομαχικά 8. Μεταξύ αυτών που συμφώνησαν με τον Παπάζωλη ήταν ο Μητροπολίτης Λακεδαιμονίας Λαμπαδάρης και οι προεστοί του Μυστρά, Ιωάννης Μελιτάκης, Ιωάννης Καφεντζής και ο Γιαννάκης Κρεββατάς, ενώ από τα Καλάβρυτα ο Π. Ζαϊμης. Όταν εξερράγη ο ρωσοτουρκικός πόλεμος στις 30 Σεπτεμβρίου 1768, η Αικατερίνη Β’ επεχείρησε να εξεγείρει τους χριστιανούς των Βαλκανίων δίνοντας στον πόλεμο το χαρακτήρα σταυροφορίας κατά του ισλαμισμού 9. Μέσα σε ένα τέτοιο πολιτικό σκηνικό, το καλοκαίρι του 1769 και ενώ ο Ρωσο-οθωμανικός πόλεμος (1768-1774), ο πρώτος που επιχειρεί η τσαρίνα, συνεχίζεται με οθωμανικές επιτυχίες στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, τέλη Ιουνίου αναχωρεί από το λιμάνι της Κροστάνδης η πρώτη μοίρα, υπό την ηγεσία του ναυάρχου Σπυριδώφ, αλλά με ουσιαστικό διοικητή των Άγγλο ναύαρχο Greyg στη Βαλτική, 14 πλοία με περίπου 600 στρατιώτες. Πρόκειται για την πρώτη ρωσική ναυτική μοίρα, αποστολή της οποίας ήταν να πλεύσει στη Μεσόγειο και να αναλάβει πολεμική δράση στο Αιγαίο, κινητοποιώντας ταυτοχρόνως σε εξεγέρσεις τους χριστιανικούς πληθυσμούς στις νότιες βαλκανικές κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ιδίως στην Πελοπόννησο.
Έντονες επαναστατικές προετοιμασίες γίνονταν στην Πελοπόννησο με αποθήκευση τροφίμων και προμηθειών. Στην Ηλεία ο Ζαΐμης με δικές του δαπάνες συγκέντρωσε μεγάλες ποσότητες τροφίμων. Ο Μπενάκης συγκέντρωσε σώμα από 400 μισθοφόρους και ανάλογες ενέργειες έκανε ο Μαυρομιχάλης στη Μάνη. Παράλληλα, κληρικοί και πρόκριτοι ανέλαβαν έντονη εκστρατεία για την τόνωση του φρονήματος του πληθυσμού.
Profile portrait of Catherine II
by Fedor Rokotov (1763, Tretyakov gallery)
Αικατερίνη Β': Τσαρίνα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας
από 9 Ιουλίου 1762 έως 6 Νοεμβρίου 1796
1729 - 6 Νοεμβρίου 1796 (67 ετών) Ρωσία
Οι Έλληνες νόμισαν ότι πλησίαζε το τέλος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και η ανασύσταση της Βυζαντινής. Περισσότερο ενθουσιώδεις ήταν οι Έλληνες κληρικοί, ανώτεροι και κατώτεροι, οι οποίοι βοήθησαν το έργο των Ρώσων πρακτόρων διαδίδοντας τις προφητείες και κάνοντας προμήθειες από όπλα και πολεμοφόδια.
Το ίδιο έτος, εκδόθηκε μυστικά από τυπογραφείο στη Μόσχα και πιθανότατα από τον Παπάζωλη, σύγγραμα το οποίο μεταξύ άλλων τόνιζε τις διαφορές μεταξύ των χριστιανικών δογμάτων (Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Καλβινιστές, Προτεστάντες) κι εγκωμίαζε αρχιερείς και προεστούς της Πελοποννήσου που συμφώνησαν να συμβάλλουν στον αγώνα, όπως ο Ι. Μελιτάκης κι ο Λ. Καφετζής.
Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ
Ο επαναστατικός αυτός αναβρασμός δεν ήταν δυνατόν να διαφύγει από την προσοχή των Τούρκων, οι οποίοι για παραδειγματισμό εκτέλεσαν ύποπτους Ρωμιούς, μεταξύ των οποίων και ο προαναφερθείς μητροπολίτης, Ανανίας Λαμπαδάρης. Φαίνεται επίσης ότι κάποιες οικογένειες που συμμετείχαν στην εξέγερση είχαν επαφές και με τους Τούρκους.
Οι διωγμοί αυτοί συνεχίσθηκαν μέχρι και το 1770, ώσπου ο ρωσικός στόλος κατέφθασε στο Οίτυλο στις 28 Φεβρουαρίου, υπό τον Θεόδωρο Ορλώφ 10. Την ίδια μέρα, συναντήθηκαν μαζί του οι Ιωάννης και Στέφανος Μαυρομιχάλης, τους οποίους ευθέως διέταξε να εξοπλίσουν τους στρατιώτες τους και να ενημερώσουν τους υπόλοιπους οπλαρχηγούς για την άφιξή του. Δυσαρεστημένοι οι Μανιάτες, προέτρεψαν και τις δύο πλευρές, Ορλώφ και οπλαρχηγούς, να συμφωνήσουν σε μια ειλικρινή σύμπραξη και να επιτεθούν κατευθείαν δια ξηράς και θαλάσσης το οχυρό της Κορώνης, το οποίο στερείται στρατιωτικής δυνάμεως και πολεμοφοδίων. Ο υπό των Μπενάκη συμβουλών Ορλώφ αποφάσισε να χωρίσει το ελληνικό σώμα σε 2, εκ των οποίων το δυτικό της Σπάρτης, θα όδευε προς τη Σπάρτη (Μυστρά) και θα ενωνόταν καθ’ οδόν και με άλλους Λάκωνες, ενώ το ανατολικό της Σπάρτης, θα ακολουθούσε κατά μήκος τα ανατολικά λακωνικά παράλια. Έτσι οι σπαρτιατικές στρατιές αναχώρησαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, αφού ορκίστηκαν πίστη στη Ρωσίδα αυτοκράτειρα. Παράλληλα ο Ορλώφ κατευθύνθηκε προς την Κορώνη, κι ενώ η πολιορκία βρισκόταν σε εξέλιξη, ο δυτικός στρατός, αποτελούμενος από 200 Έλληνες και 12 Ρώσους, καταλάμβανε το ένα χωριό μετά το άλλο κι εισήλθαν στην Καλαμάτα όπου ο Μπενάκης, αν και τους υποδέχθηκε, δεν ενσωματώθηκε στον ένοπλο αγώνα επικαλούμενος την ανάγκη για φρούρηση της πόλης. Ο στρατός συνέχισε την πορεία του στη μεσσηνιακή πεδιάδα, επιτιθέμενος στα τούρκικα χωριά και σφάζοντας τους αιχμαλώτους, και κατέφθασαν στην Κυπαρισσία όπου οι εκεί έντρομοι Τούρκοι παραδόθηκαν με τον όρο να μεταφερθούν στα απέναντι Ιόνια νησιά 11.
Η ανατολική λεγεώνα, από την άλλη, αρχικώς αποτελούμενη περίπου από τους ίδιους αριθμούς διέσχισε την ορεινή Μάνη, ενισχύοντάς τους αριθμούς της κατά πολύ ακόμα, με προορισμό τη Σπάρτη. Βλέποντας από μακριά ρώσικες στολές, οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή φωνάζοντας «αυτοί δεν είναι Ρωμαίοι, είναι Μόσκοβοι» και κλείστηκαν στο φρούριο του Μυστρά. Στις 5 Μαρτίου 1770, ο διοικητής της ανατολικής στρατιάς, Αντώνιος Ψαρρός, έχοντας τοποθετήσει στην εμπροσθοφυλακή τους Ρώσους και τους Έλληνες που φορούσαν ρωσικές στολές, εισήλθαν στο Μυστρά, χωρίς να κανονιοβολήσουν οι Τούρκοι, αντ’ αυτού έστειλαν πρεσβευτές ζητώντας συνθηκολόγηση. Η συμφωνία ορίστηκε ώστε οι Τούρκοι αφού παραδώσουν όλα τους όπλα θα έπαιρναν ήσυχα τις οικογένειές τους και θα έφευγαν από το φρούριο, αλλά ενώ γινόταν όλη αυτή η διαδικασία κι οι Τούρκοι κατέβαιναν μαζικά από το οχυρό, ορδές Μανιατών εξόρμησαν προς ανηλεή αρπαγή και σφαγή άνευ διακρίσεως φύλου και ηλικίας. Έντρομος ο τούρκικος όχλος κατέφυγε σε έναν χριστιανικό ναό εκλιπαρώντας για έλεος εν ονόματι του Θεού. Αμέσως ο Αρχιεπίσκοπος κι ο υπόλοιπος κλήρος περικύκλωσαν το ναό απαγορεύοντας από τους διώκτες να βεβηλώσουν την οικία του Ύψιστου. Η μαζική αυτή επίκληση καταλάγιασε κάπως τους εξαγριωμένους Μανιάτες, οι οποίοι σκορπίστηκαν στην πόλη συνεχίζοντας να λεηλατούν. Όταν όλο αυτό το χάος είχε τελειώσει, κι οι Μανιάτες υποχωρούσαν πίσω στα βουνά τους με λάφυρα, ο απολογισμός των νεκρών ήταν 400 Τούρκοι, εκ των οποίων, βρέθηκαν βρέφη τα οποία είχαν ρίξει από τα βράχια.
Ύστερα απ’ όλα αυτά, ο Ψαρρός αυτοανακηρύχθηκε διοικητής της Σπάρτης και των περιχώρων, συγκάλεσε συνέλευση με το σκοπό σχηματισμού κυβέρνησης και όρισε πολιτοφυλακή 3,000 Ελλήνων.
Η κατάληψη της Σπάρτης διαπέρασε σα φωτιά το υπόδουλο γένος κι όλοι άρχισαν να παρασύρονται από τον ενθουσιασμό και την επαναστατική μέθη της απελευθέρωσης. Στην Κρήτη ο Δασκαλογιάννης κήρυξε την ανάσταση του Γένους, οι Χειμαρριώτες της Ηπείρου και οι Μεσολογγίτες ξεσηκώθηκαν, και πολλά πλοία στο Αιγαίο πέλαγος είχαν αρχίσει να αντικαθιστούν την τούρκικη σημαία με τη ρωσική.
Περί τα τέλη Μαρτίου 1770, περίπου έναν μήνα από την έναρξη των επιχειρήσεων στην Πελοπόννησο, οι Ρώσοι και οι ντόπιοι επαναστάτες ήλεγχαν το μεγαλύτερο μέρος της υπαίθρου, καθώς επίσης και ήσσονος στρατιωτικής σημασίας πόλεις και οχυρές θέσεις, χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί κάποια σημαντική μάχη. Την εποχή εκείνη λοιπόν και ενώ ο κύριος όγκος των επαναστατών κατευθυνόταν από το Λεοντάρι προς την Τριπολιτσά, οι πρώτοι ένοπλοι που στρατολογήθηκαν από τους Τούρκους στις αλβανικές περιοχές για την καταστολή της επανάστασης πέρασαν τον Ισθμό δίχως να συναντήσουν αντίσταση 12. Οι κάτοικοι της Κορινθίας και της Αργολίδας, που είχαν ξεσηκωθεί με επικεφαλής προύχοντες και αρχιερείς των περιοχών αυτών, προτίμησαν να καταφύγουν σε ασφαλέστερες περιοχές, ενώ άλλοι επιχείρησαν να κατευνάσουν τους εισβολείς προσφέροντάς τους χρήματα και δώρα. Έτσι, η δίοδος προς την Τριπολιτσά ήταν ελεύθερη και οι πρώτες οθωμανικές ενισχύσεις εισήλθαν στο διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου λίγο πριν προσεγγίσει την πόλη η Ανατολική Λεγεώνα.
Εκτός αυτών, ο χρόνος περνούσε χωρίς να έχει κατακτηθεί η Κορώνη, και απελπισμένος από την έλλειψη μέσων άλωσης ο Θεόδωρος Ορλώφ άρχισε να ρίχνει την ευθύνη στους Έλληνες και κυρίως στον Μαυρομιχάλη γιατί τον προέτρεψε για την πολιορκία αυτή, με αποτέλεσμα ο διαπληκτισμός να γίνει ιδιαίτερα έντονος, με τις δύο πλευρές να εκτοξεύουν κατηγορίες μεταξύ τους. Εν τω μεταξύ, στην Κορώνη κατέφθασε κι ο Αλέξιος Ορλώφ, ο οποίος μάλιστα διέταξε τον Ψαρρό να εκστρατεύσει κατά της Τρίπολης.
Η πρώτη και πλέον αποφασιστική μάχη για την πορεία της επανάστασης πραγματοποιήθηκε στην περιοχή Τρίκορφα, στα περίχωρα της Τριπολιτσάς, στις 29 Μαρτίου 13. Οι Οθωμανοί επιτέθηκαν πρώτοι βγαίνοντας έξω από την πόλη και, πραγματοποιώντας ελιγμό για να αποφύγουν τα τηλεβόλα των Ρώσων, κινήθηκαν εναντίων των ντόπιων. Οι τελευταίοι είχαν πιστέψει πως οι Οθωμανοί θα παραδίνονταν, όπως συνέβη και στον Μυστρά, και ύψωναν τα σπαθιά τους για εκφοβισμό, ενώ οι Ρώσοι προσπαθούσαν να τους πείσουν να σεβαστούν τη φορά αυτή τις όποιες συμφωνίες παράδοσης. Όταν αντιλήφθηκαν ότι πρόκειται για επίθεση, ήταν πλέον αργά.
Οι Μανιάτες και οι άλλοι Πελοποννήσιοι, που ήταν άπειροι στη διεξαγωγή ανοιχτής πολεμικής σύγκρουσης και μάλιστα τέτοιας κλίμακας, εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και διασκορπίστηκαν εύκολα. Οι λιγοστοί Ρώσοι προσπάθησαν να αντισταθούν, είχαν όμως αρκετές απώλειες και σύντομα τράπηκαν και αυτοί σε φυγή. Μόνο λίγοι αξιωματικοί κατάφεραν να σωθούν.
Μετά τη νίκη τους στα Τρίκορφα, οι ένοπλοι των Οθωμανών επέστρεψαν στην Τριπολιτσά αναμένοντας την έλευση νέων ενισχύσεων από τις αλβανικές περιοχές. Στο μεταξύ επιδόθηκαν σε σφαγή 3,000 Ελλήνων της πόλης, των παπάδων της εκεί επισκοπής, καθώς και σε λεηλασία και καταστροφή των περιουσιών τους 14.
Οι βιαιοπραγίες επεκτάθηκαν στην ύπαιθρο, ενώ και οι βορειοδυτικές επαρχίες βρέθηκαν σύντομα στο έλεος άλλων ένοπλων σωμάτων, που εισέβαλαν από το Ρίο στις 2 Απριλίου.
Την επομένη, Μεγάλο Σάββατο για τη χρονιά εκείνη, κατευθύνθηκαν προς την Πάτρα. Ταυτόχρονα, η φρουρά της πόλης, που για περίπου τρεις εβδομάδες βρισκόταν σε κατάσταση πολιορκίας, πραγματοποίησε έξοδο. Οι Επτανήσιοι, άοπλοι καθώς ήταν, διασκορπίστηκαν εύκολα. Λίγοι μόνο από αυτούς κατάφεραν να σωθούν φθάνοντας στην Κεφαλλονιά, όπου τους περίμεναν οι ενετικές αρχές για να τους συλλάβουν. Την τύχη της Πάτρας είχε και η περιοχή της Ηλείας, προς την οποία κατευθύνονταν οι οθωμανικές δυνάμεις.
Οι περισσότεροι Ζακυνθινοί έφυγαν για το νησί τους. Μερικές εκατοντάδες από αυτούς παρέμειναν στη Γαστούνη να αμυνθούν, γρήγορα όμως εγκατέλειψαν κάθε προσπάθεια αντίστασης και διέφυγαν προς τα νότια.
Όπως συνέβη και στην Τρίπολη, οι χριστιανοί κάτοικοι των Πατρών, του Αιγίου, των Καλαβρύτων, της Γορτυνίας και της Ηλείας έπεσαν θύματα μιας ανεξέλεγκτης σφαγής. Όσοι κατάφεραν να ξεφύγουν από τον θάνατο και την αιχμαλωσία κατέφευγαν σε ορεινές και απόκρημνες περιοχές. Η λεηλασία των πλούσιων επαρχιών της Πελοποννήσου ήταν ίσως το σημαντικότερο κίνητρο για τη στρατολόγηση των ενόπλων που κλήθηκαν να καταστείλουν την επανάσταση.
Και ενώ μετά τη μάχη της Τριπολιτσάς (29 Μαρτίου) η Βόρεια και η Κεντρική Πελοπόννησος είχαν περιέλθει και πάλι στον έλεγχο των Οθωμανών, οι Ρώσοι ξεκίνησαν την πολιορκία του Ναυαρίνου (4 Απριλίου), το οποίο και παραδόθηκε έξι ημέρες αργότερα 16. Από τον Αλέξιο Ορλώφ αποφασίστηκε ο τερματισμός της πολιορκίας της Κορώνης, η προσβολή της γειτονικής στο Ναυαρίνο Μεθώνης και η αναζωπύρωση της επανάστασης στο εσωτερικό της Πελοποννήσου. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα μοιράσθηκαν και πάλι προκηρύξεις προς τους χριστιανούς της Πελοποννήσου, οι οποίοι, την εποχή εκείνη, αναζητούσαν απεγνωσμένα τρόπους διαφυγής από τα ένοπλα σώματα που λεηλατούσαν τις βόρειες και τις κεντρικές επαρχίες της χερσονήσου. Ο τερματισμός της πολιορκίας της Κορώνης πραγματοποιήθηκε στα μέσα Απριλίου παρέχοντας τη δυνατότητα στην επί ενάμιση μήνα βρισκόμενη σε ασφυκτικό κλοιό οθωμανική φρουρά να ξεσπάσει στους κατοίκους της πόλης και των γύρω περιοχών.
Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 29 Απριλίου, ξεκίνησε η πολιορκία της Μεθώνης 17. Η μικρή παράκτια ζώνη στη Δυτική Πελοπόννησο ήταν και η μόνη που ελεγχόταν στρατιωτικά από τους Ρώσους. Υπήρχε ακόμη ο Μυστράς, τον οποίο κατείχαν Μανιάτες, ενώ άλλες ομάδες Μανιατών συγκεντρώνονταν στα περίχωρα του Νησιού (Μεσσήνη) και στην Καλαμάτα, για να αποκόψουν επικείμενη οθωμανική επίθεση από την Τριπολιτσά.
Στο αντίπαλο στρατόπεδο, που είχε ως βάση την Τριπολιτσά, κατέφθαναν διαρκώς νέες ενισχύσεις από την ξηρά, ενώ και ο οθωμανικός στόλος εμφανίστηκε στο Ναύπλιο στις 9 Απριλίου. Ο Αλβανός Χατζή Οσμάν ξεκίνησε από την Τρίπολη με 8000 έχοντας προορισμό τη Μεσσηνία. Όταν πληροφορήθηκε τον ερχομό του εχθρικού στρατού, ο Ιωάννης Μαυρομιχάλης ή Σκυλογιάννης, πήρε την απόφαση να αντισταθεί και ζήτησε τη βοήθεια του Ορλώφ, η οποία τελικά και δεν του δόθηκε. 400 Μανιάτες αμύνθηκαν ηρωικά στο Ριζόμυλο, για να δώσουν χρόνο στους Έλληνες και Ρώσους να αποφύγουν τη σφαγή και να οργανωθούν. Μετά τη διάλυση των σωμάτων των Μανιατών από τον ισχυρό τουρκικό στρατό, κλείστηκε με είκοσι τρεις συντρόφους του και τα μικρά παιδιά του στο Μελίπυργο, όπου και πολέμησε τρεις ολόκληρες μέρες. Τελικά οι Τούρκοι βάλανε φωτιά στον οχυρό πύργο και κατασφάξανε τον τραυματισμένο Σκυλόγιαννο, τους συντρόφους του και τα παιδιά του (13-14 Μαΐου). Σώθηκε μονάχα ο ένας γιος του, που πιάστηκε όμηρος, εξισλαμίστηκε, πήρε το όνομα Σιουκιούρ μπέης και διατέλεσε βαλής στα νησιά του Αιγαίου 18.
Ακράτητοι πλεόν οι Τουρκαλβανοί ξεχύθηκαν προς τα ελευθερωμένα φρούρια. Συνδυάζοντας τη λαφυραγωγία με τις πολεμικές επιχειρήσεις, τα οθωμανικά στρατεύματα ενώθηκαν με τη φρουρά της Κορώνης και κινήθηκαν να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους. Με τους τελευταίους βρίσκονταν ακόμη οι ένοπλοι της Δυτικής Λεγεώνας, οι στρατολογημένοι από τον Μπενάκη, και όσοι είχαν καταφύγει εκεί, ιδίως Επτανήσιοι.
Ακούγοντας πως οι εχθροί πλησιάζουν προς την Πύλο, ο Αλέξιος Ορλώφ διέταξε να κλείσουν οι πύλες, αρνούμενος την είσοδο στους προσφεύγοντες Έλληνες που σπαρακτικά φώναζαν από τους προμαχώνες: «Μας υποσχεθήκατε ελευθερία, μόνο άσυλο σας ζητούμε» 19. Οι Ρώσοι έμειναν απαθείς από τις ικεσίες και τους οδυρμούς των δύστυχων γυναικόπαιδων. Όταν πλησίασαν οι Τούρκοι, όλοι αυτοί οι άνθρωποι στράφηκαν προς τη θάλασσα και προσπάθησαν να καταφύγουν σε ό,τι λογής καράβι ή βάρκα βρισκόντουσαν, πολλά από τα οποία αναποδογύρισαν λόγω βάρους και πολλοί πνίγηκαν. Τελικά, 4,000 Έλληνες κατόρθωσαν να μεταφερθούν στο απέναντι ξερονήσι της Σφακτηρίας και παρέμειναν εκεί πεινασμένοι και διψασμένοι, να κοιτούν τα πνιγμένα σώματα των συντρόφων, των γυναικών, των παιδιών τους.
Τρομοκρατημένος ο Ορλώφ από την εμφάνιση των Τούρκων διέταξε αμέσως την αναχώρηση των στρατευμάτων του. Μάταια ο Παπάζωλης κι ο Μπενάκης προσπαθούσαν να τον πείσουν ότι δεν έχουν χαθεί τα πάντα, κι ότι μια νίκη στη θάλασσα θα μπορούσε να αναζωογονήσει την επανάσταση. Ο Αλέξιος διέταξε να επιβιβασθούν αμέσως τα στρατεύματα, μεταξύ τους εκατοντάδες Έλληνες. Όλοι αυτοί τοποθετήθηκαν ανάμεσα στο Ναβαρίνο, που αποτελούσε τη ναυτική βάση του ρωσικού στόλου, και στη γειτονική Μεθώνη, την οποία πολιορκούσαν γιατί η κατοχή της θεωρούνταν σημαντική για την ασφάλεια του Ναβαρίνου. Επιχειρήθηκε, λοιπόν, να δημιουργηθεί γραμμή άμυνας μεταξύ Μεθώνης και Ναβαρίνου, όμως η σφοδρότητα της οθωμανικής επίθεσης τους υποχρέωσε να υποχωρήσουν με βαριές απώλειες στο Ναβαρίνο, στις 17 Μαΐου.
Η ναυμαχία στο Ναυαρίνο
Τότε ο τούρκικος στρατός επιτέθηκε στο στρατόπεδο των Μανιατών στον Αλμυρό όπου ύστερα από 8 ώρες μάχη αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν για να προστατεύσουν τις οικογένειές του σε κρησφύγετα του Ταϋγέτου. Τριάντα μόνο παρέμειναν, υπό την ηγεσία του Πιέρου Μαυρομιχάλη, πατέρα του Πετρόμπεη, οι οποίοι οχυρώθηκαν εντός ενός πύργου για να απασχολήσουν τους εχθρούς. Η έλλειψη νερού όμως κι η εξάντληση των πολεμοφοδίων τους ανάγκασε να ορμήσουν κατά του εχθρού με ξιφολόγχες, βρίσκοντας ηρωικό θάνατο. Ο Πιέρος όμως, πέφτοντας στη θάλασσα μαζί μ’ έναν σύντροφό του, διέφυγε βαριά τραυματισμένος και κατάφεραν να σωθούν φθάνοντας στο στρατόπεδο των Μανιατών στον Πόρο. Ύστερα από καθολική απόφαση, 4,000 Μανιάτες, κατέβηκαν μέσα στη νύχτα απαρατήρητοι το όρος Σελίτση, πάνω από τον Αλμυρό κι αιφνιδίασαν τους Τούρκους, οι οποίοι μέσα στον πανικό τους και χωρίς να προβάλλουν ουσιαστική αντίσταση, τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας πίσω τους 700 νεκρούς συντρόφους τους, ενώ οι Μανιάτες συνέχισαν να τους καταδιώκουν ως την Καλαμάτα. Με τους Μανιάτες να αποτελούν συνεχή κι υπολογίσιμη απειλή, ο Χατζή Οσμάν αποφάσισε να διεισδύσει στη Μάνη από την ανατολική πλευρά, θεωρώντας ότι θα είναι από κει ομαλότερο και ευκολότερο να την κατακτήσει. Γι’ αυτό το λόγο συγκεντρώθηκε στον Μυστρά ισχυρός στρατός, αποτελούμενος από πεζικό, ιππικό και πυροβολικό, με το συνολικό αριθμό να φθάνει τις 10,000. Ξεκινώντας την εκστρατεία του, άρχισε εύκολα να καταλαμβάνει τις ανατολικές πεδινές περιοχές των σημερινών δήμων Μαλευρείου, Γυθείου και Καρυοπόλεως και στρατοπέδευσε σε μια μικρή κοιλάδα δυτικά από το χωριό Σκουτάρι. Εκεί προέβαλλαν αντίσταση από τον πύργο των Καλκαντήδων 70 οχυρωμένοι Μανιάτες επί μία εβδομάδα εναντίων τόσο πολυάριθμου στρατού, μέχρι που τελικά οι Τούρκοι τίναξαν τον πύργο στον αέρα και οι ήρωες αυτοί θάφτηκαν στα ερείπια. Έχοντας κερδίσει σημαντικό χρόνο προετοιμασίας, 5,000 Μανιάτες υπό την αρχηγία του Γεώργιου Μαυρομιχάλη, πατέρα του Πιέρου, είχαν στρατοπεδεύσει στο Τρικεφάλι, όπου απεσταλμένοι του Οσμάν ζήτησαν να γίνουν διαπραγματεύσεις στο τουρκικό στρατόπεδο για όρους υποταγής και ειρήνης. Σίγουροι για την απιστία των Τούρκων, δε θέλησε κανείς να μεταβεί, αλλά τελικά τρεις ηλικιωμένοι αποδέχθηκαν την αποστολή παρακινώντας τους συντρόφους τους να επιλέξουν τον ένδοξο θάνατο παρά να υποταχθούν. Μόλις αυτοί παρουσιάσθηκαν στον πασά, με πρόφαση ότι δεν ακολούθησαν τους μουσουλμανικούς τύπους γονατίσματος και υποταγής, ο Χατζή Οσμάν απαίτησε οι Μανιάτες να παραδώσουν τα όπλα τους, 10 παιδιά αρχόντων ως ομήρους και ετήσιο χαράτσι στον σουλτάνο. Επειδή οι 3 γέροντες θαρραλέα απάντησαν ότι οι Μανιάτες προτιμούν το θάνατο παρά την αποδοχή των όρων αυτών, οι Τούρκοι τους αποκεφάλισαν, κάρφωσαν τα κεφάλια τους σε πάσσαλους και τα τοποθέτησαν στον δίπλα λόφο για φαίνονται μέχρι το μανιάτικό στρατόπεδο. Οι Μανιάτες ύστερα από συμβούλιο αποφάσισαν ότι 3,000 θα επιτεθούν τα μεσάνυχτα κατά των Τούρκων, 600 θα καταλάβουν το βουνό την Ξυνοκαβάλλας, υπερκείμενο του τούρκικου στρατοπέδου και παράλληλα θα χτυπήσουν πλευρικά, ενώ 1,500 θα καταλάβουν τους λόφους Πεταλέας, Μαστρολέου και Πασσαβά, ώστε να έχουν καλύψει τα μόνα στενά από τα οποία θα μπορούσαν να υποχωρήσουν οι Τούρκοι. Τη νύχτα λοιπόν, οι κραυγές 3,000 Μανιατών ξύπνησαν τους πανικοβλημένους Τούρκους, οι οποίοι δεχόμενοι αλλεπάλληλα χτυπήματα από πολλές πλευρές, άρχισαν σιγά σιγά να υποχωρούν.
Αφού μέχρι το πρωί είχαν φθάσει στη μικρή κοιλάδα του Βαθέως άρχισαν να ανασυντάσσονται, αλλά όταν εισήλθαν στην κοιλάδα της Τουρκοβρύσεως, η οποία περιβάλλεται από τους λόφους Πεταλέας, Μαστρολέου και Πασσαβά, βρέθηκαν περικυκλωμένοι, όπου και αποδεκατίστηκαν. Πάνω από 8,000 Τουρκαλβανοί, ο Χατζή Οσμάν και αρκετοί αξιωματούχοι βρήκαν τραγικό θάνατο, ενώ όσοι διασώθηκαν εγκατέλειψαν άφθονο πολεμικό υλικό και λάφυρα. Τα πηγάδια (στέρνες) της περιοχής γέμισαν από πτώματα, γι’ αυτό μέχρι σήμερα αποκαλούνται «Βρωμοπήγαδα» 20.
Η ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΟΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ
Τρεις ημέρες ύστερα από την αναχώρησή τους από το Ναυαρίνο, οι εναπομείναντες Ρώσοι επιβιβάσθηκαν στα πλοία και εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο, παίρνοντας μαζί τους ορισμένους προύχοντες και αρχιερείς που πρωτοστάτησαν στα «Ορλωφικά», όπως οι επίσκοποι Κορώνης, Μεθώνης, Καλαμών, Πατρών, ο Παπάζωλης κι ο Μπενάκης. Όσοι χριστιανοί, ιδίως γυναικόπαιδα, είχαν καταφύγει το προηγούμενο διάστημα στο Ναβαρίνο αναζητώντας προστασία, εγκαταλείφθηκαν. Οι μουσουλμάνοι αιχμάλωτοι, και ανάμεσά τους πολλές γυναίκες, βρήκαν τον θάνατο όταν οι Ρώσοι, λίγο πριν φύγουν, ανατίναξαν την πυριτιδαποθήκη του φρουρίου.
Ο Αλέξιος Ορλώφ και οι συνεργάτες τους δεν μπορούσαν όμως να επιστρέψουν στη Ρωσία χωρίς κάποια εντυπωσιακή νίκη. Άρχισαν λοιπόν τη συστηματική καταδίωξη του τουρκικού στόλου στο Αιγαίο, η οποία κατέληξε στη μεγάλη νικηφόρο για τους Ρώσους ναυμαχία του Τσεσμέ (4 Ιουλίου 1770), μεταξύ Χίου και μικρασιατικών παράλιων, η οποία αποτέλεσε μία από τις σοβαρότερες ναυτικές καταστροφές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας 21. Ωστόσο, οι Ορλώφ δεν κατόρθωσαν να περάσουν τα Δαρδανέλια, όπου στο μεταξύ ο βαρόνος Ντε Τοτ και οι Γάλλοι σύμμαχοι των Τούρκων είχαν οργανώσει την άμυνα και είχαν κατασκευάσει ισχυρά οχυρωματικά έργα. Κατόπιν τούτου εγκαταστάθηκαν στο λιμάνι της Νάουσας στην Πάρο, όπου έμειναν άπρακτοι έως την υπογραφή της συνθήκης Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774), η οποία αποκαθιστούσε την ειρήνη στο Αιγαίο.
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ
Αμέσως μετά την αποχώρηση των Ρώσων, μέλη της οθωμανικής κυβέρνησης (Διβάνι) πρότειναν την γενική σφαγή των Ελλήνων, αδιακρίτως φύλου κι ηλικίας. Όλοι συμφώνησαν εκτός από τον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαϊρλή, ο οποίος κατόρθωσε τελικά να επιβάλει την άποψή του με το ακαταμάχητο επιχείρημα «Εάν φονευθώσιν όλοι οι Έλληνες, ποίος θα πληρώνη το χαράτσι 22;»
Ύστερα (προφανώς μετά το 1774, δηλαδή μετά την αποχώρηση του Ρωσικού στόλου από τις Κυκλάδες και την συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή) ο Χασάν έπλευσε στα νησιά του Αιγαίου. Πολλών τα πλοία είχαν υψώσει την ρωσική σημαία κατά την διάρκεια της επανάστασης και πραγματοποιούσαν καταδρομές στα παράλια, συλλήψεις πλοίων και λεηλασίες. Αλλά ενώ οι κάτοικοι περίμεναν έντρομοι την εκδικητική μανία των Τούρκων, ο Χασάν φέρθηκε ηπιότατα επηρεασμένος από τον διερμηνέα του στόλου Νικόλαο Μαυρογένη.
Στην Πελοπόννησο όμως οι συνθήκες που επικράτησαν μετά την καταστολή της επανάστασης ήταν φοβερές για τους Έλληνες. Οι Αλβανοί, τους οποίους οι Τούρκοι είχαν εξαπολύσει κατά των Ελλήνων, επί εννέα χρόνια λεηλατούσαν την χερσόνησο, έκαιγαν, έσφαζαν, εξανδραπόδιζαν και πουλούσαν τους κατοίκους. Οι κάτοικοι της Βοστίτσας (Αιγίου) σφάχτηκαν όλοι, οι Σπέτσες ερημώθηκαν. Όταν δεν έβρισκαν πρόχειρη λεία ανάγκαζαν οι Αλβανοί τους Πελοποννήσιους να υπογράψουν χρεωστικές ομολογίες και πολλοί είχαν τέτοιες στα χέρια τους για πεντακόσιες ή εξακόσιες χιλιάδες γρόσια. Άλλοι πωλούνταν ως δούλοι. Ο Φρ. Πουκεβίλ αναφέρει ότι 20.000 πουλήθηκαν στην Αφρική και σε Τούρκους της Ρούμελης. Όσοι Έλληνες μπόρεσαν, κρύφτηκαν στα βουνά ή κατέφυγαν στην Επτάνησο. Ακόμα κι οι Μανιάτες ανέβηκαν στα κρησφύγετα του Ταΰγετου και οι οικισμοί τους λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν. Όπως αναφέρει ο Σάθας «Τα πάντα είχεν αφανίσει η Αλβανική πανώλης. Εκεί ένθα προ ολίγου υπήρχον πόλεις και κώμαι πολύανδροι και ευδαίμονες, ήδη έβλεπέ τις θανάτου ερήμωσιν, και πυριφλεγή ερείπια. Η Πελοπόννησος πάσα είχε σχεδόν απογυμνωθή κατοίκων 23.»
Η Οθωμανική κυβέρνηση τους διέταξε επανειλημμένως να αποχωρήσουν αλλά οι Αλβανοί περιγελούσαν τις εντολές, ποδοπατούσαν τα σουλτανικά διατάγματα και άρχισαν να επιτίθενται και κατά των Τούρκων, απαιτώντας μισθούς και φόρους. Τελικά ο σουλτάνος αποφάσισε την εξόντωσή τους και την ανέθεσε στον Χασάν Τζεζαϊρλή. Όταν οι Αλβανοί έμαθαν τις εναντίον τους ετοιμασίες, διεμήνυσαν στον σουλτάνο ότι είναι πιστοί του υπήκοοι που ζητούν μόνο δικαιοσύνη και ότι θα φύγουν μόλις τους πληρώσουν οι Πελοποννήσιοι τα χρήματα που τους χρωστούν, δηλ. τις ομολογίες. Ο σουλτάνος έστειλε δύο νομομαθείς να εξετάσουν τις απαιτήσεις των Αλβανών, αυτοί όμως, αν και κατάλαβαν το άδικο των απαιτήσεων αυτών, δεν τόλμησαν να εκδώσουν απόφαση. Συγχρόνως όμως ο αρχιναύαρχος διατάχθηκε να προχωρήσει 24.
Ο στόλος του Χασάν έφτασε στην Αργολίδα και οι δυνάμεις του στρατοπέδευσαν στο Άργος. Η κύρια δύναμη των Αλβανών από δέκα χιλιάδες άντρες ήταν οχυρωμένη στην Τριπολιτσά. Στις 10 Ιουλίου 1779 ο Χασάν, ύστερα από νυκτερινή πορεία, εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά μπροστά τους.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει ότι η δύναμη του Χασάν ήταν έξι χιλιάδες άντρες και τρεις χιλιάδες Κλέφτες του Μοριά που ενώθηκαν μαζί του ύστερα από «μπουγιουρντί (προσκυνοχάρτι)» που τους έστειλε ο αρχιναύαρχος για «να ευρή ο ραγιάς το δίκηό του». Ο πατέρας του Θεόδωρου, ο Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης, απέφυγε να δηλώσει υποταγή στον Χασάν, κατέλαβε όμως με χίλιους άντρες τα στενά των Τρικόρφων, δυτικά της Τριπολιτσάς, για να εμποδίσει την υποχώρηση των Αλβανών. Ο Χασάν έστειλε τότε στον Κολοκοτρώνη μήνυμα «να πάγη σε δαύτονε διά να τον προσκυνήση» αλλά αυτός προφασίστηκε την κρισιμότητα των περιστάσεων και ο αρχιναύαρχος τον πίστεψε (ή έκανε πως τον πίστεψε) και του έστειλε μάλιστα και δώρα 25.
Ο Χασάν επιτέθηκε αμέσως στους Αλβανούς οι οποίοι αμύνθηκαν λυσσωδώς αλλά τελικά τράπηκαν σε φυγή και κατασφάχτηκαν. Κατά την διήγηση του Κολοκοτρώνη, δύο φορές τμήματα Αλβανών από 4.000 και 6.000 άντρες προσπάθησαν κατά την διάρκεια των εχθροπραξιών να απωθήσουν τον πατέρα του Κωνσταντίνο από τα Τρίκορφα, χωρίς όμως επιτυχία. Στο τέλος, ύστερα από την επικράτηση του Χασάν, όλοι οι Αλβανοί επιχείρησαν να εκβιάσουν την δίοδο, αλλά ο Κωνσταντίνος και οι άλλοι οπλαρχηγοί που έσπευσαν εν τω μεταξύ, τους συγκράτησαν ενώ το επερχόμενο τουρκικό ιππικό τους αποδεκάτισε 26.
Μετά την νίκη του ο Χασάν διέταξε ν’ ανεγερθεί μπροστά από την ανατολική πλευρά της Τριπολιτσάς «πυραμίς εκ τεσσάρων χιλιάδων κεφαλών προσκεκολλημένων δι’ άμμου και ασβέστου» με επιγραφή που απειλούσε με θάνατο αυτόν που θα τολμούσε να την γκρεμίσει 27.
Ύστερα ο Χασάν άρχισε τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και σύντομα η Πελοπόννησος απαλλάχτηκε οριστικά από τους Αλβανούς, οι οποίοι είτε εξοντώθηκαν είτε έφυγαν, όσοι μπόρεσαν. Σ’ εκείνη την εκστρατεία ο Χασάν προσπάθησε να περιορίσει την αυτονομία των Μανιατών, απέτυχε όμως 28 και συνέχισε τις επιχειρήσεις του κατά των Αλβανών στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η τάξη αποκαταστάθηκε και οι Αλβανοί περιορίστηκαν στην πατρίδα τους.
Μετά από ένα χρόνο (1780) ο Χασάν επέστρεψε στην Πελοπόννησο για να υποτάξει τους Κλέφτες. Συνέλαβε με δόλο και θανάτωσε με ανασκολοπισμό τον μπέη της Μάνης, Καπετανάκη Γρηγοράκη, του οποίου οι συγγενείς εκδικούμενοι κατέλαβαν το φρούριο του Πασαβά και εξολόθρευσαν επτακόσιες οικογένειες Τούρκων 29. Η Μάνη υποχρεώθηκε σε καταβολή ετήσιου φόρου 15.000 αντί των μέχρι τότε 4.000 και στο εξής ο ηγεμόνας της (ο μπέης της Μάνης) έπρεπε να εγκρίνεται από την Υψηλή Πύλη. Οι περισσότεροι από τους Κλέφτες εξοντώθηκαν, μεταξύ αυτών και οι Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης και ο Παναγιώταρος Βενετσανάκης που και πάλι δεν προσκύνησαν. Πολιορκήθηκαν επί δώδεκα μερόνυχτα σε δύο πύργους και τελικά σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι, ο Παναγιώταρος, ο Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης και οι αδελφοί του Αποστόλης και Γεώργιος. Μεταξύ των λίγων διασωθέντων ο δεκάχρονος τότε Θεόδωρος Κολοκοτρώνης 30.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα φανταχτερά λόγια Ρώσων αξιωματούχων και Ελλήνων προκρίτων πότισαν με επαναστατικό πυρ τις καρδιές των κουρασμένων, απεγνωσμένων Ελλήνων, μια φλόγα όμως που αποδείχθηκε δηλητήριο. Η έλλειψη προετοιμασίας εκ μέρους των Ελλήνων, η ανανδρία κι η ανούσια υπεροψία των Ρώσων, είχαν ως αποτέλεσμα την ολοσχερή αποτυχία της εξέγερσης αυτής, προκαλώντας ως αντίκτυπο τέτοιες σφαγές, λεηλασίες και καταστροφές, που όμοιές τους δεν είχε ξαναζήσει η Πελοπόννησος. Ύστερα από τα Ορλωφικά, στα οποία η συμμετοχή των Ρώσων αποδεικνύει μονάχα την έλλειψη ουσιαστικού ενδιαφέροντος για τα των Ελλήνων δεινά, αποδείχθηκε γι’ άλλη μια φορά η χαώδης κατάσταση εντός της τουρκοκρατημένης Ελλάδος, όπου ο Έλληνας καλείται να αμυνθεί από την καθημερινή καταπίεση του κατακτητή και λαφυραγωγού, αναγκασμένος έτσι να εισέρχεται σε βιαιοπραγίες και φρικαλεότητες που μένουν καταγραμμένες στην Ιστορία και στη μνήμη, μεταφερθείσες από γενιά σε γενιά. Όμως είτε αμόρφωτος είτε κυνηγημένος, ο ελληνικός δε σταμάτησε ποτέ να πολεμά. γι’ αυτό, πλέον, είναι ελεύθερος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κ. Σάθας, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς. 1453-1821, Αθήνα, εκδ. Καμαρινόπουλου, 1962
Α. Δούκας, Η Σπάρτη δια μέσου των αιώνων, Νέα Υόρκη, 1922
Ν. Ροτζώκος – Δ. Τζάκης, ΤΑ ΝΕΑ 2007
Δέσποινα Ερ. Βλάσση, Η συμμετοχή των Επτανησίων στα Ορλωφικά κι η αντίδραση της Βενετίας, Αθήνα 1981
Βακαλόπουλος Απόστολος, Ιστορία του νέου ελληνισμού, τομ. Δ’, 1973
ΠΗΓΕΣ
1. Κ. Σάθας, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς 489.
2. Α. Δούκας, Η Σπάρτη δια μέσου των αιώνων 667.
3. Α. Δούκας, Η Σπάρτη δια μέσου των αιώνων, 668
4. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Ελληνική Ιστορία, τόμ 25 σ. 252
5. Κ. Σάθας, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς, 518
6. Α. Δούκας, 668
7. Α. Δούκας, 669
8. Α. Δούκας, 669
9. Α. Βακαλόπουλος, Ιστορία του νέου Ελληνισμού, τομ. Δ, σελ. 384
10. Α. Δούκας, 670
11. Α. Δούκας, 670
12. Α. Δούκας, 670
13. Α. Δούκας, 671
14. Συγκεκριμένα ο αυτόπτης Τριπολίτης, Αντώνης Πετρίδης, αναφέρει τα συμβάντα: «Ήλθε το απηνέστατον και παμμιαρώτατον ρωσσικόν στράτευμα εις την Πελοπόννησον, εις το μέρος του Νεοκάστρου και της Μεθώνης. Εις δε τον Μυστράν επήγαν Μαρτίου 5 και αυτόν κατεκυρίευσαν μετά των Μανιατών και τους εκεί οικούντας Τούρκους άπαντας, συν γυναιξί και τέκνοις ξίφει κατέσφαξαν. Μαρτίου 29, τη αγία μεγάλη Δευτέρα, ωσεί ώρα 8η, πολύ πλήθος Μανιατών και άλλων Μωραϊτών, φέροντες εις σημείον βασιλικού στρατεύματος και τεσσαράκοντα Ρούσσους, ήλθον εις την Τριπολιτσάν, την του ηγεμόνος καθέδραν και ημετέραν πατρίδα, εις το μέρος ονομαζόμενον Άγιος Βασίλειος. Οι δε εκεί ευρισκόμενοι Τούρκοι, ξένοι και εντόπιοι, λαμβάνοντες είδησιν, εξήλθον μετά πολλών αρμάτων εις πρϋπάντησίν των και διαστάσης ώσει ώρα μια, οι μεν νικηθέντες απήλθον εις τα οπίσω, οι δε νικήσαντες και θυμού εμπλησθέντες, πολλούς ή μάλλον ειπείν πάντας ανείλον τους εκεί χριστιανούς μαχαίρα. Από τους οποίους ιδού φανερώνω και τους συγγενείς μου, πρώτον τον πατέρα μου και τον αδελφόν μου και θειόν μου Οικονόμον, τον αδελφόν μου Κωνσταντίνον, τους θείους μου Παρασκευά Ρογάρην και τον υιόν αυτού Σπυρίδωνα, τον Γεώργιον Καρανικολάν και επιλοίπους. Τόση άδικη σφαγή εγένετο εις αυτήν την δύστηνον χώραν, ώστε όπου αι οικίαι και οι δρόμοι εγέμισαν αίμα και ει μη από θείαν ανδρών προς Κύριον εντεύξεως την επιούσαν δεν επρόφθανεν ο τω όντι ευσπλαχνικώτατος Οσμάν-μπέης μήτε καν όνομα χριστιανού εις την πόλιν εσώζετο. Πολλάκις λοιπόν η Πελοπόννησος αιχμαλωσίας εδοκίμασε, πλην αύτη η προξενηθείσα συμφορά ένεκα των βαρβάρων Ρούσσων μήτε ηκούσθη μήτε ο Κύριος να δώση εις άλλους χριστιανούς. Εκκλησίαι, μοναστήρια και σχολεία κατεκαύθησαν και ηφανίσθησαν, άπειρα πλήθη αθλίων χριστιανών, ιερωμένων τε και λαϊκών, μοναχών τε και μοναζουσών, ανδρών και γυναικών, νέων τε και γερόντων, παρθένων τε και απειροκάκων βρεφών, δοριάλωτοι και αιχμάλωτοι γενόμενοι και εις τα πέρατα της οικουμένης διασπαρέντες αγεληδόν ως άλογα ζώα απεμπωλούντο, πολύ χειρότερα από τους άλλοτε επί Τίτου και Ουεσπασιανού εξανδραποδισθέντας Εβραίους.»
15. Δέσποινα Ερ. Βλάσση, σελ. 79
16. Α. Δούκας, 672
17. Α. Δούκας 672
18. Α. Δούκας, 673
19. Α. Δούκας 674
20. Α. Δούκας, 677
21. Σάθας, 522
23. Σάθας, 527
24. Κολοκοτρώνης
25. Κολοκοτρώνης, 6
26. Σάθας, 528 και υποσημ.
27. Παπαρρηγόπουλος, Βιβλίον ΙΔ΄, κεφ. Η΄, υποκεφ. ΙΖ΄.
28. Σάθας, 533.
29. Σάθας, 534
30. Κολοκοτρώνης, 8. Παπαρρηγόπουλος, ο.π.
ΒΙΝΤΕΟ – Η αποτυχημένη ελληνική επανάσταση των Ορλωφικών (1770)
Δείτε στο παρακάτω βίντεο τα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών αλλά και τον φόρο αίματος που πλήρωσαν οι Έλληνες το επόμενο διάστημα από τους Τουρκαλβανούς: Μουσική: Μοιρολόι Ηπειρώτικο (28η Οκτωβρίου 1940 - Τιμής Ένεκεν):
Βρισκόμαστε το 1770, περίπου 20 χρόνια πριν τη γαλλική επανάσταση του 1789 και περίπου 50 χρόνια από την ελληνική επανάσταση του 1821. Η ρωσική προπαγάνδα στις περιοχές που ζούσαν Έλληνες ήταν μεγάλη και με προφητείες όπως του Αγαθάγγελου η ρωσική αυτοκρατορία προσπαθούσε να πείσει τους Έλληνες ότι η απελευθέρωσή τους μπορούσε να γίνει πραγματικότητα μόνο μέσω της βοήθειας του ξανθού γένους, δηλαδή των Ρώσων. Από πολλούς τα Ορλωφικά χαρακτηρίζονται η πρώτη πραγματική ελληνική επανάσταση γιατί υποστηρίζουν ότι είναι η πρώτη οργανωμένη και όχι τοπική. Αυτό φυσικά δεν ισχύει, αφού κι άλλες φορές επαναστάτησαν ταυτόχρονα πολλές περιοχές της Ελλάδος, ενώ όπως θα δούμε παρακάτω, η εξέγερση των Ορλωφικών μόνο καλά οργανωμένη δεν ήταν.
Πηγή: www.sophia-ntrekou.gr
Σχετικά θέματα:
- Το Μεσολόγγι δεν είναι μόνο σύμβολο, είναι η ιστορία μας - Η πύλη του χρόνου
- Η απαίτηση του χρόνου στο δρόμο της Τουρλίδας και η θαράπαψη της Λιμνοθάλασσας
- Στην Ιθάκη του Καβάφη περπατήσαμε αργά (Διάλογος και Βίντεο)
- Το φως της στιγμής [Ένα μεσημέρι στο Μεσολόγγι...]
- Ήταν 25 Οκτωβρίου του 1822 όταν ξεκίνησε η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
- Το δικαίωμα στην ιστορία - Λίγο πριν την Επανάσταση
Επιλεκτικά Βίντεο.
Η άλωση της Τριπολιτσάς: Από την εκπομπή της ΕΤ3
Χώματα με ιστορία με αφηγητή τον Ηλία Μαμαλάκη.
Το «Σαράντα παλικάρια από τη Λιβαδειά» είναι ελληνικό δημοτικό τραγούδι, κλέφτικο, το οποίο απαντάται σε συλλογές από την Πελοπόννησο, την Ήπειρο, τη Στερεά Ελλάδα, τη Μακεδονία, τα Επτάνησα, τη Θεσσαλία, τη Θράκη, τη Λέσβο, την Κρήτη, τη Μικρά Ασία και την Κύπρο. Τραγουδιέται και σαν τραγούδι χορευτικό με σκοπό τσάμικου χορού.
Στίχοι: Σαράντα παλλικάρια από τη Λιβαδειά
πάνε για να πατήσουνε την Τοπολιτσά.
Στον δρόμο που πηγαίναν γέροντ'απαντούν
-Γειά σου, χαρά σου, γέρο -Καλώς τα τα παιδιά
Πού πάτε παλικάρια, που πάτε ωρέ παιδιά;
-Πάμε για να πατήσουμε τη Τοπολιτσά
-Ώρα καλή παιδιά μου να πάτε στο καλό
-Έλα μαζί μας, γέρο, γεροντόκλεφτα.
-Δεν ημπορώ παιδιά μου, γιατί γέρασα,
-μόν'πάρτε τον υγιό μου τον μικρότερο,
πό 'χει λαγού ποδάρια και πέρδικας φτερά,
που ξέρει τα λημέρια που λημέριαζα,
που ξέρει και τις βρύσες πόπινα νερό...
Τα Σαράντα παλληκάρια από τη Λιβαδειά του Δημοτικού μας τραγουδιού στο δρόμο για την Ιθάκητους, συναντούν τη Μυθωδία και τον Βαγγέλη Παπαθανασίου με την Ειρήνη Παππά να τα ερμηνεύει σε απρόσμενη παρουσίαση. Η διασκευή και εκτέλεση οργάνων από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου. Τὴ γλῶσσα μοῦ ἔδωσαν ἑλληνική!
Εκπαιδευτικό βίντεο Η άλωση της Τριπολιτσάς.
Ιστορία ΣΤ'τάξης 8ο Δημ. Σχ. Νάουσας.
Τουρκοκρατουμένη Ελλάς: ιστορικόν δοκίμιον περί των προς αποτίναξιν του Οθωμανικού ζυγού επαναστάσεων του Ελληνικού Έθνους (1453-1821) / υπό Κωνσταντίνου Ν. Σάθα.
↧
↧
Παναγία η Μυρτιδιώτισσα (24 Σεπτεμβρίου)
στα Κύθηρα και Ανάμνηση της Ιάσεως
του Παραλύτου στις 24 Σεπτεμβρίου
της Σοφίας Ντρέκου
Παναγία η Μυρτιδιώτισσα ονομάζεται εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε στα Κύθηρα πιθανώς τον 14ο αιώνα. Έχει το προσωνύμιο Μυρτιδιώτισσα, γιατί αναφέρεται από την παράδοση ότι τη βρήκε ένας βοσκός σε μια τοποθεσία γεμάτη με μυρτιές. Σήμερα με το όνομα αυτό ονομάζονται εκκλησίες, μονές και γενικά οι εικόνες με παράσταση της Παναγίας με μυρτιές. Η εικόνα φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Μυρτιδίων στα Κύθηρα.
Εμφάνιση εικόνας
Στις 24 Σεπτεμβρίου - 40 ημέρες μετά την Κοίμηση της Θεοτόκου - εμφανίστηκε η Παναγία στον βοσκό και του είπε να ψάξει για την εικόνα που είχε έρθει σε εκείνο το μέρος πολλά χρόνια πριν.
Ο βοσκός έπεσε στο έδαφος, γεμάτος δέος, προσευχόμενος προς την Θεοτόκο. Μόλις σηκώθηκε και γύρισε, είδε την εικόνα στα κλαδιά μιας μυρτιάς. Κλαίγοντας από χαρά, έφερε την εικόνα σπίτι του και είπε σε όλους τους φίλους και συγγενείς την ιστορία της ανεύρεσης της εικόνας.
Όταν ξύπνησε την επόμενη ημέρα η εικόνα έλειπε και φοβήθηκε μήπως είχε κλαπεί. Με βαρειά καρδιά γύρισε με τα πρόβατά του στον τόπο της ανεύρεσης, αλλά εκεί είδε πάλι την εικόνα στα κλαδιά της μυρτιάς που την είχε πρωτοβρεί. Δοξάζοντας τον Θεό, την πήρε πάλι σπίτι του, αλλά την νύχτα η εικόνα εξαφανίστηκε όπως και την πρώτη φορά. Όταν η εξαφάνιση και επανεμφάνιση της εικόνας συνέβη και τρίτη φορά, κατάλαβε ότι ήταν θέλημα της Μητέρας του Θεού η εικόνα να παραμείνει εκεί που είχε πρωτοβρεθεί.
Ανέγερση Ναού
Μια μικρή εκκλησία χτίστηκε εκεί που βρέθηκε η εικόνα και ονομάστηκε Μυρτιδιώτισσα. Το κτήριο μεγάλωσε με τα χρόνια και πολλά θαύματα λέγεται πως συνέβησαν εκεί.
Στο τέλος του 16ου αιώνα, ο Θεόδωρος Κουμπριανός, ένας απόγονος του βοσκού που βρήκε την εικόνα, ζούσε στο χωριό Κουσουμάρι. Ήταν παράλυτος, αλλά πίστευε ακράδαντα ότι η Μητέρα του Θεού θα τον θεράπευε. Κάθε χρόνο, στις 24 Σεπτεμβρίου, έστελνε ένα μέλος της οικογένειάς του να ανάψει ένα κερί στην Χάρη της γι'αυτόν. Μια χρονιά ζήτησε να τον πάνε μέχρι την Χάρη της, για να την προσκυνήσει ο ίδιος. Κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας, ακούστηκε έντονος θόρυβος από την κατεύθυνση της θάλασσας. Το εκκλησίασμα έτρεξε να φύγει, πιστεύοντας ότι επιτίθονταν πειρατές. Ο παραλυτικός ζήτησε την βοήθεια της Παναγίας και έξαφνα άκουσε μια φωνή από την εικόνα να του λέει να σηκωθεί και να τρέξει να σωθεί. Σηκώθηκε, περπάτησε, σύντομα άρχισε να τρέχει και πρόφτασε τους συγγενείς του, που καταχάρηκαν βλέποντας το θαύμα. Ο θόρυβος δεν προερχόταν από επιδρομή πειρατών και όλοι τότε κατάλαβαν ότι ο θόρυβος ήταν σημείο της Θείας Πρόνοιας, ώστε ο παραλυτικός να μείνει μόνος του στην εκκλησία με την εικόνα. Από τότε η οικογένεια του Κουμπριανού γιόρταζε την ημέρα της γιορτής της Μυρτιδιώτισσας με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε ανάμνηση του θαύματος.
Αλλά και πολλά άλλα θαύματα αποδίδονται στην εικόνα, όπως η προστασία του νησιού από επιδημία πανώλης, η λύση της στειρότητας μιας Εβραίας από την Αλεξάνδρεια και η σωτηρία πολλών ανθρώπων από βέβαιο θάνατο.
Εορτασμός
Η ανεύρεση της εικόνας γιορτάζεται στις 24 Σεπτεμβρίου. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν την ονομαστική τους εορτή όσες φέρουν το όνομα Μυρτώ ή Μυρσίνη.
Το όνομα Παναγία η Μυρτιδιώτισσα έχει δοθεί σε αρκετές εκκλησίες στην Ελλάδα. Η παραθαλάσσια Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας στη Χίο ονομάζεται από τους Χιώτες «Μερσινίδι», από την ονομασία «μυρσίνη» = μυρτιά.
Στα Κύθηρα, στις 24 Σεπτεμβρίου γίνεται πανηγυρικός εορτασμός στη Μονή Μυρτιδίων όπου φυλάσσεται η εικόνα με παρουσία πλήθους κόσμου και από τα Κύθηρα αλλά και από Κυθήριους της Διασποράς[1].
Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα είναι η πολιούχος της Πύλου.
Η λιτάνευση της εικόναςτης Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας στα Κύθηρα είναι παλαιότατο έθιμο. Αναφέρεται εντολή του 1750 του Επισκόπου Κυθήρων Νεοφύτου Λεβούνη (1731-1757) προς τους ιερείς του νησιού να συμμετέχουν σε λιτανείες «...της αγίας εικόνος της Θεοτόκου των Μυρτιδίων εις την νήσον...» καθώς και απόδειξη του 1841 από το βιβλίο εσόδων-εξόδων του ναού του φρουρίου από ελεημοσύνη «...εις τον γύρον της νήσου της Υπεραγίας Θεοτόκου...». Η τακτική λιτάνευση, σύμφωνα με επιστολή του Επισκόπου του Ευγενίου Μαχαιριώτη, μετά το 1841, το Συμβούλιο του νησιού είχε θεσπίσει λιτανεία επτά ημερών ώστε η εικόνα «να περιέλθει διάφορα... χωρία προς ευλογίαν των κατοίκων». Η λιτάνευση είναι έθιμο που συνεχίζεται και σήμερα και λαμβάνει χώρα την περίοδο του Πάσχα, έχοντας τώρα διάρκεια 15 ημερών.[2]
Παναγιάς Μυρτιδιωτίσσης
Τέρας νεουργόν εὐλογῶ τῆς Παρθένου.
Ἔσφιγξε καί γάρ νῦν μέλη παρειμένα.
Εἰκάδι ἀμφί τετάρτῃ ἔῤῥωται παράλυτος.
Σύμφωνα με την παράδοση η αυθεντική εικόνα της Θεοτόκου με το Χριστό βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές, που ονομάζονται «Μυρτίδια», τον 13ο αιώνα μ.Χ. Στην εικόνα αυτή αρχικά «διεκρίνοντο καθαρά τα χαρακτηριστικά μέχρι στέρνων» της Θεομήτορος και του Χριστού, «με την πάροδο του χρόνου όμως απέκτησε σταδιακά το σκούρο χρώμα».
Το πιθανότερο είναι η ιστόρηση της εικόνας αυτής να έγινε από τον Ευαγγελιστή Λουκά (1ος αιώνας μ.Χ.). Στη θέση της «εύρεσης» ο πτωχός βοσκός έκανε ένα μικρό εκκλησάκι και στην περιποίηση του αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του. Μετά το θάνατο του ευσεβούς βοσκού, την περιποίηση του μικρού Ναού της Μυρτιδιώτισσας ανέλαβε ο Μοναχός Λεόντιος, ο οποίος με χρηματική βοήθεια Κυθηρίων μεγάλωσε λίγο το αρχικό εκκλησάκι και έκτισε γύρω του μερικά κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών.
Όμως το πλήθος των προσκυνητών που κατέφθαναν από διάφορα μέρη δημιούργησε την ανάγκη ενός μεγάλου Ναού. Το δύσκολο αυτό έργο της ανέγερσης ξεκίνησε με πολύ ζήλο, προσπάθειες και εράνους ο δραστήριος Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος το 1841 μ.Χ. και σε δεκαέξι χρόνια έγινε ένα υπέροχο συγκρότημα που αποτελείται από μεγαλοπρεπή Ναό, ένα αριστουργηματικό πανύψηλο καμπαναριό και πολλά κελιά φιλοξενίας.
Ο μικρός Ναός της «εύρεσης», το Καθολικό, όπως λέγεται, παρέμεινε κάτω από το μεγάλο Ναό, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και εκεί φυλάσσεται κατά τους χειμέριους μήνες η εικόνα της Παναγίας που η αγάπη των Κυθηρίων τη φύλαξε μέσα σε μια ολόχρυση επένδυση, αληθινό αριστούργημα φτιαγμένο από τον Κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη το 1827 μ.Χ.
Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα: το θαύμα της εύρεσης της εικόνας από το βοσκό, το θαύμα της θεραπείας του Παραλύτου στις 24 Σεπτεμβρίου (αρχές του 17ου αιώνα) και το θαύμα της διάσωσης του φρουρίου των Κυθήρων από τους κεραυνούς (22 Ιανουαρίου 1829) κατά τη διάρκεια της φύλαξης της εικόνας της Παναγίας εντός του φρουρίου για το φόβο των πειρατών που μάστιζαν τη Μεσόγειο.
Ο Ιερός Ναός εορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημέρα εορτασμού του θαύματος της θεραπείας του παραλύτου. Στον Ιερό Ναό υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, το ένα αριστερά του Τέμπλου, αφιερωμένο στην Οσιοπαρθενομάρτυρα Ελέσα και το άλλο δεξιά στον Όσιο Θεόδωρο.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι στο στέμμα της Πανσέπτου Εικόνας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, υπάρχει προσαρμοσμένο «Πολυτιμότατον αδαμαντοκόλλητον εν σχήματι ημισελήνου χρυσούν κόσμημα». Ας θυμηθούμε την ιστορία του:
Σύμφωνα με όσα ο αείμνηστος Σοφοκλής Καλούτσης, ο υμνογράφος της Μυρτιδιώτισσας διέσωσε (ακολουθία Μυρτιδιωτίσσης, έκδοσις 5η, σελ. 149), βρισκόταν κάποτε στα Κύθηρα, κάποιος Τούρκος πλούσιος και επιφανής, εγκατεστημένος στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη, ο οποίος ήταν Μωαμεθανός.
Κάποια ημέρα παρατήρησε ασυνήθη συγκέντρωση κόσμου, στην πλατεία του Μητροπολιτικού Ναού του Εστευρωμένου στη Χώρα.
Ρώτησε τι συμβαίνει και του είπαν ότι το Νησί μαστίζεται από πολύμηνη ανομβρία και για αυτό θα πραγματοποιηθεί Λιτανεία της Αγίας Εικόνας της Μυρτιδιώτισσας, η οποία είχε ήδη κατέβει από το κάστρο που φυλασσόταν τότε και βρισκότανε μέσα στον Εσταυρωμένο.
Όμως ο ουρανός ήταν καταγάλανος και δεν φαινόταν ούτε ίχνος νέφους στον ορίζοντα.
Ο Τούρκος εχλεύασε αυτή την ενέργεια γιατί η λογική έλεγε ότι δεν θα φέρει αποτελέσματα. Και ήταν τόσο σίγουρος για αυτό, που δήλωσε ότι εάν μετά την Λιτανεία επακολουθήσει βροχή, θα αφιέρωνε το χρυσό κόσμημα της ημισελήνου που είχε μαζί του, στην Ιερή Εικόνα.
Η Λιτανεία έγινε με κατάνυξη και οι Κυθήριοι γονυκλινείς παρακάλεσαν για την λύση της ανομβρίας. Και το θαύμα έγινε. Μόλις η Ιερά Πομπή επέστρεψε στον Ναό, άρχισε να πέφτει ραγδαία βροχή.
Ο αλλόθρησκος τήρησε την υπόσχεση του και αφιέρωσε το κόσμημα στην Παναγία.
Πότε έγινε αυτό δεν αναφέρεται. Ίσως έγινε πριν το 1837 μ.Χ. Τότε έγινε η χρυσή επένδυση της Εικόνας από τον Καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη και μάλλον αυτός έκανε την προσαρμογή της ημισελήνου στο στέμμα της Παναγίας «Εις αιωνίαν ανάμνησιν του τελεσθέντος θαύματος της λύσεως της ανομβρίας».
Πιθανόν λοιπόν η αφιέρωση να είχε προηγηθεί του 1837 μ.Χ.
- Αυτό το θαύμα της Παναγίας μας, ενέπνευσε τον Υμνογράφο αείμνηστο Σοφοκλή Καλούτση και αφιέρωσε ολόκληρον οίκον στους χαιρετισμούς της Μυρτιδιώτισσας, για να εξυμνήσει.
«Χαίρε η λήξις της ανομβρίας
Χαίρε η παύσις της λειψυδρίας
Χαίρε υετόν δαψιλή καταπέμπουσα
Χαίρε ουρανόθεν την γην η δροσίζουσα...»
Ὕμνοι Δοξολογικοί καί Παρακλητικοί εἰς τήν Μυρτιδιώτισσαν, εἰς
τύπον τῶν μεγαλυναρίων,* ὧν ἡ ἀκροστιχίς˙ Μητρόθεε διάσωσον
Μητρόθεε Ἄνασσα Οὐρανοῦ,
ὄντως Πλατυτέρα, καί Ἀγγέλων
φωτοειδῶν, τῶν ἀκαταπαύστως,
ὑμνούντων τήν σήν δόξαν,
Δέσποινα καί Κυρία, Θεομακάριστε.
Ηλίου τῆς δόξης τοῦ νοητοῦ, τῆς
Δικαιοσύνης ἀπαστράψαντος τοῖς
ἐν γῇ, τοῦ πάντων Δεσπότου, Κυρίου
καί Σωτῆρος, Μήτηρ ὑπάρχεις ὄντως,
ἡ Παμμακάριστος.
Τεκοῦσα ἀφράστως τόν σόν
Υἱόν, τόν Παντευεργέτην καί Σωτῆρα
καί Λυτρωτήν τόν κόσμον λυτροῦσαι,
παθῶν καί καχεξίας, ὡς πάντων
ὑπερτέρα, Μυρτιδιώτισσα.
Ρᾶνον θείοις μύροις τόν
σόν λαόν, ἡ ἐν μυρτιδίοις
ἀνατείλασα θαυμαστῶς,
ἁγίᾳ Εἰκόνι, θαυματουργῷ καί θείᾳ,
καί δίδου τήν σήν χάριν,
Μυρτιδιώτισσα.
Οἱ ἔχοντες σκέπην σήν κραταιάν,
σεμνύνονται πάντες καί καυχῶνται
κατά Θεόν, σέ ἔχοντες τεῖχος, καί
θείαν προστασίαν, σεισμῶν πυρός
καί βλάβης, διαφυλάττουσαν.
Θεράπευσον Κόρη σούς ὑμνητάς,
ψυχῶν τε τάς νόσους, καί σωμάτων
τάς χαλεπάς, καί ἴασαι Μῆτερ, κακῶν
καί ἀσθενείας, δεινῶν ἀρρωστημάτων,
Μυρτιδιώτισσα.
Εκ πάσης ἀνάγκης καί πειρασμῶν,
χαλεπῶν κινδύνων ἐπῃρείας τοῦ πονηροῦ,
ρῦσαι νεολαίαν δεινῶς κλονιζομένην,
καί δοκιμαζομένην,
Μυρτιδιώτισσα.
Εξελε τούς νέους Μῆτερ Θεοῦ,
παθῶν καί κινδύνων πολυτρόπων
παντοδαπῶν, κράτυνον τήν πίστιν
τά ἤθη καί τό σέβας, θείᾳ κληρονομίᾳ,
Μυρτιδιώτισσα.
Δεσμῶν ἁμαρτίας φθοροποιῶν,
καί πάσης κακίας καταχρήσεων
συμφορῶν, καί λευκοῦ θανάτου,
ἐκλύτρωσαι Παρθένε, φιλτάτην νεολαίαν,
Μυρτιδιώτισσα.
Ιλέῳ σου ὄμματι στοργικῷ,
καί σῇ εὐσπλαγχνίᾳ διαφύλαττε
μητρικῇ, τάς νήσους Κυθήρων
καί τῶν Ἀντικυθήρων, σεισμῶν
πυρός μαχαίρας, Μυρτιδιώτισσα.
Αγάπην ὁμόνοιαν καί στοργήν,
παράσχου συζύγοις καί γονεῦσι
Μῆτερ Θεοῦ, καί δίδου πλουσίως,
χαράν καί εὐφροσύνην, πιστότητα εἰρήνην,
Μυρτιδιώτισσα.
Σεισμοῦ διασῴζουσα φυσικοῦ,
σεισμικάς δονήσεις σύ ἀπότρεψον
ἠθικάς, καί ἐκ ναυαγίων,
οἰκογενείας σῷζε, φρίκης διαζυγίων,
Μυρτιδιώτισσα.
Ω Μῆτερ τοῦ Λόγου καί Λυτρωτοῦ,
σήν χάριν αἰτοῦμεν
ἐκκαρδίας τε καί ψυχῆς, μετάνοιαν
δοῦναι, σοῖς δούλοις ἀναξίοις,
οἰνοποσίας πάθους, σύ ἀπαλλάττουσα.
Σωτῆρα ἡ τέξασα καί Θεόν,
παντοίων κινδύνων διασῴζεις
καί συμφορῶν, αἱρέσεως πλάνης,
σχίσματος τῆς μανίας,
ἐν τάχει ἀπαλλάττεις,
Μυρτιδιώτισσα.
Ο πάντων ἁγίων τάς ἀρετάς,
ἀεί ὑπερβαίνων ὡς ὁ Κύριος καί
Θεός, Μητέρα σου θείαν, σεμνήν
Ὑπεραγίαν, πρόσδεξαι δυσωποῦσαν,
Μυρτιδιώτισσαν.
Νεότητα σῴζουσα ὦ Ἁγνή,
ἀνθρώπους ὡρίμους, οἴκους
νέους θεοσεβεῖς, καί τίμιον
γῆρας, διαφυλάττειν σπεύδεις,
Κυρία τῶν Ἀγγέλων,
Μυρτιδιώτισσα.
*Οἱ ὕμνοι οὗτοι, συντεθέντες χάριτι Θείᾳ καί εὐδοκίᾳ τῆς Παναχράντου διά τήν προστασίαν τοῦ λαοῦ ἐκ τῆς φοβερᾶς τοῦ σεισμοῦ ἀπειλῆς καί λοιπῶν κινδύνων, ὑπό τοῦ Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ (Ἰούνιος 2006), ψάλλονται μετά τά Μεγαλυνάρια τῆς Ἱερᾶς Παρακλήσεως καί κατά τάς ἱεράς λιτανεύσεις τῆς ἁγίας Εἰκόνος τῆς Μυρτιδιωτίσσης.
Υμνολογικά
«Ακολουθία και παρακλητικός Κανών της Μυρτιδιωτίσσης»
έργο του θεολόγου- φιλολόγου και υμνογράφου
Σοφοκλή Καλούτση καθώς επίσης και την ιστοσελίδα
της Ιεράς Μητροπόλεως Κυθήρων και Αντικυθήρων.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ': Λαοί νῦν κροτήσωμεν, δεῦτε τάς χεῖρας πιστῶς καί ἄσωμεν ἄσμασι τῇ Θεομήτορι ἐν πόθῳ κραυγάζοντες˙ Χαῖρε ἡ προστασία πάντων τῶν δεομένων Χαῖρε ἡ σωτηρία τῶν τιμώντων σε πόθῳ, Χαῖρε ἡ τῷ παραλύτῳ τήν ἴασιν βραβεύσασα.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε: Ὡς κρήνη ἀκένωτος, τῶν παρὰ σοῖ ἀγαθῶν, Εἰκών σου ἡ πάνσεπτος, τοὶς Κυθηρίοις Ἁγνή, ἐδόθη κραυγάζουσι, χαῖρε ἡ προστασία, πάντων τῶν δεομένων χαῖρε ἡ σωτηρία, τῶν τιμώντων σὲ πόθω, χαῖρε ἡ τῷ παραλύτῳ, τὴν ἴασιν βραβεύουσα.
Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ: Τῇ Θεοτόκῳ οἱ πιστοὶ νῦν προσπελάσωμεν Ὡς χορηγούσῃ δαψιλῶς πᾶσιν ἰάματα, Ἀναμέλποντες ἐφύμνια μετὰ πόθου. Ἀλλ’ ὡς ἤγειρας παράλυτον, Θεόνυμφε, Ἀπὸ πάσης ἡμᾶς ῥῦσαι περιστάσεως Τοὺς σοὶ κράζοντας· χαῖρε δόξα παγκόσμιος.
Κάθισμα Ἦχος δ'. Κατεπλάγη Ἰωσήφ. Τῆς α'Στιχολογίας: Δεῦτε πάντες οἱ πιστοί, δεῦτε θεάσασθε θερμῶς θαῦμα παράδοξον καί γάρ, σήμερον ἔλαμψεν ἡμῖν, ἐν τῇ πανσέπτῳ καί τεσσαρακονθημέρῳ ἡμέρᾳ τῆς ἁγνῆς θείας κοιμήσεως, ἐν ᾗ λαμπρῶς τελοῦμεν τήν πανήγυριν, πᾶς ὁ λαός καί παῖδες τῶν Κυθηραίων· καί γάρ Παράλυτον ἤγειρεν ἡ Θεοτόκος, ἐν τῷ ἁγίῳ τῶν Μυρτιδίων Ναῷ αὐτῆς.
Ἕτερον Κάθισμα Ἦχος πλ. δ'. Τό προσταχθέν. Τῆς β'Στιχολογίας: Τῶν Ὀρθοδόξων ὁ πιστός σύλλογος θεῖος ἐν τῷ πανσέπτῳ σου Ναῷ, Κόρη πανάχραντε, μετά πόθου προθύμως νῦν προσπελάζων, Παρθένε Μήτηρ Κυρίου κράζει θερμῶς. Ἐν ὥρᾳ τῆς καταδίκης τε καί ὀργῆς, τῆς μελλούσης Κολάσεως, λύτρωσαι πάντας τούς πιστούς, καί σωτηρίαν δώρησαι τοῖς πιστῶς προσκυνοῦσί σε.
Ἕτερον Κάθισμα Ἦχος δ'. Κατεπλάγη Ἰωσήφ: Κατεπλάγη εὐλαβῶς, τῶν Κυθηραίων ὁ λαός καί ἐλάμβανεν εἰς νοῦν, τῶν ἀκενώτων δωρεῶν, πηγήν σε εἶναι, Θεόνυμφε καί Παρθένε, ἄνανδρον, Παρθένον καί πανέντιμον, πύλην κεκλεισμένην Θεοῦ ἡμῶν καί ἱερόν παλάτιον τοῦ Λόγου καί πλάστου Πατρός τοῦ ὑψίστου, τοῦ γεννηθέντος σπέρματος δίχα, ἐκ τῆς νηδύος σοῦ τῆς θεόπαιδος.
Ὁ Οἶκος: Ἄγγελοι ἀοράτως, καί βροτῶν πᾶσα φύσις, συμφώνως ἀνυμνήσωμεν πάντες, τήν πανθαύμαστον Θεοτόκον ἁγνήν· πολλῶν γάρ θαυμάτων αὐτουργός πέφηνε, καί ταύτην χαρμοσύνως εὐφημήσωμεν, πιστῶς βοῶντες.
Χαῖρε Παρθένε Μῆτερ Κυρίου.
Χαῖρε ἀρχή Μυστηρίου θείου.
Χαῖρε ἀνομβρίας αὐχμόν καταπαύουσα.
Χαῖρε ἐναντίους ἐχθρούς καταθραύουσα.
Χαῖρε ὅτι τόν παράλυτον καθυγείωσας λαμπρῶς.
Χαῖρε ὅτι τῶν προσφύγων σου προστατεύεις ἐναργῶς.
Χαῖρε ὅτι τῶν Κυθηραίων πέλεις καύχημα πάντων.
Χαῖρε παντός τοῦ κόσμου ὑπερμέγιστον θάμβος.
Χαῖρε δι’ ἧς ἡ χαρά ἐπέλαμψε.
Χαῖρε δι’ ἧς ἡ λύπη κατέπαυσε.
Χαῖρε ἁγνή ἀσθενῶν ἰατρεία.
Χαῖρε πάντων τῶν πιστῶν σωτηρία.
Χαῖρε δόξα παγκόσμιος.
Μεγαλυνάριον: Ὤφθης τῶν Κυθήρων καταφυγή, ἐξαιρέτῳ τρόπῳ, ἀναβλύζουσα ἐν αὐτοῖς, ἐκ τῆς σῆς Εἰκόνος, προνοίας σου τὰ ῥεῖθρα, ὦ Κεχαριτωμένη· διὸ ὑμνοῦμέν σε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Χαίροις, τῶν Κυθήρων ἡ ἀρωγός καί καύχημα μέγα καί γλυκεῖα καταφυγή. Χαίροις, Ὀρθοδόξων ταχεῖα προστασία, εὐλογημένη Κόρη Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Πάλαι ὡς ἀνεῦρε τῆ Σῆ ὀμφῆ, ἐν κλάδοις μυρσίνης τήν Εἰκόνα Σου τήν σεπτήν ὁ ποιμήν, Παρθένε, ἐν εὐφροσύνῃ θείᾳ, αὐτήν Μυρτιδιώτισσαν ἐπωνόμασε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Νόσους θεραπεύεις τάς χαλεπάς, κεραυνούς διώκεις, ἀνομβρίαν λύεις δεινήν, ὡς ὄντως μεγίστη ἡ δόξα καί ἡ χάρις καί ἡ σεπτή Σου κλῆσις, Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Ὤφθη ἰατρεῖον πνευματικόν, ὁ ἐν Μυρτιδίοις θεῖος οἶκός Σου καί σεπτός, ψυχῶν γάρ ἰᾶται καί τῶν σωμάτων πάθη, τῆ Σῆ ἐπιστασίᾳ, Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Ἅπαντας προφθάνεις ὡς συμπαθής, τούς ἐν τοῖς κινδύνοις καί τούς πέλας καί τούς μακράν καί τούτοις παρέχεις βοήθειαν ταχεῖαν, ὑμνοῦντας Σου τήν χάριν, Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Τούς ἐξαιτουμένους ἀπό ψυχῆς, τῆς Σῆς Θεοτόκε, ἀντιλήψεως τήν ἰσχύν, σῶζε πάσης βλάβης καί πάσης δυσχερείας, ὡς Μήτηρ τοῦ ἐλέους, Μυρτιδιώτισσα.
Σπάνια έκδοση η οποία περιέχει την Ακολουθία της Μυρτιδιωτίσσης και η οποία αναφέρει στο εξώφυλλο: «εις το υπερφυές Θαύμα, όπερ ενήργησε δια της πασέπτου Θείας Εικόνος αυτής, της επιλεγομένης Μυρτιδιωτίσσης εν τη νήσω Κυθήρων, ότε τον Παράλυτον ήγειρε μετά τεσσαράκοντα ημέρας της αγίας αυτής Κοιμήσεως». Την ακολουθία συνέθεσε ο Σωφρόνιος Πάγκαλος, Επίσκοπος Κυθήρων τον 17ο αιώνα. Πρόκειται για την δεύτερη τυπωθείσα στην Κωνσταντινούπολη έκδοση επί εποχής Οικουμενικού Πατριάρχου Ιερεμίου, εν έτει 1811. Η έκδοση αυτή φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε: Ὡς κρήνη ἀκένωτος, τῶν παρὰ σοῖ ἀγαθῶν, Εἰκών σου ἡ πάνσεπτος, τοὶς Κυθηρίοις Ἁγνή, ἐδόθη κραυγάζουσι, χαῖρε ἡ προστασία, πάντων τῶν δεομένων χαῖρε ἡ σωτηρία, τῶν τιμώντων σὲ πόθω, χαῖρε ἡ τῷ παραλύτῳ, τὴν ἴασιν βραβεύουσα.
Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ: Τῇ Θεοτόκῳ οἱ πιστοὶ νῦν προσπελάσωμεν Ὡς χορηγούσῃ δαψιλῶς πᾶσιν ἰάματα, Ἀναμέλποντες ἐφύμνια μετὰ πόθου. Ἀλλ’ ὡς ἤγειρας παράλυτον, Θεόνυμφε, Ἀπὸ πάσης ἡμᾶς ῥῦσαι περιστάσεως Τοὺς σοὶ κράζοντας· χαῖρε δόξα παγκόσμιος.
Κάθισμα Ἦχος δ'. Κατεπλάγη Ἰωσήφ. Τῆς α'Στιχολογίας: Δεῦτε πάντες οἱ πιστοί, δεῦτε θεάσασθε θερμῶς θαῦμα παράδοξον καί γάρ, σήμερον ἔλαμψεν ἡμῖν, ἐν τῇ πανσέπτῳ καί τεσσαρακονθημέρῳ ἡμέρᾳ τῆς ἁγνῆς θείας κοιμήσεως, ἐν ᾗ λαμπρῶς τελοῦμεν τήν πανήγυριν, πᾶς ὁ λαός καί παῖδες τῶν Κυθηραίων· καί γάρ Παράλυτον ἤγειρεν ἡ Θεοτόκος, ἐν τῷ ἁγίῳ τῶν Μυρτιδίων Ναῷ αὐτῆς.
Ἕτερον Κάθισμα Ἦχος πλ. δ'. Τό προσταχθέν. Τῆς β'Στιχολογίας: Τῶν Ὀρθοδόξων ὁ πιστός σύλλογος θεῖος ἐν τῷ πανσέπτῳ σου Ναῷ, Κόρη πανάχραντε, μετά πόθου προθύμως νῦν προσπελάζων, Παρθένε Μήτηρ Κυρίου κράζει θερμῶς. Ἐν ὥρᾳ τῆς καταδίκης τε καί ὀργῆς, τῆς μελλούσης Κολάσεως, λύτρωσαι πάντας τούς πιστούς, καί σωτηρίαν δώρησαι τοῖς πιστῶς προσκυνοῦσί σε.
Ἕτερον Κάθισμα Ἦχος δ'. Κατεπλάγη Ἰωσήφ: Κατεπλάγη εὐλαβῶς, τῶν Κυθηραίων ὁ λαός καί ἐλάμβανεν εἰς νοῦν, τῶν ἀκενώτων δωρεῶν, πηγήν σε εἶναι, Θεόνυμφε καί Παρθένε, ἄνανδρον, Παρθένον καί πανέντιμον, πύλην κεκλεισμένην Θεοῦ ἡμῶν καί ἱερόν παλάτιον τοῦ Λόγου καί πλάστου Πατρός τοῦ ὑψίστου, τοῦ γεννηθέντος σπέρματος δίχα, ἐκ τῆς νηδύος σοῦ τῆς θεόπαιδος.
Ὁ Οἶκος: Ἄγγελοι ἀοράτως, καί βροτῶν πᾶσα φύσις, συμφώνως ἀνυμνήσωμεν πάντες, τήν πανθαύμαστον Θεοτόκον ἁγνήν· πολλῶν γάρ θαυμάτων αὐτουργός πέφηνε, καί ταύτην χαρμοσύνως εὐφημήσωμεν, πιστῶς βοῶντες.
Χαῖρε Παρθένε Μῆτερ Κυρίου.
Χαῖρε ἀρχή Μυστηρίου θείου.
Χαῖρε ἀνομβρίας αὐχμόν καταπαύουσα.
Χαῖρε ἐναντίους ἐχθρούς καταθραύουσα.
Χαῖρε ὅτι τόν παράλυτον καθυγείωσας λαμπρῶς.
Χαῖρε ὅτι τῶν προσφύγων σου προστατεύεις ἐναργῶς.
Χαῖρε ὅτι τῶν Κυθηραίων πέλεις καύχημα πάντων.
Χαῖρε παντός τοῦ κόσμου ὑπερμέγιστον θάμβος.
Χαῖρε δι’ ἧς ἡ χαρά ἐπέλαμψε.
Χαῖρε δι’ ἧς ἡ λύπη κατέπαυσε.
Χαῖρε ἁγνή ἀσθενῶν ἰατρεία.
Χαῖρε πάντων τῶν πιστῶν σωτηρία.
Χαῖρε δόξα παγκόσμιος.
Μεγαλυνάριον: Ὤφθης τῶν Κυθήρων καταφυγή, ἐξαιρέτῳ τρόπῳ, ἀναβλύζουσα ἐν αὐτοῖς, ἐκ τῆς σῆς Εἰκόνος, προνοίας σου τὰ ῥεῖθρα, ὦ Κεχαριτωμένη· διὸ ὑμνοῦμέν σε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Χαίροις, τῶν Κυθήρων ἡ ἀρωγός καί καύχημα μέγα καί γλυκεῖα καταφυγή. Χαίροις, Ὀρθοδόξων ταχεῖα προστασία, εὐλογημένη Κόρη Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Πάλαι ὡς ἀνεῦρε τῆ Σῆ ὀμφῆ, ἐν κλάδοις μυρσίνης τήν Εἰκόνα Σου τήν σεπτήν ὁ ποιμήν, Παρθένε, ἐν εὐφροσύνῃ θείᾳ, αὐτήν Μυρτιδιώτισσαν ἐπωνόμασε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Νόσους θεραπεύεις τάς χαλεπάς, κεραυνούς διώκεις, ἀνομβρίαν λύεις δεινήν, ὡς ὄντως μεγίστη ἡ δόξα καί ἡ χάρις καί ἡ σεπτή Σου κλῆσις, Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Ὤφθη ἰατρεῖον πνευματικόν, ὁ ἐν Μυρτιδίοις θεῖος οἶκός Σου καί σεπτός, ψυχῶν γάρ ἰᾶται καί τῶν σωμάτων πάθη, τῆ Σῆ ἐπιστασίᾳ, Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Ἅπαντας προφθάνεις ὡς συμπαθής, τούς ἐν τοῖς κινδύνοις καί τούς πέλας καί τούς μακράν καί τούτοις παρέχεις βοήθειαν ταχεῖαν, ὑμνοῦντας Σου τήν χάριν, Μυρτιδιώτισσα.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον: Τούς ἐξαιτουμένους ἀπό ψυχῆς, τῆς Σῆς Θεοτόκε, ἀντιλήψεως τήν ἰσχύν, σῶζε πάσης βλάβης καί πάσης δυσχερείας, ὡς Μήτηρ τοῦ ἐλέους, Μυρτιδιώτισσα.
ΔΙΗΓΗΣΙΣ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΩΝ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ ΕΙΚΟΝΟΣ
ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΗΣ
Ακολουθία της Μυρτιδιωτίσσης Κυθήρων
Aκολουθία Παναγίας Μυρτιδιώτισσας (24 Σεπτεμβρίου)
Παρακλητικός κανόνας Παναγίας Μυρτιδιώτισσας
Scribd: https://www.scribd.com/document
Το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Μυρτιδιώτισσας
Η μεγαλύτερη μονή των Κυθήρων! Βρίσκετε στην περιοχή των Μυρτιδίων στα δυτικά του νησιού και είναι χτισμένη σε ένα φυσικό βραχώδης άνοιγμα, ανάμεσα από πάρα πολλές μυρτιές! Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι το πολυτιμότερο κειμήλιο του νησιού και είναι η απανταχού προστάτιδα των Κυθηρίων.
Το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Μυρτιδιώτισσας είναι η έδρα του σπουδαιότερου κειμήλιου της κυθηραϊκής παράδοσης και κληρονομιάς. Εδώ βρέθηκε και φυλάσσεται η ιερά και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που αποκλήθηκε Μυρτιδιώτισσα λόγω της κατάφυτης από μυρτιές περιοχής και είναι το σύμβολο της ορθόδοξης πίστης χιλιάδων Κυθηρίων. Η εικόνα της Μυρτιδιώτισσας απολαμβάνει μεγίστης τιμής και ευλάβειας από τους κατοίκους αλλά και από τους αποδημούς και όλη την Ελλάδα.
Παραπομπές:
1. Εμμανουήλ Π. Καλλίγερος, Συνοπτική Ιστορία των Κυθήρων, Εδώ γεννήθηκε η Αφροδίτη, 4η έκδοση, Αθήνα, 2008, Εκδόσεις Κυθηραϊκά, σελ. 203
2. Το προσκύνημα των Μυρτιδίων, Ελένη Χάρου-Κορωναίου, Κυθηραϊκός Σύνδεσμος Αθηνών, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 2007, σελ. 115-123
3. Τσολακίδης Χρήστος, "Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας", Χ.Δ. Τσολακίδης, Αθήνα 2001.
4. Υμνολογικά: www.synaxaristis - ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ
5. Κύθηρα - Visit Kythera - Ναοί και Μοναστήρια - Παναγία Μυρτιδιώτισσα
1. Εμμανουήλ Π. Καλλίγερος, Συνοπτική Ιστορία των Κυθήρων, Εδώ γεννήθηκε η Αφροδίτη, 4η έκδοση, Αθήνα, 2008, Εκδόσεις Κυθηραϊκά, σελ. 203
2. Το προσκύνημα των Μυρτιδίων, Ελένη Χάρου-Κορωναίου, Κυθηραϊκός Σύνδεσμος Αθηνών, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 2007, σελ. 115-123
3. Τσολακίδης Χρήστος, "Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας", Χ.Δ. Τσολακίδης, Αθήνα 2001.
4. Υμνολογικά: www.synaxaristis - ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ
5. Κύθηρα - Visit Kythera - Ναοί και Μοναστήρια - Παναγία Μυρτιδιώτισσα
Πηγή: www.sophia-ntrekou.gr
↧
Επιστήμες και Ορθοδοξία ανά τον Κόσμο - π. Ειρηναίος Δεληδήμος (βίντεο)
Συνέντευξη του π. Ειρηναίου Δεληδήμου στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Επιστήμες και Ορθοδοξία ανά τον Κόσμο» του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Ο π. Ειρηναίος μιλά για τη σχέση επιστήμης-θρησκείας και καταθέτει τις δικές του απόψεις στη γενικότερη συζήτηση. Συνέντευξη στην Δρ Ευδοξία Δελλή (Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Φιλοσοφίας, Ακαδημία Αθηνών).
Interview of Rev. Eirinaios Delidimos for Project "Science and Orthodoxy around the World", implemented by the Institute of Historical Research, National Greek Research Foundation 2016-2019. Father Eirinaios speaks about the science-religion relationship and his involvement in the discussion. Interviewer: Dr Evdoxie Delli (Research Center for Greek Philosophy, Academy of Athens)
Προς ενημέρωση των αναγνωστών μας πρέπει να πούμε ότι ο π. Ειρηναίος Δεληδήμος, κατάγεται από την Έδεσσα της Μακεδονίας και μάλιστα με καύχημα υπογράφει ως «ελάχιστος πρεσβύτερος και μοναχός, ο Εδεσσηνός». Υπήρξε συμφοιτητής μου στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και όπως συνήθως λέγεται ήταν συνταξιώτης μου και γι’ αυτό γνωρίζω πολύ καλά την προσωπικότητά του.
Ο π. Ειρηναίος διακρινόταν από την μαθητική και φοιτητική του ζωή για την ευφυΐα και οξύνοιά του. Οι γνώσεις του όχι μόνον στα θεολογικά ζητήματα, αλλά και στα ιστορικά, ακόμη και στα αστρονομικά και την επιστήμη της φυσικής της εποχής εκείνης, προκαλούσαν το ενδιαφέρον και την κατάπληξη όλων όσων συζητούσαν μαζί του. Ήξερε την θεωρία της σχετικότητος του Αϊνστάιν πολύ καλά και είχε γνώσεις βιολογίας πολύ περισσότερες από τους ειδικούς στα θέματα αυτά και συζητούσε με Καθηγητάς Πανεπιστημίων ως ίσος προς ίσον. Μου έτυχε να εξετάζομαι μαζί του προφορικά σε διαφόρους Καθηγητάς και διεπίστωνα ότι κατά την προφορική εξέταση έκανε αναλύσεις που άφηνε άναυδους τους Καθηγητάς. Μάλιστα κάποιος Καθηγητής του υπέβαλε ερώτηση για ένα λεπτομερειακό ζήτημα και εκείνος ήταν έτοιμος να του κάνη πάμπολλες αναλύσεις που δεν περιέχονταν στο βιβλίο, πράγμα που εξανάγκασε τον Καθηγητή να του πη ότι ήταν έτοιμος να υποβάλη διατριβή για το ζήτημα αυτό.
Αργότερα χειροτονήθηκε από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κυρό Καλλίνικο, που τον αγάπησε πολύ, και υπηρετήσαμε μαζί στην ίδια Μητρόπολη, οπότε παρακολούθησα τα χαρίσματά του να εκδηλώνονται ακόμη περισσότερο. Αγαπούσε τον Θεό και την Εκκλησία, έπασχε για τον πόνο των αδελφών μας, αφιέρωνε ολόκληρες ώρες για να βοηθήση προβληματικούς ανθρώπους, αλλά και να κάνη φροντιστήρια μαθηματικών, φυσικής κλπ. Πολλές φορές διεπίστωσα ότι έδινε σωστές λύσεις σε διάφορα κρίσιμα γεγονότα που απασχολούσαν τους ανθρώπους αλλά και θέματα που είχαν σχέση με την θεολογία και την επιστήμη. Και όλα αυτά ήταν συνδυασμένα με μια βαθειά ταπείνωση που δεν την συναντά κανείς εύκολα σε ανθρώπους με τόσα χαρίσματα. Αλλά παράλληλα ο π. Ειρηναίος Δεληδήμος είχε και έχει ένα αραχνοειδές σωμάτιο, όπως και ο Μ. Βασίλειος, για να είναι ο μόνιμος πειρασμός του στα μεγάλα προσόντα και χαρίσματα με τα οποία τον πλούτισε ο Θεός.
www.sophia-ntrekou.gr
Σχετικά Θέματα:
www.sophia-ntrekou.gr
Σχετικά Θέματα:
↧
Η Προσευχή της δασκάλας της Γκαμπριέλα Μιστράλ
Το ποίημα η «Προσευχή της δασκάλας», είναι της Χιλιανής ποιήτριας Γκαμπριέλα Μιστράλ (Gabriela Mistral 1889 - 1957) με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1946.Η αληθινή παιδεία δεν είναι εκπαίδευση
και δεν προϋποθέτει χρήμα και τεχνολογία
Φωτογραφία: Κεραμική τοιχογραφία του 1970 στην Χιλή, αφιερωμένη στην Gabriela Mistral, του χιλιανού ζωγράφου Fernando Daza Osorio (1930-2016).
Gabriela Mistral, «Προσευχή της δασκάλας»
«Κύριε! Εσύ που δίδαξες, συγχώρα με που διδάσκω·
που φέρω το όνομα της δασκάλας,
που Εσύ έφερες όταν ήσουν στη Γη.
Δώσε μου την μοναδική αγάπη για το σχολειό μου·
που ούτε το κάψιμο της ομορφιάς να είναι ικανό
να κλέψει την τρυφεράδα μου απ’ όλες τις στιγμές.
Δάσκαλε, κάνε ακατάπαυστο τον ενθουσιασμό μου
και περαστική την απογοήτευση.
Βγάλε από μέσα μου αυτό τον ακάθαρτο πόθο
για δικαιοσύνη που εξακολουθεί να με ταράζει,
το γελοίο απομεινάρι της διαμαρτυρίας
που βγαίνει από μέσα μου όταν με πληγώνουν.
Να μην πονάει η αγνόηση και να μην θλίβομαι
για την λήθη αυτών που μας δίδαξαν.
Κάνε με να είμαι πιο μάνα από τις μάνες,
για να μπορέσω ν’ αγαπήσω
και να υπερασπίσω όπως αυτές,
αυτό που δεν είναι σάρκα της σάρκας μου.
Βόηθά με να πετύχω να κάνω για καθένα
απ’ τα παιδιά μου τον στίχο μου τέλειο
και να σου αφήσω αυτή την άφωνη,
την πιο δυνατή μου μελωδία,
για όταν τα χείλη μου δεν θα τραγουδούν πια.
Δείξε μου τη δύναμη του Ευαγγελίου σου έγκαιρα,
για να μην εγκαταλείψω τη μάχη της κάθε μέρας
και της κάθε ώρας γι αυτό.
Βάλε στο δημοκρατικό σχολειό μου,
τη λάμψη που σκορπίζεται
από το τρέξιμο των ξυπόλυτων παιδιών.
Κάνε με δυνατή,
ακόμα και στη γυναικεία αδυναμία μου
και στη γυναικεία φτώχεια μου·
κάνε με αδιάφορη για ότι μπορεί
να μην είναι αγνό,
για κάθε πίεση που δεν είναι
της θερμής θέλησής σου στη ζωή μου.
Φίλε, συντρόφεψέ με! Στήριξέ με!
Πολλές φορές δεν θα έχω άλλο
από Σένα στο πλευρό μου.
Όταν το δίδαγμά μου θα είναι πιο αγνό
και πιο θερμή η αλήθεια μου,
θα παραμείνω χωρίς τα εγκόσμια·
αλλά Εσύ τότε θα με κυβερνήσεις
ενάντια στην καρδιά σου,
που γνώρισε αρκετά
τη μοναξιά και την αδυναμία.
Δεν θ’ αναζητήσω παρά
στη ματιά σου τη γλυκύτητα της αποδοχής.
Δώσε μου απλότητα και βάθος·
λύτρωσέ με απ’ το να είμαι
περίπλοκη ή κοινότυπη στο καθημερινό μου μάθημα.
Δώσε μου δύναμη να υψώσω τα μάτια
πάνω από το στήθος μου με τις πληγές,
μπαίνοντας κάθε πρωί στο σχολειό μου.
Να μη φέρνω στην έδρα μου τις υλικές μου ανησυχίες,
τις καθημερινές μικροαστικές θλίψεις μου.
Ελάφρυνε το χέρι μου στην τιμωρία
κι απάλυνέ το, ακόμα πιο πολύ στο χάδι.
Να μαλώνω με πόνο,
να ξέρω ότι έχω διορθώσει αγαπώντας!
Κάνε να γεμίσει με πνεύμα
το χτισμένο με τούβλα σχολειό μου.
Να τυλιχτεί με τη λάμψη του ενθουσιασμού μου
η φτωχή του αυλή, η γυμνή του αίθουσα.
Η καρδιά μου να είναι η κολώνα του
και η αγνή μου θέληση πιο δυνατή
από τις κολώνες και το χρυσάφι
των πλούσιων σχολείων.
Και, τέλος, θύμιζέ μου
από την ωχρότητα του καμβά του Velazquez,
ότι το να διδάσκεις
και ν’ αγαπάς παράφορα στη Γη
είναι να φτάνεις με τη λόγχη του Λογγίνου
στην καυτή πλευρά του έρωτα.»
Γκαμπριέλα Μιστράλ (1889 -1957)
Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας
Μετ. Μαριάννα Τζανάκη
Μετ. Μαριάννα Τζανάκη
Η Λουσίλα Γοδόι Αλκαγιάγα (Lucila Godoy Alcayaga, 7 Απριλίου 1889 – 10 Ιανουαρίου 1957), γνωστή με το ψευδώνυμο Γκαμπριέλα Μιστράλ, ήταν Χιλιανή ποιήτρια, διπλωμάτης, εκπαιδευτικόςκαι φεμινίστρια. Το 1945 έγινε η πρώτη λογοτέχνης της Λατινικής Αμερικής που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την λυρική της ποίηση που εμπνεύστηκε από δυνατά συναισθήματα και την έκανε σύμβολο των ιδεαλιστικών φιλοδοξιών ολόκληρου του λατινο-αμερικάνικου κόσμου». Το 1951 τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας της Χιλής.
Μερικά βασικά θέματα στα ποιήματά της είναι η φύση, η προδοσία, η αγάπη, η αγάπη της μάνας, η θλίψη και η αγανάκτηση, τα ταξίδια, καθώς και η ταυτότητα της Λατινικής Αμερικής, όπως αποτελείται από μείγμα εγγενών αμερικανικών και ευρωπαϊκών επιρροών. Η Γαμπριέλα Μιστράλ είχε βασκική και ινδιάνικη καταγωγή.
Ο Πάμπλο Νερούδα, διεθνώς αναγνωρισμένος ποιητής, ήταν ένας από τους μαθητές της.
Βραβεία και τιμές
1914: Juegos Florales, Sonetos de la Muerte
1945: Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας
1951: Χιλιανό Βραβείο Λογοτεχνίας
Η συγγραφέας και διπλωμάτης από την Βενεζουέλα που χρησιμοποιούσε το φιλολογικό ψευδώνυμο Lucila Palacios πήρε το λογοτεχνικό όνομα της Μιστράλ προς τιμήν του πραγματικού ονόματος της τελευταίας.
• Γκαμπριέλα Μιστράλ, η 1η συγγραφέας της Λατινικής Αμερικής που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, Το ΒΗΜΑ - Πολιτισμός, 28/7/2016
• Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμος 10, σελ. 365, Αθήνα 1999
5 Οκτωβρίου: Η Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών καθιερώθηκε το 1994 για να μας υπενθυμίσει τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο δάσκαλος μέσα στην κοινωνία, είτε εργάζεται σε μία πλούσια πόλη της Δύσης, είτε σε μια αυτοσχέδια σχολική αίθουσα κάποιου στρατοπέδου προσφύγων.
↧