της Σοφίας Ντρέκου
11 Νοεμβρίου 1990 ο θάνατος του σπουδαίου ποιητή της Ρωμηοσύνης.
Το 1968 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ.
Το 1975 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Γεννήθηκε ξημερώνοντας μια Πρωτομαγιάτο 1909, στη Μονεμβασιά της Λακωνίας. Εσπούδασε, «ιστορία του παρελθόντος και του μέλλοντος στη σύγχρονη σχολή του Αγώνα» και, μαζί, τους ανθρώπους, τους πόθους και τα πάθη τους. Επάγγελμά του: ποιητής. Εδήλωνε «απαρηγόρητος παρηγορητής του κόσμου» και διατράνωνε:
Το «Σχεδίασμα βιογραφίας» παρακολουθεί τη ζωή του ποιητή, «που πολύ τον τυράννησε» και την οποία εκείνος ευγνωμονούσε ακριβώς γι’ αυτό, επειδή του έδωσε «πολύ υλικό για την ποίησή του». Νοσηλείες σε σανατόρια σε θέση απόρου, εξορίες, διωγμοί, απαγορεύσεις της ποίησής του, αλλά και έρωτες, φιλίες, ήρεμες οικογενειακές στιγμές. Και πάνω απ’ όλα, η «Ποίηση». Μέσα από αυτήν «πάλεψε με τις λέξεις, με το χρόνο, με τα πράγματα».
![]()
Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, ο Επιτάφιος και η Ρωμιοσύνη είναι κάποια από τα σημαντικότερα ποιήματα του Ρίτσου, ενώ έχει κάνει και πολλές μεταφράσεις ξένων ποιητών όπως του Ναζίμ Χικμέτ, του Αλεξάνδρου Μπλοκ, του Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι κ.ά. Πολλά ποιήματα του Ρίτσου έχουν μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη, γνωστότερα εξ αυτών: Η Ρωμιοσύνη και ο Επιτάφιος αλλά και άλλα.
Μεταξύ των τιμητικών διακρίσεων του Ρίτσου περιλαμβάνονται το κρατικό βραβείο ποίησης και το βραβείο Λένιν.
(από τη Μονοβασιά, Κέδρος 1982)
![]()
Αθάνατη η μνήμη του μοναδικού Επικού Ποιητή της Ρωμηοσύνης †
Το όνομά του... Γιάννης Ρίτσος
Γεννήθηκε ξημερώνοντας μια Πρωτομαγιάτο 1909, στη Μονεμβασιά της Λακωνίας. Εσπούδασε, «ιστορία του παρελθόντος και του μέλλοντος στη σύγχρονη σχολή του Αγώνα» και, μαζί, τους ανθρώπους, τους πόθους και τα πάθη τους. Επάγγελμά του: ποιητής. Εδήλωνε «απαρηγόρητος παρηγορητής του κόσμου» και διατράνωνε:
«είμαι κι εγώ από την ίδια ράτσα·
επιμένω· δεν το βάζω κάτω».
«Ερωτευμένος πάντα με τα δέντρα,
τα πουλιά, τα ζώα και τους ανθρώπους,
ερωτευμένος προπάντων με το κάλλος
των καθάριων στοχασμών
και με το κάλλος των νεανικών σωμάτων».
Έδωσε θέση: «στην πεταλούδα, στο χαλίκι,
στ’ αλογάκι της Παναγίας,
στους ολονύκτιους στεναγμούς των άστρων,
στη δροσοστάλα που πέφτει απ’ το ροδόφυλλο,
στ’ άρρωστο αηδόνι, στις μεγάλες σημαίες,
στο γαλάζιο, στο κόκκινο, στο κίτρινο».
Πλούτισε «τον κόσμο με μόχθο κι εγκαρτέρηση».
Να τον θυμόμαστε. Το όνομά του... Γιάννης Ρίτσος
Ο Γιάννης Ρίτσος (1 Μαΐου 1909 - 11 Νοεμβρίου 1990) ήταν ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές με διεθνή φήμη και ακτινοβολία. Τεράστιο σε ποσότητα και πολύ σημαντικό σε ποιότητα είναι το έργο του μεγάλου μας ποιητή.
Θεωρείται ένας από τούς καλύτερους εκπροσώπους τής νεότερης ελληνικής ποίησης. Πάνω από εκατό ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, εννέα πεζογραφήματα/μυθιστορήματα, τέσσερα θεατρικά, όπως και μελέτες για ομότεχνους συγκροτούν το κύριο σώμα του έργου του. Πολυάριθμες μεταφράσεις, χρονογραφήματα και άλλα δημοσιεύματα συμπληρώνουν την εικόνα του δημιουργού.
Αρκετά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες.
Πολιτικά ανήκε στην Αριστερά (συγκεκριμένα στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά).
Ο Ρίτσος νόσησε από φυματίωση, ξεπέρασε την ασθένεια (πράγμα δύσκολο για την εποχή) και πέρασε από υλικές και ηθικές δοκιμασίες. Στο σανατόριο του «Σωτηρία», όπου νοσηλευόταν, ήρθε κοντά με τον μαρξισμό και την Αριστερά, πράγματα που επηρέασαν βαθύτατα την ποίησή του και τον τρόπο ζωής του. Αφού πέρασε από διάφορα σανατόρια, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως αυτοδίδακτος σκηνοθέτης στην Εργατική Λέσχη και ως ηθοποιός και χορευτής σε επιθεωρήσεις.
Η αγωνιστική του έφεση και η επαναστατική του φύση τον οδηγούν στην προσχώρηση του κινήματος των «Πρωτοπόρων» και κατόπιν, το 1942, στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, ενώ έγινε μέλος και του Κ.Κ.Ε. Αργότερα αρχίζουν οι εξορίες στη Λήμνο, στη Μακρόνησο και στον Άγιο Ευστράτιο. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, προσχώρησε στην Ε.Δ.Α. Το 1956 ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση και στην Κούβα. Κατά τη διάρκεια της χούντας των Συνταγματαρχών εξορίστηκε και πάλι, αρχικά στη Γυάρο και κατόπιν στη Λέρο.
Ο Ρίτσος νόσησε από φυματίωση, ξεπέρασε την ασθένεια (πράγμα δύσκολο για την εποχή) και πέρασε από υλικές και ηθικές δοκιμασίες. Στο σανατόριο του «Σωτηρία», όπου νοσηλευόταν, ήρθε κοντά με τον μαρξισμό και την Αριστερά, πράγματα που επηρέασαν βαθύτατα την ποίησή του και τον τρόπο ζωής του. Αφού πέρασε από διάφορα σανατόρια, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως αυτοδίδακτος σκηνοθέτης στην Εργατική Λέσχη και ως ηθοποιός και χορευτής σε επιθεωρήσεις.
Η αγωνιστική του έφεση και η επαναστατική του φύση τον οδηγούν στην προσχώρηση του κινήματος των «Πρωτοπόρων» και κατόπιν, το 1942, στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, ενώ έγινε μέλος και του Κ.Κ.Ε. Αργότερα αρχίζουν οι εξορίες στη Λήμνο, στη Μακρόνησο και στον Άγιο Ευστράτιο. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, προσχώρησε στην Ε.Δ.Α. Το 1956 ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση και στην Κούβα. Κατά τη διάρκεια της χούντας των Συνταγματαρχών εξορίστηκε και πάλι, αρχικά στη Γυάρο και κατόπιν στη Λέρο.
Με το πέρας της δικτατορίας και τη μεταπολίτευση, ο Ρίτσος έγινε ευρέως γνωστός, τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και στο εξωτερικό, ενώ ακολούθησαν πολλές διακρίσεις και βραβεύσεις.
Μεταξύ των τιμητικών διακρίσεων του Ρίτσου περιλαμβάνονται το κρατικό βραβείο ποίησης και το βραβείο Λένιν.
Γιάννης Ρίτσος: «Στοιχεία Ταυτότητος»
Παίζει πιάνο και απαγγέλλει ο ίδιος
Χρονολογία τῆς γέννησής μου πιθανόν τό 903 π.X.
ἐξίσου πιθανόν τό 903 μ.X.
Ἐσπούδασα ἱστορία τοῦ παρελθόντος
και τοῦ μέλλοντος στη σύγχρονη Σχολή τοῦ Ἀγῶνα.
Ἐπάγγελμά μου: λόοοοογια καί λόοοοογια, - τί νά 'κανα;
Ρακοσυλλέκτη μιέ εἶπαν. Καί τᾦ όντι.
Σύναξα ἕνα σωρό φτερά στρουθοκαμήλου
ἀπ'τά καπέλα τῆς ὑπόγειας Κόρης,
κουμπιά ἀπό χλαῖνες στρατιωτῶν,
ἕνα κράνος,
δυό φθαρμένα σαντάλια,
μάζεψα ἀκόμη δυό σπιρτόκουτα
καί τήν καπνοσακούλα
τοῦ Μεγάλου Τυφλοῦ.
Στό Ληξιαρχεῖο, τά τελευταῖα χρόνια, μοῦ ῾δωσαν
τήν πλέον ἀπίθανη χρονολογία τῆς γέννησής μου: 1909.
Βολεύτηκα μ'αὐτήν, καί μένω.
Τέλος, τό 3900 κάθισα στο σκαμνί μου
να καπνίσω ένα τσιγάρο.
Τότε κατάφτασαν οἱ κόλακες· μέ προσκυνοῦσαν·
μοῦ περνοῦσαν στά δάχτυλα λαμπερά δαχτυλίδια.
Οἱ ἀνίδεοι, δέν ξέραν πώς τά 'χα φτιάξει ἐγώ
μέ τ'ἄδεια τους φυσίγγια πού 'χαν μείνει στούς λόφους.
Γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς, γιά τήν ὡραία τους ἄγνοια,
τούς ἀντάμειψα πλούσια μέ ἀληθινά πετράδια
καί διπλάσιες κολακεῖες.
Πάντως, τό μόνο σίγουρο:
τόπος τῆς γέννησής μου:
ἡ Ἄκρα Mινώα.
(από τη Μονοβασιά, Κέδρος 1982)
Βίντεο: Αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο 1:20:06
Δείτε σχετικά:
- Ρίτσος «Ειρήνη»: στο βίντεο απαγγέλλει το ποίημά του ο ίδιος ο ποιητής
- «Μητέρα…» του Γιάννη Ρίτσου (αναφορά στο αφιέρωμα Μάνα, Μητέρα, Μαμά)
- Στον ήρωα Λαμπράκη - Κώστας Βάρναλης
- Γιάννης Ρίτσος: Το Ημερολόγιο μιας εβδομάδας του Πολυτεχνείου Νοέμβρη του 1973
- Μπέρτολτ Μπρεχτ: «Κουράστηκες» Λες, Πολύ καιρό αγωνίστηκες
- Ν. Λυγερός: Τριάντα χρόνια στη φωτιά: Μην κλαις τη Ρωμιοσύνη [Βίντεο M. Theodorakis - Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις (live 1974)
- ΠΗΓΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ του Ν. Λυγερού / βιβλίο
- Εργατική Πρωτομαγιά: Ιστορική αναδρομή (αφιέρωμα)
- Ο καλύτερος φίλος των φτωχών και των καταπιεσμένων (Πρωτομαγιά) Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
- Ο Γίγαντας Μίκης Θεοδωράκης στο Σύνταγμα (Βίντεο)
- Ν. Λυγερός: ο Παράξενος μήνας Μάης, εκείνη την Πρωτομαγιά