Καλό Μήνα και ευλογημένη Σταυροαναστάσιμη πορεία! Με το Καλό να εορτάσουμε την Του Χριστού Αγία Ανάσταση και την δική μας ψυχική ανάταση. Η μετάνοια της ψυχής θα μας κρατήσει ζωντανούς ανάμεσα στους νεκρούς. Η μετάνοια, που αδιάκοπα η Εκκλησία μας την προβάλλει ως τον μοναδικό τρόπο της ορθής ζωής, αποκαθιστά την πνευματική υγεία και ενεργοποιεί τις πνευματικές αισθήσεις, ώστε αφενός να μυριζόμαστε τη χάρη του Θεού, της Παναγίας και των αγίων μας, αφετέρου να γινόμαστε κι εμείς ως φορείς του πνευματικού μύρου του αγίου Πνεύματοςκυριολεκτικά ευωδία που θα ευχαριστεί Θεό και ανθρώπους.
Σκληρός μήνας ο Απρίλης κατά τον Άγγλο ποιητή του Μεσοπολέμου Eliotκαι οι στίχοι του, στίχοι πραγματικά μιας χώρας έρημης που περιμένει αυτό το μήνα τις ευεργετικές του βροχές. Αυτές θα γίνουν η αιτία να ξεδιψάσει η γη και να καρποφορήσει, να βλαστήσουν οι Πασχαλιές και οι οκνές ρίζες να σαλέψουν, αφού ήταν αδρανοποιημένες το χειμώνα.
Ίσως να εννοεί την ανάσταση της φύσης ο ποιητής, αφού ο μήνας Απρίλης είναι ταυτισμένος μ’ αυτό το κορυφαίο γεγονός!
Κική Δημουλά: «Οι λυπημένες φράσεις»: «…Να είχαμε μιαν άνοιξη./ Μη γελάς. Με πράγματα που δεν υπάρχουν μη γελάς. Ας λένε τα πουλιά και οι μυρωδιές στα πλάγια πως είναι Απρίλης. Το λένε τα πουλιά κι οι έρωτες των άλλων. Εμένα μ’ εξαπατούν οι θεοί/ κάθε που αλλάζει ο καιρός κάθε που δεν αλλάζει./ Μη γελάς. Έαρ δε γίνεται/ με ρίμες/ ήλιοι- Απρίλιοι / ήλιοι- Απρίλιοι,/ ομοικατάληκτες στιγμές, / χρόνος χρωμάτων,/ στρέμματα φωτός, / χαμομηλιών ανυπομονησία να μυρίσω…Αχ, οι λυπημένες φράσεις, οι λυπημένες λέξεις στους δρόμους τους εμπορικούς τις Κυριακές τις ανοιξιάτικες».
![Ο Απρίλης με τα λούλουδα...]( "Ο Απρίλης με τα λούλουδα...")
Ο Απρίλιος παίρνει το όνομά του από το λατινικό ρήμα aperire που σημαίνει ανοίγω, επειδή το μήνα αυτόν ανθίζουν (ανοίγουν) τα λουλούδια. Το 65 μ.Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του έπειτα από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του ο Σενέκας, ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό. Πολλές, πάντως, ήταν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων που ήταν αφιερωμένες σε διάφορους θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στην Κυβέλη (τα Μεγαλήσια από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν (με ανάλογες κρασοκατανύξεις) τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, της Flora.
Η ενασχόληση του λαού μας με τη γεωργία μας έχει κληροδοτήσει πολλές παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».
Ο γενέθλιος Απρίλης της Μαρίας Πολυδούρη. «1η Απριλίου 1922: Να η μέρα μου! Η ημέρα που ήρθα στον κόσμο μέσα σ’ ένα σπιτάκι όμορφο, γεμάτο φως ημέρα που άκουσα τα πρώτα κελαηδήματα των πουλιών, είδα τα πρώτα ρόδα του έαρος. Επέρασαν από τότε είκοσι χρόνια και θα μπορούσα να πιστέψω ότι μόλις τα δέκα έχω περάσει. Και όμως πόσες στιγμές, ημέρες, μήνες, χρόνια λύπης και απελπισίας, στεναγμών και δακρύων βρίσκονται μέσα σ’ αυτήν την ζωή των 20 ετών. Κι’ ακόμα πόσες φορές είμαι πολύ-πολύ περισσότερο από 20 ετών με τις νευρικές χειρονομίες μου, τις ρυτίδες του μετώπου μου, την μελαγχολική σιωπή μου!
Ο μήνας που μου έδωκε την ζωή και ο μήνας που όταν μπει μου παίρνει κάθε ίχνος ζωής! Μια μελαγχολία χωρίς όρια με πνίγει, μια πλήξη τρομερή με παραλύει, μια νευρικότης με πεθαίνει. Απρίλιε… Απρίλιε πόσο ευχάριστα μου ψάλλεις τη δυστυχία μου, μου θυμίζεις ότι μου λείπει… με απελπίζεις».
Η Βυζαντινή ποίηση, η κορυφαία όλων, στη γιορτή του Απρίλη. Το μεγαλοβδόμαδοκαι ειδικά οι ύμνοι της Μεγάλης Παρασκευής, τότε που οι λεμονανθοί και τα αγριολούλουδα θέλουν να συντροφεύσουν το Θείο δράμα κατά την τελετή και περιφορά του Επιταφίου:
Δείτε το Βίντεο μαζί με το 5ο ορχηστρικό κομμάτι από τον δίσκο «ο σκληρός Απρίλης του '45» (1974). Είναι και το μοναδικό κομμάτι που έγραψε ο Χατζιδάκις, καθώς ο «σκληρός Απρίλης» απαρτίζεται από ρεμπέτικα και παλιά λαϊκά τραγούδια, διασκευασμένα για μικρό μουσικό σύνολο. http://www.sophia-ntrekou.gr/2018/08/Hatzidakis-kathreptis.html
Δείτε ακόμη:
Σκληρός μήνας ο Απρίλης κατά τον Άγγλο ποιητή του Μεσοπολέμου Eliotκαι οι στίχοι του, στίχοι πραγματικά μιας χώρας έρημης που περιμένει αυτό το μήνα τις ευεργετικές του βροχές. Αυτές θα γίνουν η αιτία να ξεδιψάσει η γη και να καρποφορήσει, να βλαστήσουν οι Πασχαλιές και οι οκνές ρίζες να σαλέψουν, αφού ήταν αδρανοποιημένες το χειμώνα.
«Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
μες απ’ την πεθαμένη γη τις Πασχαλιές,
σμίγοντας θύμηση και επιθυμία,
ταράζοντας με τη βροχή της Άνοιξης ρίζες οκνές...».
Ίσως να εννοεί την ανάσταση της φύσης ο ποιητής, αφού ο μήνας Απρίλης είναι ταυτισμένος μ’ αυτό το κορυφαίο γεγονός!
Κική Δημουλά: «Οι λυπημένες φράσεις»: «…Να είχαμε μιαν άνοιξη./ Μη γελάς. Με πράγματα που δεν υπάρχουν μη γελάς. Ας λένε τα πουλιά και οι μυρωδιές στα πλάγια πως είναι Απρίλης. Το λένε τα πουλιά κι οι έρωτες των άλλων. Εμένα μ’ εξαπατούν οι θεοί/ κάθε που αλλάζει ο καιρός κάθε που δεν αλλάζει./ Μη γελάς. Έαρ δε γίνεται/ με ρίμες/ ήλιοι- Απρίλιοι / ήλιοι- Απρίλιοι,/ ομοικατάληκτες στιγμές, / χρόνος χρωμάτων,/ στρέμματα φωτός, / χαμομηλιών ανυπομονησία να μυρίσω…Αχ, οι λυπημένες φράσεις, οι λυπημένες λέξεις στους δρόμους τους εμπορικούς τις Κυριακές τις ανοιξιάτικες».
Ο Απρίλιος στην Ελληνική λαογραφία
Ο Απρίλης με τα λούλουδα...
Ο Απρίλιος παίρνει το όνομά του από το λατινικό ρήμα aperire που σημαίνει ανοίγω, επειδή το μήνα αυτόν ανθίζουν (ανοίγουν) τα λουλούδια. Το 65 μ.Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του έπειτα από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του ο Σενέκας, ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό. Πολλές, πάντως, ήταν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων που ήταν αφιερωμένες σε διάφορους θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στην Κυβέλη (τα Μεγαλήσια από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν (με ανάλογες κρασοκατανύξεις) τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, της Flora.
Η ενασχόληση του λαού μας με τη γεωργία μας έχει κληροδοτήσει πολλές παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».
Σε άλλες πάλι περιοχές ο Απρίλιος αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης) επειδή το μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και Τιναχτοκοφινίτης, επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης, Γρίλλης, Τιναχτοκοφινίτης».
Αναφέρεται επίσης και ως Αϊγιωργίτης λόγω της εορτής του Αγίου Γεωργίουστις 23 του μήνα, η οποία γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες. Οι κτηνοτρόφοι, αλλά και οι Σαρακατσάνοι θεωρούν τον Άγιο Γεώργιο προστάτη τους, ενώ στις παραδόσεις, τα παραμύθια και τα τραγούδια συνδέεται με τον αρχαίο μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας. Χάρη, πάντως, στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του ο Απρίλιος τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά και από το λαό μας: «Εστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε».
Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχάσουμε και το πανευρωπαικό έθιμο της Πρωταπριλιάς με τα αθώα ψέματά της. Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριών κι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε, συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Στη χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως: «Έλα να πούμε ψέματα/ένα σακί γιομάτο/φόρτωσα έναν μπόντικα/σαράντα κολοκύθια/κι απάνω στα καπούλια του/ένα σακί ρεβίθια».
Ο Απρίλης με τα λούλουδα: Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Οι Μήνες Μάρτιος και Απρίλιος, Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 463 (28 Φεβρουαρίου 2009)
Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχάσουμε και το πανευρωπαικό έθιμο της Πρωταπριλιάς με τα αθώα ψέματά της. Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριών κι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε, συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Στη χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως: «Έλα να πούμε ψέματα/ένα σακί γιομάτο/φόρτωσα έναν μπόντικα/σαράντα κολοκύθια/κι απάνω στα καπούλια του/ένα σακί ρεβίθια».
Ο Απρίλης με τα λούλουδα: Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Οι Μήνες Μάρτιος και Απρίλιος, Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 463 (28 Φεβρουαρίου 2009)
Ο Κώστας Καρυωτάκηςαναφέρεται με τον δικό του τρόπο στη μέρα του Απρίλη. Εκείνη τη μέρα που η φύση, ο κάμπος, τα φυτά, τα άνθη και τα πουλιά είχαν το δικό τους πανηγύρι. Ζούσαν στο δικό τους παράδεισο...
Μέρα τ’ Απρίλη γεμάτη θάμπος γελούσε ο κάμπος με το τριφύλλι.
Ως την εφίλει το πρωινό θάμπος, η φύση σάμπως γλυκά να ομίλει.
Εκελαδούσαν πουλιά πετώντας όλο πιο πάνω. Τ’ άνθη ευωδούσαν.
Κι είπε απορώντας: «Πώς να πεθάνω;»
Πώς να πεθάνω; αναρρωτιέται ο ποιητής. Στο ίδιο πράγμα φαίνεται να καταλήγει και ο Διονύσιος Σολωμόςστο ποίημά του ο Λάμπρος κατά την ημέρα της Λαμπρής: από τους πρώτος του κιόλας στίχους:
Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε
της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,
σύγνεφο καταχνιά δεν απερνούσε
τ’ ουρανού σε κανένα από τα μέρη.
Κι από κει κινημένο αργοφυσούσε
τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αγέρι,
που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα:
Γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα.
Ο γενέθλιος Απρίλης της Μαρίας Πολυδούρη. «1η Απριλίου 1922: Να η μέρα μου! Η ημέρα που ήρθα στον κόσμο μέσα σ’ ένα σπιτάκι όμορφο, γεμάτο φως ημέρα που άκουσα τα πρώτα κελαηδήματα των πουλιών, είδα τα πρώτα ρόδα του έαρος. Επέρασαν από τότε είκοσι χρόνια και θα μπορούσα να πιστέψω ότι μόλις τα δέκα έχω περάσει. Και όμως πόσες στιγμές, ημέρες, μήνες, χρόνια λύπης και απελπισίας, στεναγμών και δακρύων βρίσκονται μέσα σ’ αυτήν την ζωή των 20 ετών. Κι’ ακόμα πόσες φορές είμαι πολύ-πολύ περισσότερο από 20 ετών με τις νευρικές χειρονομίες μου, τις ρυτίδες του μετώπου μου, την μελαγχολική σιωπή μου!
Ο μήνας που μου έδωκε την ζωή και ο μήνας που όταν μπει μου παίρνει κάθε ίχνος ζωής! Μια μελαγχολία χωρίς όρια με πνίγει, μια πλήξη τρομερή με παραλύει, μια νευρικότης με πεθαίνει. Απρίλιε… Απρίλιε πόσο ευχάριστα μου ψάλλεις τη δυστυχία μου, μου θυμίζεις ότι μου λείπει… με απελπίζεις».
Η Βυζαντινή ποίηση, η κορυφαία όλων, στη γιορτή του Απρίλη. Το μεγαλοβδόμαδοκαι ειδικά οι ύμνοι της Μεγάλης Παρασκευής, τότε που οι λεμονανθοί και τα αγριολούλουδα θέλουν να συντροφεύσουν το Θείο δράμα κατά την τελετή και περιφορά του Επιταφίου:
Ω! γλυκύ μου έαρ
γλυκύτατόν μου τέκνον
που έδυ σου το κάλλος!
Καλός και ευλογημένος, για όλους μας, ο Λαμπρός Απρίλιος,
ο σταυρικός και αναστάσιμος, ο γλυκύς και ο ευφρόσυνος !
Δείτε το Βίντεο μαζί με το 5ο ορχηστρικό κομμάτι από τον δίσκο «ο σκληρός Απρίλης του '45» (1974). Είναι και το μοναδικό κομμάτι που έγραψε ο Χατζιδάκις, καθώς ο «σκληρός Απρίλης» απαρτίζεται από ρεμπέτικα και παλιά λαϊκά τραγούδια, διασκευασμένα για μικρό μουσικό σύνολο. http://www.sophia-ntrekou.gr/2018/08/Hatzidakis-kathreptis.html
Δείτε ακόμη:
