Ένας τόπος γεμάτος μνήμες: αυτή είναι η αίσθηση
που καταλαμβάνει όποιον επισκέπτεται τις φυλακές
του Ωρωπού, καθώς συμπληρώνονται 54 χρόνια
Δ.Π. Τρίτη 20 Απριλίου 2021, Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ένας τόπος γεμάτος μνήμες: αυτή είναι η αίσθηση που καταλαμβάνει όποιον επισκέπτεται τις φυλακές του Ωρωπού, καθώς συμπληρώνονται 54 χρόνια από το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21η Απριλίου. Ούτε ο χρόνος που πέρασε από εκείνη την αποφράδα ημέρα, αλλά ούτε και οι πολλές «ταυτότητες» που απέκτησαν τα κτίρια αυτόν τον μισό και πλέον αιώνα μπορούν να ελαφρύνουν το ιστορικό βάρος του τόπου.
Ακόμη και τα ήρεμα νερά του Ευβοϊκού δεν είναι ικανά να ξεγελάσουν τον επισκέπτη. Ακόμη περισσότερο, δεν μπορεί να τον ξεγελάσει η επιγραφή «Δημοτικό Ωδείο» που διακρίνεται από τον κεντρικό δρόμο. Περνώντας κανείς την πύλη, βρίσκεται στον χώρο που προαυλίζονταν πολιτικοί κρατούμενοι της χούντας των συνταγματαρχών, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Ανδρέας Λεντάκης και ο Μανώλης Γλέζος.
Και μπορεί σήμερα στον ίδιο χώρο να φιλοξενείται ένας παιδικός σταθμός ή ακόμη και πολιτιστικοί σύλλογοι, οι Ωρωπιώτες όμως είναι αποφασισμένοι να αποκαταστήσουν τη σχέση αυτού του τοπόσημου με την ιστορία του. «Έχει έρθει η στιγμή να πάρει τη θέση που του αξίζει. Να γίνει ένα σημείο αναφοράς που θα θυμίζει, θα διδάσκει και θα παραδειγματίζει τις επόμενες γενιές» λέει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο δήμαρχος Ωρωπού Γιώργος Γιασημάκης.
Ο δήμαρχος αποκαλύπτει πως το όνειρο της απόδοσης του ιστορικού αυτού χώρου στην τοπική κοινωνία είναι τόσο παλιό σχεδόν όσο η μεταπολίτευση. Ήταν τελικά πέρυσι τον Ιούλιο όταν ο χώρος παραχωρήθηκε στον δήμο Ωρωπού. «Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η χρηματοδότηση της μελέτης και της ανάπλασης του χώρου. Η πρόθεσή μας είναι να γίνει ένα μουσείο δημοκρατίας, ιστορίας και πολιτισμού» αναφέρει ο κ. Γιασημάκης. Ο ίδιος προθυμοποιείται να αναλάβει χρέη ξεναγού: «Αυτό ήταν το παλιό διοικητήριο των φυλακών. Εκεί ήταν το κελί του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και το κελί της απομόνωσης, το οποίο έχει διατηρηθεί σχεδόν όπως ήταν τότε» λέει δείχνοντας το κεντρικό κτίριο.
Το κελί της απομόνωσης είναι ένας χαμηλοτάβανος χώρος σε σχήμα «Γ» που δεν καταλαμβάνει παρά ελάχιστα τετραγωνικά. Το μοναδικό του φως έμπαινε από το παραθυράκι της βαριάς μεταλλικής πόρτας η οποία διατηρείται ως σήμερα. Στη θέση της βρίσκεται και η πόρτα του κελιού όπου κρατούνταν επτά κρατούμενοι και τώρα χρησιμοποιείται ως χώρος εκθέσεων. Ήταν το 1978, εξάλλου, τέσσερα χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, όταν στον προαύλιο χώρο των φυλακών άρχισαν να πραγματοποιούνται συναυλίες μνήμης.
Η σχέση ωστόσο με τη μουσική δεν γεννήθηκε τότε. Το 1934, μόλις έναν χρόνο αφότου το «Αμαλίειο Ορφανοτροφείο», δωρεά του Ανδρέα Συγγρού στις αρχές του αιώνα, μετατράπηκε σε αγροτικές φυλακές, έγραψε ο ρεμπέτης Γιώργος Μπάτης το τραγούδι «Οι Φυλακές του Ωρωπού». Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα, ο Μίκης Θεοδωράκης θα συνέθετε το «Μην ξεχνάς τον Ωρωπό», αλλά και το «Διότι δεν συνεμορφώθην». Την αφορμή είχε δώσει η προσπάθεια του μουσικοσυνθέτη να αποστείλει επιστολή διαμαρτυρίας στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Η διοίκηση των φυλακών δέσμευσε την επιστολή προβάλλοντας τη δικαιολογία ότι ο Μίκης Θεοδωράκης «δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις».
Σε αυτή τη στενή σχέση θα γραφόταν ακόμη ένα κεφάλαιο: το τραγούδι «Σε πότισα ροδόσταμο» που έπαιξε ο Μανώλης Χιώτης με το μπουζούκι του στον μόλο της Σκάλας Ωρωπού στις 29 Μαρτίου του 1970για να φτάσουν οι νότες με τη βοήθεια του ούριου ανέμου στα αυτιά των κρατουμένων. Ιδού πώς διηγείται ο ίδιος ο Θεοδωράκης το ιστορικό αυτό επεισόδιο στην αυτοβιογραφία του [«Το Χρέος, Αυτοβιογραφία, Τόμος Α' (τελευταία έκδοση: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2011)]:
«Ωρωπός, Άνοιξη 1970.
Η άνοιξηείναι αναποφάσιστη. Μια βρέχει, μια φυσά, μια κάνει λιακάδα. Σήμερα η μέρα είναι γιορτινή. Ο ήλιος λάμπει, η θάλασσα αστράφτει, τα πράσινα φύλλα ανατριχιάζουν. Μετά το μεσημεριανό φαγητό, ξεχυθήκαμε στον περίπατο πλάι στο σύρμα. Τα φέρι μπόουτ, κάτασπρα, έρχονται κατά πάνω μας λες και χορεύουν. Στα διακόσια μέτρα στρίβουν απότομα δεξιά και κρύβονται πίσω από το μόλο. Σήμερα δεν είχαμε «επισκέψεις». Μόνο μερικές παρέες στη μακρινή παραλία μάς κρυφοκοιτάζουν. Σιγά σιγά ο περίπατος αραιώνει. Όλοι μας νιώθουμε την ανάγκη να πλαγιάσουμε, να παραδοθούμε στη θαλπωρή αυτής της ανοιξιάτικης μέρας. Δεν θα 'χα κοιμηθεί μισή ώρα όταν με ξύπνησαν.
«Στο μόλο μια παρέα τραγουδά τραγούδια σου και κοιτάζει κατά δώθε, θα 'ναι τίποτα φίλοι σου».
«Και οι φρουροί;»
«Φαίνεται πως τους αρέσει. Χαζεύουν».
Ντύθηκα πρόχειρα και βγήκα. Ο σιγανός άνεμος κουβαλά στα φτερά του το «Σε πότισα ροδόσταμο με πότισες φαρμάκι». Είναι δύο, είναι τρεις φωνές. Φωνές γνωστές. Πλησιάζω και κρεμιέμαι στο σύρμα. Κάποιος με χαιρετά. Σηκώνουμε τα χέρια μας ακόμα πιο ψηλά και γραπώνουμε το σύρμα.
Ο φρουρός σκύβει και μου λέει:
«Δικό σας είναι το τραγούδι, κύριε Μίκη;»
«Σαν ποιοι να 'ναι;» με ρωτά ένας συγκρατούμενος.
«Η φωνή του κάτι μου θυμίζει. Για κοίτα τον πώς περπατά. Είναι ο Μανώλης Χιώτης».
Ο γνωστός ενωμοτάρχης που κυνηγά τους μακρινούς μας επισκέπτες, ξεκίνησε από το διοικητήριο και βγήκε από την πύλη. Τους κάνουμε σήματα να φύγουν. Εκείνοι όμως συνεχίζουν αμέριμνοι το τραγούδι τους. Σε λίγο ο ενωμοτάρχης θα τους πλησιάσει, θα τους ζητήσει τα χαρτιά τους και θα τους οδηγήσει στο διοικητήριο κι από κει στη Διοίκηση Χωροφυλακής στη Νέα Ιωνία. Μερικοί φίλοι στο πλευρό μου σιγοτραγουδούν μαζί με τον Χιώτη: Της παγωνιάς αετόπουλο / της ερημιάς γεράκι...
Ανατριχιάζω».
«Ο Χιώτης πέθανε το ίδιο βράδυ» υπενθυμίζει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο Χριστόφορος Κουτσούρης, γέννημα - θρέμμα του Ωρωπού. «Στη μνήμη του θα φτιάξουμε μια βρύση» λέει ακόμη. «Ο περαστικός θα ξεδιψάει και πάνω στην πέτρα θα βλέπει τις νότες και τους στίχους του "Ροδόσταμου"».
Ένας τόπος γεμάτος μνήμες: αυτή είναι η αίσθηση που καταλαμβάνει όποιον επισκέπτεται τις φυλακές του Ωρωπού, καθώς συμπληρώνονται 54 χρόνια από το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21η Απριλίου. Ούτε ο χρόνος που πέρασε από εκείνη την αποφράδα ημέρα, αλλά ούτε και οι πολλές «ταυτότητες» που απέκτησαν τα κτίρια αυτόν τον μισό και πλέον αιώνα μπορούν να ελαφρύνουν το ιστορικό βάρος του τόπου.
Ακόμη και τα ήρεμα νερά του Ευβοϊκού δεν είναι ικανά να ξεγελάσουν τον επισκέπτη. Ακόμη περισσότερο, δεν μπορεί να τον ξεγελάσει η επιγραφή «Δημοτικό Ωδείο» που διακρίνεται από τον κεντρικό δρόμο. Περνώντας κανείς την πύλη, βρίσκεται στον χώρο που προαυλίζονταν πολιτικοί κρατούμενοι της χούντας των συνταγματαρχών, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Ανδρέας Λεντάκης και ο Μανώλης Γλέζος.
Και μπορεί σήμερα στον ίδιο χώρο να φιλοξενείται ένας παιδικός σταθμός ή ακόμη και πολιτιστικοί σύλλογοι, οι Ωρωπιώτες όμως είναι αποφασισμένοι να αποκαταστήσουν τη σχέση αυτού του τοπόσημου με την ιστορία του. «Έχει έρθει η στιγμή να πάρει τη θέση που του αξίζει. Να γίνει ένα σημείο αναφοράς που θα θυμίζει, θα διδάσκει και θα παραδειγματίζει τις επόμενες γενιές» λέει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο δήμαρχος Ωρωπού Γιώργος Γιασημάκης.
Ο δήμαρχος αποκαλύπτει πως το όνειρο της απόδοσης του ιστορικού αυτού χώρου στην τοπική κοινωνία είναι τόσο παλιό σχεδόν όσο η μεταπολίτευση. Ήταν τελικά πέρυσι τον Ιούλιο όταν ο χώρος παραχωρήθηκε στον δήμο Ωρωπού. «Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η χρηματοδότηση της μελέτης και της ανάπλασης του χώρου. Η πρόθεσή μας είναι να γίνει ένα μουσείο δημοκρατίας, ιστορίας και πολιτισμού» αναφέρει ο κ. Γιασημάκης. Ο ίδιος προθυμοποιείται να αναλάβει χρέη ξεναγού: «Αυτό ήταν το παλιό διοικητήριο των φυλακών. Εκεί ήταν το κελί του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και το κελί της απομόνωσης, το οποίο έχει διατηρηθεί σχεδόν όπως ήταν τότε» λέει δείχνοντας το κεντρικό κτίριο.
Το κελί της απομόνωσης είναι ένας χαμηλοτάβανος χώρος σε σχήμα «Γ» που δεν καταλαμβάνει παρά ελάχιστα τετραγωνικά. Το μοναδικό του φως έμπαινε από το παραθυράκι της βαριάς μεταλλικής πόρτας η οποία διατηρείται ως σήμερα. Στη θέση της βρίσκεται και η πόρτα του κελιού όπου κρατούνταν επτά κρατούμενοι και τώρα χρησιμοποιείται ως χώρος εκθέσεων. Ήταν το 1978, εξάλλου, τέσσερα χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, όταν στον προαύλιο χώρο των φυλακών άρχισαν να πραγματοποιούνται συναυλίες μνήμης.
Η σχέση ωστόσο με τη μουσική δεν γεννήθηκε τότε. Το 1934, μόλις έναν χρόνο αφότου το «Αμαλίειο Ορφανοτροφείο», δωρεά του Ανδρέα Συγγρού στις αρχές του αιώνα, μετατράπηκε σε αγροτικές φυλακές, έγραψε ο ρεμπέτης Γιώργος Μπάτης το τραγούδι «Οι Φυλακές του Ωρωπού». Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα, ο Μίκης Θεοδωράκης θα συνέθετε το «Μην ξεχνάς τον Ωρωπό», αλλά και το «Διότι δεν συνεμορφώθην». Την αφορμή είχε δώσει η προσπάθεια του μουσικοσυνθέτη να αποστείλει επιστολή διαμαρτυρίας στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Η διοίκηση των φυλακών δέσμευσε την επιστολή προβάλλοντας τη δικαιολογία ότι ο Μίκης Θεοδωράκης «δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις».
Σε αυτή τη στενή σχέση θα γραφόταν ακόμη ένα κεφάλαιο: το τραγούδι «Σε πότισα ροδόσταμο» που έπαιξε ο Μανώλης Χιώτης με το μπουζούκι του στον μόλο της Σκάλας Ωρωπού στις 29 Μαρτίου του 1970για να φτάσουν οι νότες με τη βοήθεια του ούριου ανέμου στα αυτιά των κρατουμένων. Ιδού πώς διηγείται ο ίδιος ο Θεοδωράκης το ιστορικό αυτό επεισόδιο στην αυτοβιογραφία του [«Το Χρέος, Αυτοβιογραφία, Τόμος Α' (τελευταία έκδοση: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2011)]:
«Ωρωπός, Άνοιξη 1970.
Η άνοιξηείναι αναποφάσιστη. Μια βρέχει, μια φυσά, μια κάνει λιακάδα. Σήμερα η μέρα είναι γιορτινή. Ο ήλιος λάμπει, η θάλασσα αστράφτει, τα πράσινα φύλλα ανατριχιάζουν. Μετά το μεσημεριανό φαγητό, ξεχυθήκαμε στον περίπατο πλάι στο σύρμα. Τα φέρι μπόουτ, κάτασπρα, έρχονται κατά πάνω μας λες και χορεύουν. Στα διακόσια μέτρα στρίβουν απότομα δεξιά και κρύβονται πίσω από το μόλο. Σήμερα δεν είχαμε «επισκέψεις». Μόνο μερικές παρέες στη μακρινή παραλία μάς κρυφοκοιτάζουν. Σιγά σιγά ο περίπατος αραιώνει. Όλοι μας νιώθουμε την ανάγκη να πλαγιάσουμε, να παραδοθούμε στη θαλπωρή αυτής της ανοιξιάτικης μέρας. Δεν θα 'χα κοιμηθεί μισή ώρα όταν με ξύπνησαν.
«Στο μόλο μια παρέα τραγουδά τραγούδια σου και κοιτάζει κατά δώθε, θα 'ναι τίποτα φίλοι σου».
«Και οι φρουροί;»
«Φαίνεται πως τους αρέσει. Χαζεύουν».
Ντύθηκα πρόχειρα και βγήκα. Ο σιγανός άνεμος κουβαλά στα φτερά του το «Σε πότισα ροδόσταμο με πότισες φαρμάκι». Είναι δύο, είναι τρεις φωνές. Φωνές γνωστές. Πλησιάζω και κρεμιέμαι στο σύρμα. Κάποιος με χαιρετά. Σηκώνουμε τα χέρια μας ακόμα πιο ψηλά και γραπώνουμε το σύρμα.
Ο φρουρός σκύβει και μου λέει:
«Δικό σας είναι το τραγούδι, κύριε Μίκη;»
«Σαν ποιοι να 'ναι;» με ρωτά ένας συγκρατούμενος.
«Η φωνή του κάτι μου θυμίζει. Για κοίτα τον πώς περπατά. Είναι ο Μανώλης Χιώτης».
Ο γνωστός ενωμοτάρχης που κυνηγά τους μακρινούς μας επισκέπτες, ξεκίνησε από το διοικητήριο και βγήκε από την πύλη. Τους κάνουμε σήματα να φύγουν. Εκείνοι όμως συνεχίζουν αμέριμνοι το τραγούδι τους. Σε λίγο ο ενωμοτάρχης θα τους πλησιάσει, θα τους ζητήσει τα χαρτιά τους και θα τους οδηγήσει στο διοικητήριο κι από κει στη Διοίκηση Χωροφυλακής στη Νέα Ιωνία. Μερικοί φίλοι στο πλευρό μου σιγοτραγουδούν μαζί με τον Χιώτη: Της παγωνιάς αετόπουλο / της ερημιάς γεράκι...
Ανατριχιάζω».
«Ο Χιώτης πέθανε το ίδιο βράδυ» υπενθυμίζει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο Χριστόφορος Κουτσούρης, γέννημα - θρέμμα του Ωρωπού. «Στη μνήμη του θα φτιάξουμε μια βρύση» λέει ακόμη. «Ο περαστικός θα ξεδιψάει και πάνω στην πέτρα θα βλέπει τις νότες και τους στίχους του "Ροδόσταμου"».
Η παλιά βρύση των φυλακών
Δραστήριο μέλος της κοινωνίας των πολιτών, ο Χριστόφορος Κουτσούρης ήταν από τους πρωτεργάτες στον αγώνα για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. «Εδώ έχουν έρθει νέοι απ'όλον τον κόσμο» θυμάται. Η μνήμη του γυρίζει όμως ακόμη πιο πίσω όταν, ως παιδί, έβγαζε σε ένα κουρείο το χαρτζιλίκι του. Ακούγοντας κάποιους από τους πελάτες του κουρείου να μιλούν αρνητικά για τους πολιτικούς κρατούμενους, στο μυαλό του είχε πλάσει τέρατα. Η περιέργεια ωστόσο τον έσπρωξε να πάει στη μάντρα των φυλακών και να κοιτάξει μέσα από μια τρύπα. «Τους είδα να παίζουν με αυτοσχέδιες ρακέτες τένις αλλά χωρίς μπαλάκι. Αυτό όμως δεν τους εμπόδισε να μετράνε πόντους και το κοινό να πανηγυρίζει πότε για τον έναν παίκτη και πότε για τον άλλον» διηγείται.
Η εικόνα αυτή άρχισε να ξεθωριάζει τόσο με τα χρόνια ώστε ο Χριστόφορος άρχισε να αμφισβητεί τη σχέση της με την πραγματικότητα. Μήπως ήταν δημιούργημα της παιδικής του φαντασίας; Την απορία θα του έλυνε ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης σε μια από τις επισκέψεις του στις παλιές φυλακές διαβεβαιώνοντάς τον πως ο αγώνας τένις ήταν πραγματικό γεγονός. «Δεν μας έδιναν μπαλάκι οι φύλακες κι εμείς για να τους σπάσουμε τα νεύρα κάναμε πως παίζαμε κανονικά» του είχε πει γελώντας.
Το κελί του Θεοδωράκη, το κλουβί του Γλέζου
και η τελευταία πενιά του Χιώτη
Η λάμπα στο κελί της απομόνωσης πλάι στο
κελί που κρατούνταν ο Μίκης Θεοδωράκης
Βίντεο στον ιστορικό χώρο των φυλακών Ωρωπού όπου οι πολιτικοί κρατούμενοι της χούντας των συνταγματαρχών φυλακίστηκαν, δοκιμάστηκαν, βασανίστηκαν. Μεταξύ αυτών ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μανώλης Γλέζος και ο Ανδρέας Λεντάκης. Αμέτρητες ανθρώπινες ιστορίες, σκληρές περιγραφές και γεγονότα ντροπής που διαδραματίστηκαν μέσα και έξω από τα κτίρια των φυλακών Ωρωπού.
Οι σκουριασμένες πινακίδες πάνω από τις κλειστές αίθουσες
Όπως φαίνεται και στο βίντεο που ακολουθεί το κελί του Θεοδωράκη ήταν «ευρύχωρο» αλλά συνωστίζονταν αρκετοί κρατούμενοι. Όσοι δεν πειθαρχούσαν μεταφέρονταν στην απομόνωση. Ένα μικρό δωμάτιο σε σχήμα «Γ» που σήμερα έχει ακόμα τα συρματοπλέγματα γύρω από την παλιά λάμπα.
Μουσείο Δημοκρατίας
«Έχει έρθει η στιγμή να πάρει ο χώρος αυτό τη θέση που του αξίζει. Να γίνει ένα σημείο αναφοράς που θα θυμίζει, θα διδάσκει και θα παραδειγματίζει τις επόμενες γενιές. Βρίσκεται σε εξέλιξη η χρηματοδότηση της μελέτης και της ανάπλασης του χώρου. Η πρόθεσή μας είναι να γίνει ένα μουσείο δημοκρατίας, ιστορίας και πολιτισμού».
Οι κλειδωμένες πόρτες
Το κεντρικό κτίριο έχει μετατραπεί σε Ωδείο, το οποίο μάλιστα έχει πλούσια δραστηριότητα στην τοπική κοινωνία. Πολλές από τις παλιές πόρτες είναι ακόμα κλειδωμένες. Κρύβουν τη δική τους ιστορία. Με τη βοήθεια του προέδρου της Κ.Ε.Δ. Ωρωπού Άγγελου Χατζηιωάννου, άνοιξε η πόρτα της απομόνωσης όπου κρατήθηκε ο Μανώλης Γλέζος. Σήμερα θα λέγαμε πως μόλις χωράει ένα... πλυντήριο. Και να θέλεις να καθίσεις δε μπορείς.
Από τα καγκελόφραχτα παράθυρα οι κρατούμενοι έβλεπαν τα νερά του Ευβοϊκού και άκουγαν τα τέλια από το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη, που από τον κοντινό μώλο έπαιζε τις μελωδίες του και κρατούσε συντροφιά στους κρατουμένους.
Στο βάθος φαίνεται ο μόλος που ο Μανώλης Χιώτης
έπαιξε προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη
Βίντεο: Η δολοφονία του Μανώλη Χιώτη από την Χούντα - Μαρτυρία Μίκη Θεοδωράκη. Απόσπασμα από την εκπομπή Μηχανή του Χρόνου: Το περιστατικό στις φυλακές του Ωρωπού, τον Μάρτιο του 1970που ήταν φυλακισμένος ο Μίκης, μία μπάντα που παίζει τα τραγούδια του, ο Χιώτης, κι ο ξυλοδαρμός από την Χούντα. Το περιστατικό το επιβεβαιώνει και ο Αντώνης Κασίτας, ο συγγραφέας του βιβλίου για τον Μανώλη Χιώτη.
Σε πότισα ροδόσταμο«Η κορυφαία στιγμή στη Μουσική βραδιά με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση του 1976 είναι το στιγμιότυπο στο σπίτι του Μίκη Θεοδωράκη στη Νέα Σμύρνη, με τον Γρηγόρη να τραγουδά και τον Μίκη να τον συνοδεύει, καθισμένος στο πιάνο. Ένα στιγμιότυπο που παρ’ ολίγον να μην γυριστεί γιατί ο τεχνικός ήχου είχε ξεχάσει το μαγνητόφωνο στην Αγία Παρασκευή! Κι αν τελικά έγινε η κινηματογράφηση, το χρωστάμε στην κατανόηση, το χιούμορ και την υπομονή του Μίκη, ο οποίος φρόντισε να καλύψει την αναμονή με ωραίες και χορταστικές αφηγήσεις». Γιώργος Παπαστεφάνου
27.10.2019Μετατροπή των φυλακών Ωρωπού σε
«Κέντρο Ιστορίας, Δημοκρατίας και Πολιτισμού»
Σε αυτές τις φυλακές κρατήθηκαν ο Μίκης Θεοδωράκης,
ο Μανώλης Γλέζος, ο Χαρίλαος Φλωράκης και ο Ανδρέας Λεντάκης.
Με τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα συναντήθηκε ο Δήμαρχος Ωρωπού Γιώργος Γασημάκης. Κύριο θέμα συζήτησης ήταν το αίτημα - πρόταση παραχώρησης από το υπουργείο Δικαιοσύνης στο Δήμο Ωρωπού του χώρου των Ιστορικών Φυλακών Ωρωπού, στις οποίες κρατήθηκαν προσωπικότητες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μανώλης Γλέζος, ο Χαρίλαος Φλωράκης και ο Ανδρέας Λεντάκης.
«Είναι επιτακτική ανάγκη αυτός ο ιστορικός, μαγικός τόπος, να πάρει την θέση που του αρμόζει και να γίνει σημείο αναφοράς, που θα διδάσκει, θα θυμίζει και θα παραδειγματίζει» , ανέφερε ο Γιώργος Γιασημάκης. «Θέλω να καταθέσω δημόσια την πολύτιμη και καθοριστική συμβολή σε αυτή την προσπάθεια του βουλευτή Αττικής Βασίλη Οικονόμου, που από την πρώτη στιγμή στηρίζει τις προσπάθειες του Δήμου μας. Η Δημοτική Αρχή ξεκινά να κάνει πράξη, αυτό που χρόνια τώρα, συζητιόταν με θαυμασμό και προσμονή και βάζει τα θεμέλια για να αποκατασταθεί η σημασία και η αξία, αυτού του υπέροχου μνημείου», κατέληξε ο δήμαρχος Ωρωπού.
Οι παλιές Φυλακές θα γίνουν κυψέλη δημιουργίας,
πολιτισμού και Δημοκρατίας - Ιουλίου 22, 2020
«Ήρθε η ώρα, 46 χρόνια μετά, το αίτημα της τοπικής κοινωνίας για την παραχώρηση του χώρου των Παλαιών Φυλακών να πραγματοποιηθεί με τη δική σας βούληση. Δίνεται η δυνατότητα στο Δήμο να ξεκινήσει μία πορεία προς τα μπρος με άξονα την εξυπηρέτηση όλων εκείνων των ευγενικών ιδεών που η Ιστορία του χώρου υπηρέτησε και την καταγραφή των ιστορικών μηνυμάτων που παρήγαγε. Νιώθουμε βαριά την ευθύνη που αναλαμβάνουμε, αντιλαμβανόμαστε πως η δική μας παρέμβαση δεν περιορίζεται στα στενά πλαίσια του τόπου μας. Μέσα από τα όσα θα δημιουργήσουμε θα προκύψει κάτι σπουδαίο αυτός είναι, άλλωστε, ο στόχος μας: Oι παλιές Φυλακές Ωρωπού να γίνουν μία Κυψέλη δημιουργίας που θα στέλνει μηνύματα ειρήνης, αλληλεγγύης, πολιτισμού και Δημοκρατίας. Αξίζει πραγματικά σε αυτό το χώρο να αναγνωριστεί όπως ακριβώς του αρμόζει, να αποκτήσει τη φήμη που του ταιριάζει στα πεπραγμένα της χώρας μας. Το Κέντρο Ιστορίας Δημοκρατίας και Πολιτισμού αποτελεί μία ιδέα που στην ολοκλήρωσή της θα δώσει στον τόπο μας λάμψη και αξία»
Ο Δήμαρχος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη για όλους όσους αγωνίστηκαν για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στον τόπο μας κάνοντας αναφορά στον κορυφαίο Μίκη Θεοδωράκημε το εμβληματικό τραγούδι του «κι εσύ λαέ βασανισμένε μην ξεχνάς τον Ωρωπό». Ανέφερε, επίσης, πως 46 χρόνια μετά ο ιστορικός αυτός χώρος των Φυλακών είναι ώρα να ξεφύγει από ένα νεότερο παρελθόν που φωτογραφίζει ιστορικά λάθη και να γίνει ένας χώρος που συμφιλιώνει και ενώνει μέσα από την Ιστορία του, την Δημοκρατία και τον Πολιτισμό. «Για αυτό πάντα στόχος μας ήταν η δημιουργία μέσα σε αυτόν ενός Κέντρου Ιστορίας, Δημοκρατίας και Πολιτισμού» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Οι πρώην φυλακές Ωρωπού
Ο Ωρωπός είναι πόλη της Βορειοανατολικής Αττικής, στις ακτές του Ευβοϊκού κόλπου. Απέχει 42 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και επικοινωνεί με το συγκοινωνιακό δίκτυο μέσω της εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας και του σιδηροδρομικού δικτύου Αθηνών - Θεσσαλονίκης. Αποτελεί έδρα του Δήμου Ωρωπού. Το παραθεριστικό συγκρότημα του Ωρωπού αποτελείται από τον ομώνυμο οικισμό, ενώ γειτονικά χωριά είναι το Μίλεσι, το Μαρκόπουλο, η Σκάλα, το Συκάμινο, το Χαλκούτσι, τα Νέα Παλάτια και ο Άγιος Κωνσταντίνος. Ο πληθυσμός του Ωρωπού είναι 31.211 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Η Σκάλα Ωρωπού βρίσκεται σε σημείο σημαντικού συγκοινωνιακού κόμβου, στα βόρεια βρέχεται από τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο απέναντι από την Ερέτρια, συνορεύει νότια με την Νέα Πολιτεία, ανατολικά με τα Νέα Παλάτια και δυτικά με τον Άγιο Κωνσταντίνο.
Η Σκάλα Ωρωπού βρίσκεται σε σημείο σημαντικού συγκοινωνιακού κόμβου, στα βόρεια βρέχεται από τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο απέναντι από την Ερέτρια, συνορεύει νότια με την Νέα Πολιτεία, ανατολικά με τα Νέα Παλάτια και δυτικά με τον Άγιο Κωνσταντίνο.
Οι πρώην φυλακές Ωρωπού
Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο άρχισε να οικοδομείται το 1909 σε έκταση που όρισε με διαθήκη του ο μεγάλος ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός μεγαλοκτηματίας της περιοχής από το 1897δυο χρόνια πριν τον θάνατο του. Ο χώρος λειτουργούσε σαν Ορφανοτροφείο μέχρι το 1933, τότε άλλαξε την λειτουργία του σε φυλακές αφού εξαγοράστηκε από το Ελληνικό δημόσιο. Οι φυλακές λειτουργούσαν κατά παράβαση των διεθνών προδιαγραφών αφού στεγάζονταν στους ίδιους χώρους ενήλικοι με ανήλικους κρατούμενους, ισοπεδώθηκαν με τον ισχυρό σεισμό του 1938στην συνέχεια τα κτίρια οικοδομήθηκαν ξανά μόνο σαν φυλακές. Η επταετία των Συνταγματαρχών μετέτρεψε το 1967τις φυλακές σε χώρο έγκλειστων πολιτικών κρατούμενων αλλά καταργήθηκαν με την πτώση τους. Σε ένα από τα κτίρια των πρώην φυλακών εγκαινιάστηκε (1976) το 1ο Γυμνάσιο Ωρωπού, λειτούργησε εκεί έως το 1989που μεταφέρθηκε σε νεόχτιστο γειτονικό κτίριο, στην συνέχεια μεταφέρθηκε σε ένα άλλο κτίριο των φυλακών, το Δημοτικό Ωδείο Ωρωπού που υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Οι φυλακές του Ωρωπού - Στίχοι:
Πες μας τα μεγαλεία του Ωρωπού!
Στον Ωρωπό, καλ', την περνάμε φίνα
πιο καλά κι απ’ την Αθήνα
Τρίτη, Πέμπτη, μακαρόνια
μα ο μάγκας βγάζει χρόνια!
και την Κυριακή μας δίνουν κρέας
τσάμπα είναι και ο κουρέας.
Πες μας τώρα και τα ζοριλίκια του θαλάμου...
Εις το πρώτο βγαιν’ το χαρμανλίκι
εις στο δεύτερο το μαστουρλίκι
και στο τρίτο βγαιν’ το νταΐλίκι
και στο τέταρτο, ωχ, το ζοριλίκι
Γειά σου Αρτέμη!
και στο πέμπτο η λαθρεμπορία
και στο έκτο όλη η σκευωρία
και στο έβδομο οι τεκετζήδες
και στο όγδοο όλοι οι ασθενήδες
και στο νούμερο το δέκα
την αμολάνε όλοι αβέρτα!
Μην ξεχνάς τον Ωρωπό - 1970
Ο πατέρας εξορία και το σπίτι ορφανό
ζούμε μες στην τυραννία στο σκοτάδι το πηχτό.
Κι εσύ λαέ βασανισμένε μην ξεχνάς τον Ωρωπό.
Κλαίει κι η μάνα τώρα μόνη κλαιν τα δέντρα, τα πουλιά
στην πατρίδα μας νυχτώνει ορφανή η αγκαλιά.
Κι εσύ λαέ βασανισμένε μην ξεχνάς τον Ωρωπό.
Μες στα σύρματα κλεισμένοι μα η καρδιά μας πάντα ορθή
πάντα ο ίδιος όρκος μένει λευτεριά και προκοπή.
Κι εσύ λαέ βασανισμένε μην ξεχνάς τον Ωρωπό.
Ωρωπός 1969 - 1970
Theodorakis Oropos: One of the first Theodorakis concerts after the dictatorship in october 1974 was also filmed by german television. Here are the songs of that broadcast. Don't forget Oropos (Theodorakis) from the cycle Songs of Strife sung by Mikis and the ensemble
